Genç yetişkin üniversite öğrencilerinde internet bağımlılığının bilişötesi farkındalığa etkisinde dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun aracı rolü
The mediating role of attention deficit and hyperactivity disorder in the effect of internet addiction on metacognitive awareness in adult university students
- Tez No: 959364
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ KÜBRA ÇELİK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Haliç Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Uygulamalı Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 125
Özet
Bilişötesi, öğrencilerin akademik başarılarında etkili bir unsur olarak görülmekte ve hem öğretilebilir hem de öğrenilebilir bir yapı olarak değerlendirilmektedir. Bu yapının gelişiminde internet tabanlı uygulamaların önemli katkılar sunduğu belirtilmektedir. Ancak internet, genç yetişkin üniversite öğrencileri de dahil olmak üzere toplumun geniş kesimleri için temel bir bilgi kaynağı haline gelirken beraberinde bağımlılık riskini de getirmiştir. İnternet bağımlılığı olarak adlandırılan bu durumun, gençlerin kumar bağımlılığı, sosyal anksiyete bozukluğu, depresyon ve dikkat eksikliği gibi psikiyatrik sorunlarla karşılaşmasına yol açmakla birlikte okul başarısını da düşürdüğü bilinen bir gerçektir. Özellikle çocuklukta başlayan ve erişkin dönemde de devam eden dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu erişkin bireylerin bilişsel süreçleri üzerinde etkili olmakta, yaşam kalitelerini ve ruh sağlıklarını etkilemektedir. Bu durum internet bağımlılığı ile birleştiğinde işi daha da çıkılmaz bir hale getirebilmektedir. Bu nedenle günümüzde üniversitede okuyan gençlerin yoğun öğrenme faaliyetleri sırasında başarılı olabilmeleri çalışmalarını düzenli ve planlı olarak yürütmelerine bilişsel süreçleri konusunda bilgiye sahip olmaları kadar teknolojiyi de doğru yer ve zamanda kullanmaları da büyük önem taşımaktadır. Bu çalışmanın amacı genç yetişkinlerin internet bağımlılıklarının bilişötesi farkındalıklarıyla ilişkisini ve DEHB'in bu ilişkideki aracılık rolünün incelenmesidir. Çalışma Karabük Üniversitesi 2024-2025 eğitim öğretim yılı döneminde kaydolan öğrencilere yapılmıştır. Veri toplamak için yüz yüze anket kullanıldı. Ankette DEHB ölçekleri, internet bağımlılığı, bilişötesi farkındalık ve bilgi formu yer aldı. Bu çerçevede öğrencilere 1000 anket dağıtıldı, ancak 986'sı geçerliydi. Veriler SPSS-22 istatistik programı kullanılarak incelenmiştir. Çalışmanın sonucunda öğrencilerin internet bağımlılığı, bilişötesi farkındalık ve DEHB düzeyleri orta seviyede çıkmıştır. Yapılan karşılaştırma analizlerinde öğrencilerin internet bağımlılığının, bilişötesi farkındalıklarının ve DEHB düzeylerinin çeşitli demografik özellikleri açısından anlamlı farklılıklar gösterdiği bulunmuştur. Ayrıca çalışmada, internet bağımlılığının bilişötesi farkındalığı negatif yönde etkilediği, buna karşın DEHB'i pozitif yönde etkilediği tespit edilmiştir. Bununla birlikte DEHB'in bilişötesi farkındalık üzerinde negatif etkisi olduğu belirlenmiştir. Ayrıca çalışmada internet bağımlılığı ve bilişötesi farkındalık ilişkisinde DEHB tam aracılık rolü olduğu bulunmuştur. Başka bir deyişle bu ilişkide DEHB devreye girdiğinde internet bağımlılığının etkisinin ortadan kalktığı tespit edilmiştir. Dolayısıyla çalışmanın tüm hipotezleri doğrulanmıştır.
