Comparison of geodetic and seismic strain parameters for eastern mediterranean and its implications on active tectonism
Doğu Akdeniz'de jeodezik ve sismik gerilme parametrelerinin karşılaştırılması ve aktif tektonizma üzerine etkileri
- Tez No: 959259
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ATİLLA ARDA ÖZACAR, DOÇ. DR. MEHMET EMİN AYHAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Jeodezi ve Fotogrametri, Jeoloji Mühendisliği, Geodesy and Photogrammetry, Geological Engineering
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: İngilizce
- Üniversite: Orta Doğu Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Jeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Jeoloji Mühendisliği Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 192
Özet
Yoğun jeodezik veri setlerindeki son gelişmeler, güncel gerilme alanlarının daha hassas bir şekilde haritalanmasını ve aktif tektonik deformasyonun daha iyi anlaşılmasını mümkün kılarak, deprem kaynaklarının tanımlanması ve sismik tehlike analizleri açısından büyük önem taşımaktadır. Bu çalışmada, 1988–2021 yıllarını kapsayan yayınlanmış GPS hız verileri kullanılarak, Türkiye, Yunanistan ve çevre ülkelerdeki 1.253 GPS istasyonunun yatay hareketlerinden yeni bir GPS hız alanı oluşturulmuştur. Doğu Akdeniz bölgesinin gerilme alanı, GPS ve InSAR hız alanlarının mekansal enterpolasyonu ile ayrı ayrı türetilmiştir. Her iki yöntem de hızlı tektonik deformasyon gösteren bölgelerde benzer sonuçlar vermekteyken, Orta Anadolu gibi yavaş deformasyona uğrayan bölgelerde belirgin farklılıklar göstermektedir. GPS temelli gerilme değerleri, aktif faylarla ve bölgesel tektonizma ile InSAR verilerine kıyasla daha iyi örtüşmektedir. Ardından, çalışılan alanındaki deprem odak mekanizmaları derlenerek, her bir çözüme karşılık gelen 2×2'lik yatay gerilme tensörleri hesaplanmış ve GPS verisinden türetilen gerilme parametreleriyle karşılaştırılmıştır. Bulgular, daha küçük artçı depremlerin geçici stres değişimleri nedeniyle daha yüksek uyumsuzluk gösterdiğini, sismik dalga modellemesiyle elde edilen daha büyük depremlerin (Mw > 4.5) ise uzun vadeli gerilme birikimini daha iyi yansıttığını ortaya koymaktadır. Daha sonra, yeni geliştirilmiş gerilme stil oranı ölçümleri ve hem GPS hem de sismik verilerden elde edilen gerilme tensörlerinin kıyası, Burdur-Fethiye Fayı boyunca daha önce öne sürüldüğü gibi önemli bir sol yanal doğrultu atım bileşeni göstermemektedir. Ayrıca, Burdur, Isparta Açısı ve Holosen Volkanlarında yoğunlaşan çok yönlü genişleme bölgeleri bulunmuştur. Son olarak, fay geometrisi, kırılma geçmişi ve gerilme alan parametreleri dikkate alınarak Doğu Akdeniz tektonik alanlara ayrılmıştır. Her alanda, gerilme oranlarından jeodezik moment hızı hesaplanmış; sismik katalogdan ise sismik moment hızı türetilmiştir. Sismik geçmişin iyi bilindiği tektonik alanlarda, sismik boşlukların aksine moment oranları birbiriyle uyumludur. Özellikle, Kuzey Anadolu Fayı'nın kilitli Marmara, Yedisu segmentlerinde ve Ölü Deniz Fayı'nın kuzey kesiminde büyük güncel depremlerin yokluğuna bağlı olarak moment hız oranları çok düşüktür ve bu durum önemli miktarda tektonik stres birikimine işaret etmektedir.
Özet (Çeviri)
Recent dense geodetic datasets enable more accurate mapping of present-day strain rate fields and better understanding of active tectonic deformation, which is essential for seismic hazard assessment and earthquake source characterization. In this study, a new GPS velocity field in a Eurasian fixed frame was constructed at 1,253 stations across Türkiye, Greece, and surrounding regions, by combining published GPS velocity datasets spanning data from 1988 to 2021. The strain rate fields of the Eastern Mediterranean were derived using spatial interpolation of GPS and InSAR velocity fields. While both methods yield consistent strain patterns in tectonically active regions, discrepancies arise in slowly deforming areas like Central Anatolia. GPS-based strain rates better align with active fault traces and regional tectonics compared to InSAR-derived strain rates. Subsequently, compiled earthquake focal mechanisms were projected into 2 x 2 horizontal strain tensors to compare with GPS-derived strain. Results show that smaller aftershocks tend to produce larger misfits due to transient stress changes, whereas larger magnitude events (Mw > 4.5) derived by waveform modelling better reflect long-term strain accumulation. Notably, strain tensors from both GPS and seismic data across the Burdur-Fethiye Fault Zone indicate no evidence of any significant left-lateral strike slip motion as proposed previously. Furthermore, a novel strain rate style was introduced, through which the multi-directed-extension regions were defined along Burdur, Isparta Angle and Holocene Volcanoes. At last, the Eastern Mediterranean was divided into tectonic domains based on fault geometry, rupture history and strain field parameters. In each domain, geodetic moment rates were calculated using strain rates, while seismic moment rates were derived from earthquake catalogs. Overall, tectonic domains with well-constrained seismic activity, both moment rates are comparable unlike in seismic gaps. Especially, the moment rate ratios are found to be very low at the locked Marmara segment and Yedisu part of North Anatolian Fault and northern section of Dead Sea Fault due to lack of recent large earthquakes which imply significant amount of tectonic stress buildup.
Benzer Tezler
- GPS ölçümleri ve fay hareketlerinde deprem ilişkisi
Earthquake relationship between fault movements and GPS measurements
GÖKHAN ASLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
İnşaat Mühendisliğiİstanbul Teknik Üniversitesiİnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZEKİ HASGÜR
- Akıllı telefon ataletsel sensörleri ve jeodezik GNSS alıcısı entegrasyonu ile harmonik ve sismik yer değiştirmelerin kestirimi
Harmonic and seismic displacement estimation with smartphone inertial sensors and geodetic GNSS receiver integration
CANEREN GÜL
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Jeodezi ve FotogrametriYıldız Teknik ÜniversitesiHarita Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TAYLAN ÖCALAN
- Jeodezik çalışmalarla İzmit körfezi ve yakın çevresi kabuk deformasyonlarının belirlenmesi
Determination of crust deformations of İzmit region and its vicinity with geodetic studies
MEHMET BAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Jeodezi ve Fotogrametriİstanbul Teknik ÜniversitesiGeomatik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. RAHMİ NURHAN ÇELİK
- Marmara Denizi ve çevresinin üç boyutlu hız yapısının tomografik görüntülemesi
Tomographic imaging of the three-dimensional velocity structure of the Marmara Sea and its surrounding
ADİL TARANCIOĞLU
Doktora
Türkçe
2021
Jeofizik Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiJeofizik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜSEYİN ARGUN KOCAOĞLU
- Jeosantrik dik ve coğrafi koordinat dönüşüm yöntemleri
Conversion methods geocentric (x, y, z) and geodetic (B, L, h) coordinates
YASİN KAPLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
Jeodezi ve FotogrametriKaradeniz Teknik ÜniversitesiJeodezi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET KAYA