İslam hukuku'nda alacak satımı ve günümüz finansal uygulamaları açısından incelenmesi
The sale of debt in Islamic law and its evaluation in the context of contemporary financial practices
- Tez No: 959904
- Danışmanlar: PROF. DR. SERVET BAYINDIR
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Ekonomi, Hukuk, Religion, Economics, Law
- Anahtar Kelimeler: İslami Finans, Deyn, Ayn, Borç İlişkisi, Alacak Satımı, Beyu'd-deyn, Borcun Yapılandırılması, Islamic Finance, Dayn, Ayn, Debt Relationship, Sale of Debt, Bai al-Dayn, Debt Restructuring
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 355
Özet
Kişiler arasında birçok sebebe dayalı olarak borç ilişkisi doğmaktadır. Bu borç ilişkisi sebebiyle de tarafların çeşitli sorumlulukları gündeme gelmektedir. İslam hukukunda borç ilişkisi sonucu kişinin zimmetinde oluşan şey deyn kavramıyla ifade edilmiştir. İslam hukukunda yer alan akid teorisi bağlamında, taraflar arasında gerçekleşen hukukî bir işlemin konusunun ayn veya menfaat gibi varlık olması temel esastır. Bu nedenle herhangi bir hukukî işlemin konusuz olması, yapılan işlemin batıl olmasını gerektirecektir. Kişiler arasında borç ilişkisi sonucu meydana gelen deyn, çeşitli şekillerde bazı hukukî işlemlere konu edilebilmektedir. Bu durumda da deynin varlığının mahiyetiyle ilgili açıklanması gereken bazı hususlar gündeme gelmektedir. Kişinin zimmetinde sabit olduğu ifade edilen deynin hukukî işlemlere konu olabilmesi için varlık statüsü kazanması gerekmektedir. Bu nedenle de deynin zimmetle ilişkisi kurularak ayn kadar olmasa da çeşitli şartlarla bazı hukukî işlemlere konu olabilmesi sağlanmıştır. Özellikle borç ilişkisinde alacaklı açısından bakıldığında alacağı temsil eden deynin henüz tahsili yapılmadan gerek borçlu kişiye gerekse borçlu dışındaki üçüncü bir şahsa satımı konusu İslam hukuku açısından birçok konuyu içerisinde barındıran bir niteliğe sahiptir. Çalışmada öncelikle deyn kavramının İslam hukuku açısından mahiyetine ve hukukî işlemlere konu olabilmesi açısından varlık olarak ele alınması noktasındaki hukukî zeminin tespitine yer verilmiştir. Deyne yüklenen anlam bağlamında, deynin henüz tahsili yapılmadan alacaklısı tarafından borçluya ve borçlu dışındaki üçüncü bir şahsa satımını ifade eden bey'u'd-deyn kavramı üzerinde durulmuştur. İslam hukukunda alacak satımının hukukî tartışmalarına ve gerekçelerine yer verilip, özellikle günümüz finansal piyasaların önemli bir unsuru olan katılım bankalarının borç yapılandırma yöntemlerinin çalışma konusu açısından incelenmesi yapılmıştır.
Özet (Çeviri)
Debt relationships arise between individuals for various reasons. As a result of these relationships, different responsibilities emerge for the parties involved. In Islamic law, the concept of dayn is used to describe what is accrued in an individual's liability due to a debt relationship. Within the framework of contract theory in Islamic law, the subject matter of a legal transaction between parties must primarily involve tangible property (ayn) or benefits (manfa'ah). Therefore, a legal transaction without a subject matter is deemed void. The dayn that arises from debt relationships may serve as the subject of specific legal transactions under various conditions. This, in turn, necessitates the elucidation of certain aspects concerning the nature of dayn. For dayn, which is characterized as being fixed within an individual's liability, to be considered as the subject of legal transactions, it must acquire the status of an asset. Accordingly, by establishing a relationship between dayn and liability, mechanisms have been developed to enable dayn to be incorporated into legal transactions, albeit under particular conditions and not as broadly as tangible property (ayn). Particularly from the perspective of the creditor in a debt relationship, the sale of“dayn”-representing the creditor's receivable- either to the debtor or to a third party before it is collected, encompasses many legal issues within the context of Islamic law. This study first examines the legal basis for considering dayn as an asset in Islamic law, focusing on its nature and potential as a subject of legal transactions. Within this context, the discussion focuses on the concept of bai al-dayn, which refers to the sale of a debt by the creditor to the debtor or to a third party prior to its collection. The study delves into the legal debates and jurisprudential justifications concerning the sale of receivables in Islamic law, with particular emphasis on analyzing the debt restructuring mechanisms utilized by participation banks, which represent a critical element of modern financial markets.
Benzer Tezler
- Trabzon'da borç alacak ilişkileri (1693-1700)
Credit-loan relations in Trabzon (1693-1700)
SEBAHİTTİN USTA
- İslam hukukunda hapis hakkı (Hanefi mezhebi özelinde)
The right of lien in Islamic law (Specific to Hanafi school)
SULTAN ÖZKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Dinİstanbul 29 Mayıs ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ BARDAKOĞLU
- Borsa İstanbul'da yapılan işlemlerin İslam Fıkıhı açısından değerlendirmesi
The assesment of the transactions in İstanbul Stock Market via İslamic Canon Law
MEHMET ÇOLAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
DinErzincan ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. HÜSEYİN ERTUÇ
- Ceza hukukuyla ilgili ayetlerin İslam hukuku açısından değerlendirilmesi: İbn Aşûr örneği
Evaluation of verses about criminal law in terms of Islamic law: Ibn Aşûr case
ABDULKADİR BUDAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
DinOndokuz Mayıs ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUHSİN KOÇAK