Özet (Çeviri)
Metacognition is considered an essential factor in students' academic success and is evaluated as both teachable and learnable. Internet-based applications are believed to play a significant role in the development of this construct. However, as the internet has become a fundamental source of information for large segments of society, including young adult university students, it has also introduced the risk of addiction. This condition, known as internet addiction, has been shown to lead young individuals to encounter psychiatric issues such as gambling addiction, social anxiety disorder, depression, and attention deficit disorder (ADD), while also negatively impacting academic performance. Particularly, attention deficit hyperactivity disorder (ADHD), which begins in childhood and persists into adulthood, affects the cognitive processes of adult individuals and impacts their quality of life and mental health. When combined with internet addiction, the situation can become more challenging. Therefore, it is crucial for university students to manage their studies in a systematic and planned manner, to be well-informed about their cognitive processes, and to use technology effectively and appropriately at the right times and places to achieve success during their intense learning activities. The aim of this study is to examine the relationship between young adults' internet addiction and their metacognitive awareness, and to investigate the mediating role of ADHD in this relationship. The study was conducted on students from Karabük University in 2024. In this academic year, it was determined that a total of 43,994 students were registered at the university. Due to various reasons, it was difficult to reach all students, so a sampling method was employed. In this context, a convenience sampling method was used to reach the students. The data collection tool used was a face-to-face survey technique. The survey included the following scales: Information Form, Internet Addiction, Metacognitive Awareness, and ADHD. A total of 1,000 surveys were distributed, and 986 valid surveys were included in the analysis. The data were analyzed using SPSS-22 statistical software. The results of the study showed that the students' levels of internet addiction, metacognitive awareness, and ADHD were moderate. Comparison analyses revealed that the students' internet addiction, metacognitive awareness, and ADHD levels showed significant differences according to various demographic characteristics. Additionally, it was found that internet addiction negatively affected metacognitive awareness, while ADHD had a positive effect on it. Moreover, ADHD was found to have a negative effect on metacognitive awareness. Furthermore, the study revealed that ADHD fully mediated the relationship between internet addiction and metacognitive awareness. In other words, the effect of internet addiction on metacognitive awareness was eliminated when ADHD was taken into account. Therefore, all the hypotheses of the study were confirmed.
Benzer Tezler
- Sosyal medya bağımlılık düzeyi ile temel psikolojik ihtiyaçlar arasındaki ilişkinin incelenmesi: Üniversite öğrencileri üzerinde bir araştırma
Investigation of the relationship between social media addiction level and basic psychological needs: Astudy on university students
İLHAN BOZKURT
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Psikolojiİstanbul Gelişim ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NURHAN FISTIKCI
- Üniversite öğrencilerinde ahlaki kayıtsızlık ve sosyal ilginin internet bağımlılığı açısından yordanması
The prediction of moral indifference and social interest in university students in terms of internet addiction
ESMA ÇELİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
PsikolojiÇukurova ÜniversitesiBağımlılık Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ EGEMEN HANIMOĞLU
- Genç yetişkin üniversite öğrencilerinde duygu düzenleme becerilerinin ve öz şefkat düzeylerinin, mutluluk ile ilişkisi
Relationship of emotion regulation skills and self-compassion levels with happiness in young adult university students
HÜSEYİN BATTAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Eğitim ve ÖğretimMaltepe ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ BETÜL TANACIOĞLU AYDIN
- Genç yetişkin üniversite öğrencilerinde çocukluk çağı travmalarının duygu düzenleme becerileri ve kaygı düzeyleri ile ilişkilerinin incelenmesi
Başlık çevirisi yok
MERVE İLİKÇİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
PsikolojiMaltepe ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HAVVA ÖZDEN BADEMCİ
- Üniversite öğrencilerinde venöz metabolik biyobelirteçlerin besin tüketimleri ile ilişkilendirilmesi
The association of venous metabolic biomarkers with food consumption in university students
HAYRUNİSA İÇEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Beslenme ve DiyetetikMarmara ÜniversitesiBeslenme ve Diyetetik Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FATMA ESRA GÜNEŞ