Cumhuriyet anayasacılığının doğuşu (1921 ve 1924 Anayasaları açısından karşılaştırmalı bir inceleme)
The emergence of Republican constitutionalism (A comparative study of the 1921 and 1924 Constitutions)
- Tez No: 960243
- Danışmanlar: DOÇ. DR. OYA BOYAR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Hukuk, Law
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Kamu Hukuku Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Kamu Hukuku Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 261
Özet
Osmanlı-Türk anayasal gelişmeleri zengin bir mirasa sahiptir. Anayasalcılık hareketleri içerisinde başta gelen taleplerden olan iktidarın sınırlandırılması, anayasal devlet, hürriyet, meclis ve milli egemenlik gibi kavramlar bu zenginlikten kalan tarihsel değerlerdir. Hiç kuşkusuz bu kavramların içeriği, evrensel düzeydeki benzer anayasalcılık hareketlerinden etkilenerek biçimlenmiştir; ancak Osmanlı-Türkiye'nin özgün siyasi, toplumsal ve düşünsel dinamikleri de bu içerik üzerinde azımsanmayacak bir rol oynamıştır. 1921 ve 1924 Anayasaları da bu mirasın zemini üzerinde yükselmiştir. Bununla birlikte 1921 ve 1924 Anayasaları kuruluş ve kurtuluş süreçlerinin iç içe geçtiği özgün bir tarihsel dönemde hayata geçmiştir. Her iki anayasa Anadolu topraklarının sömürgeleştirilmesi hedefine karşı isyanı örgütleyen bir ulusal kurtuluş mücadelesinin içerisinde vücut bulmuştur. Çok kısa sayılabilecek bir aralıkta kabul edilmelerine rağmen her iki anayasa da büyük siyasi çalkantıların ve gelecek tahayyüllerinin olduğu bir dönemde kabul edilmiş, bu dönemin dinamik yapısı her iki Anayasa'ya da yansımıştır. Üstelik bu dinamik yapı kısa süre içerisinde önemli değişikliklere uğrayabilmiş, 1921-1924 yılları arasındaki anayasal gerçeklikte yaşanan değişimler iki Anayasa'nın ayrıştığı kimi noktaların da zeminini oluşturmuştur. 1921 Anayasası'nda yapılan değişiklik ile kabul edilen cumhuriyet, 1924 Anayasası'nda da değiştirilmesi teklif edilemez bir sonsuzluk güvencesiyle korunarak kabul edilmiştir. Bu yönüyle her iki anayasa da öncesinin meşrutiyetçi anlayışından kopup, cumhuriyet anayasacılığı olarak adlandırdığımız yeni bir aşamayı imgeler. Her iki anayasa da yasamanın üstünlüğü ilkesini benimseyerek, yalnızca dönemin ihtiyaçlarına cevap vermekle kalmamış, aynı zamanda cumhuriyet anayasacılığının temelini belirleyen ve bu doğrultuda geleceğine yön veren sağlam bir kök oluşturmuştur. Bu sebeple her iki anayasa Osmanlı-Türk anayasal gelişmelerindeki konumlarını karşılıklı olarak güçlendiren simbiyotik bir ilişki içerisindedir.
Özet (Çeviri)
The Ottoman-Turkish constitutional developments possess a rich legacy. Key demands within constitutional movements—such as the limitation of power, constitutional state, liberty, parliament, and national sovereignty—are historical values that have endured from this wealth. Undoubtedly, the content of these concepts was shaped under the influence of similar constitutional movements at a universal level; however, the unique political, social, and intellectual dynamics of the Ottoman-Turkish context also played a significant role in shaping their content. The 1921 and 1924 Constitutions were built upon the foundation of this legacy. Moreover, the 1921 and 1924 Constitutions were enacted during a unique historical period in which the processes of establishment and liberation were intertwined. Both constitutions emerged within the framework of a national liberation struggle organizing resistance against the colonization of Anatolian lands. Although adopted within a very short interval, both constitutions were enacted during a period marked by intense political turmoil and competing visions of the future, and the dynamic nature of this era is reflected in both documents. Furthermore, this dynamic environment underwent significant changes in a short period, and the constitutional realities between 1921 and 1924 laid the groundwork for some of the divergences observed between the two constitutions. With the amendment made in the 1921 Constitution, the republic was established, and this was subsequently protected as an inviolable and perpetual guarantee in the 1924 Constitution. In this regard, both constitutions marked a break from the previous constitutional monarchy tradition and embodied a new phase that can be described as republican constitutionalism. Both constitutions adopted the principle of legislative supremacy, not only addressing the needs of their time but also laying a solid foundation that defined and guided the future of republican constitutionalism. Therefore, the two constitutions exist in a symbiotic relationship that mutually reinforces their positions within the broader context of Ottoman-Turkish constitutional development.
Benzer Tezler
- 18. yüzyıl yazılı anayasacılığın ortaya çıkışında mülkiyet ve vergi
Property and tax at the emerging of the 18th century formal constitutionalism
MUSTAFA BOZOKLU
- Militarizmin anayasal sonuçları: 1961 Anayasası'nda 1971 değişikliklerinin 1982 Anayasası'na olan etkileri
Constitutional consequences of militarism: The effects of the changes in the 1960 Constitution in 1971, on the 1982 Constitution
ÖMER HAKAN ÖZTÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
HukukUfuk ÜniversitesiKamu Hukuku Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ NEZAHAT DEMİRAY
- İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin Cumhuriyet dönemi kamu yönetiminin yapılanmasına etkileri
Of the Committee of Union and Progress Republic period public administration effects on structuring
HANİFİ TOSUN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Kamu YönetimiAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KEMAL GÖRMEZ
- Ronald Dworkin'in eşitlikçi liberalizminde Anayasal Demokrasi teorisi
The theory of Constitutional Democracy in Ronald Dworkin's egalitarian liberalism
ERTUĞRUL KAAN YILDIRIM
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
HukukGalatasaray ÜniversitesiKamu Hukuku Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZEYNEP ÖZLEM ÜSKÜL ENGİN
- Türkiye'de anayasacılık anlayışı olarak tepkisellik (1960-1982 dönemi)
Reactiveness as an understanding of constitutionalism in Turkey (1960-1982 period)
CAFER OKYAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Kamu YönetimiHitit ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ VEYSEL DİNLER