Maksimum entropi (MaxEnt) modeli ile değişen iklim koşullar altında Amorpha fruticosa L.'nın habitat uygunluğunun belirlenmesi
Predicting habitat suitability of Amorpha fruticosa L. under changing climatic conditions using maximum entropy (MaxEnt) model
- Tez No: 960989
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ SHAHID FAROOQ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Ziraat, Agriculture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Harran Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Bitki Koruma Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 71
Özet
İklim değişikliği, biyolojik çeşitlilik ve ekosistem dengesi üzerinde küresel düzeyde tehdit oluşturan en önemli çevresel faktörlerden biridir. Bu çalışmada, istilacı karaktere sahip olan ve ekosistem hizmetleri üzerinde olumsuz etkiler yaratabilen Amorpha fruticosa türünün Türkiye'deki potansiyel habitat uygunluğu, güncel ve geleceğe yönelik iklim senaryoları (SSP1-2.6 ve SSP5-8.5) altında değerlendirilmiştir. Bu amaçla, türün dağılımı MaxEnt modellemesi ile analiz edilmiş; 2021–2040, 2041–2060, 2061–2080 ve 2081–2100 olmak üzere dört farklı zaman dilimi için projeksiyonlar oluşturulmuştur. Model yüksek bir başarı oranı sergilemiş (AUC = 0.975) ve özellikle Bio6 (en soğuk ayın minimum sıcaklığı), Bio15 (yağış mevsimselliği) ve Bio1 (yıllık ortalama sıcaklık) değişkenlerinin türün dağılımı üzerinde belirleyici rol oynadığı tespit edilmiştir. Mevcut dağılım koşullarında, türün en uygun habitatları Batı ve Kuzeybatı Anadolu bölgelerinde yoğunlaşırken, gelecek projeksiyonları bu alanların ciddi oranda daralacağını göstermiştir. SSP5-8.5 senaryosu altında“en uygun”habitatlar %54'e kadar azalma göstermekte,“uygun değil”sınıfına giren alanlar ise %87'ye ulaşmaktadır. Habitat stabilite analizlerine göre, düşük emisyon senaryosunda habitatların %61'i sabit kalırken, yüksek emisyon senaryosunda bu oran %56'ya düşmüş ve daralma baskın hale gelmiştir. Habitat merkezlerinin güney ve güneybatıya kaydığı, SSP5-8.5 senaryosu altında kaymanın hem daha belirgin hem de daha uzun mesafelerde gerçekleştiği belirlenmiştir. Bu durum, iklim değişikliğinin yalnızca habitat uygunluk düzeyini değil, aynı zamanda türün coğrafi yerleşim dinamiklerini de etkileyeceğini ortaya koymaktadır. Elde edilen bulgular, A. fruticosa'nın gelecekteki yayılış potansiyelinin iklim koşullarına bağlı olarak önemli ölçüde yeniden şekilleneceğini ve türün bazı bölgelerde yayılım baskısını artırabileceğini göstermektedir. Bu nedenle, iklim senaryolarına dayalı tür yönetim stratejilerinin geliştirilmesi, izleme sistemlerinin kurulması ve koruma alanlarının yeni projeksiyonlara göre planlanması büyük önem arz etmektedir.
Özet (Çeviri)
Climate change is among the most pressing global environmental challenges, exerting significant pressure on biodiversity and ecosystem stability. This study aimed to assess the potential habitat suitability of Amorpha fruticosa, an invasive plant species with known ecological impacts, across Türkiye under current and future climate scenarios (SSP1-2.6 and SSP5-8.5). The species distribution was modeled using MaxEnt, and projections were developed for four future time intervals: 2021–2040, 2041–2060, 2061–2080, and 2081–2100. The model yielded high predictive performance (AUC = 0.97), and the most influential bioclimatic variables were identified as Bio6 (minimum temperature of the coldest month), Bio15 (precipitation seasonality), and Bio1 (annual mean temperature). Under current conditions, highly suitable habitats are concentrated in western and northwestern Türkiye. However, future projections indicate a substantial reduction in these areas. Under the SSP5-8.5 scenario,“highly suitable”habitats are expected to decline by up to 54%, while“unsuitable”habitats could expand to cover 87% of the country. Stability analysis shows that while 61% of habitats remain unchanged under SSP1-2.6. This figure dropped to 56% under SSP5-8.5, with habitat contraction becoming more dominant. Habitat centroid analysis reveals a consistent shift toward the south and southwest, with greater distances observed under the high-emission scenario. These findings suggest that climate change not only alters habitat quality but also drives spatial redistributions of species. The study concludes that the future distribution potential of A. fruticosa in Türkiye will be significantly shaped by climate-driven environmental changes, potentially increasing its invasion risk in specific regions. Accordingly, adaptive management strategies, climate-informed monitoring programs, and conservation planning based on future habitat projections are strongly recommended.
Benzer Tezler
- Toros göknarı alt türlerinde (A. cilicica subsp. isaurica ve A. cilicica subsp. cilicica) iklim değişikliğine bağlı potansiyel yayılış alanlarının MaxEnt modelleme yöntemi ile belirlenmesi
Determination of potential distribution areas due to climate change in Taurus fir subspecies (A. cilicica subsp. isaurica and A. cilicica subsp. cilicica) using MaxEnt modelling method
ORHAN GÜLSEVEN
Doktora
Türkçe
2024
Ormancılık ve Orman MühendisliğiKastamonu ÜniversitesiOrman Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SEZGİN AYAN
DOÇ. DR. ENDER BUĞDAY
- Maksimum entropi modeli ile CBS kullanılarak formica rufa yuvalarının potansiyel dağılımının belirlenmesi
Determining the potential distribution of formica rufa nests using GIS with maximum entropy model
EDA ÜNEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Ormancılık ve Orman MühendisliğiKastamonu ÜniversitesiOrman Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GONCA ECE ÖZCAN
- Xanthium spinosum L.'un iklim değişikliğine bağli olarak global düzeyde potansiyel dağılım alanlarının belirlenmesi
Global potential distribution areas of Xanthium spinosum L. under changing climate
ZÜLEYHA ÖZTOP
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
BiyografiHarran ÜniversitesiBitki Koruma Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SHAHID FAROOQ
- Gaziantep yöresi Nur Dağı'nda Kuşburnu (Rosa canina L.)'nun ekolojik özellikleri ile potansiyel dağılım modellemesi ve haritalanması
The potential distribution of the ecological features of dog rose (Rosa canina L.) in modeling and mapping the Gaziantep region of Nur mountain
TURGAY KARAKAYA
- Koyun-keçi vebası virus (PPRV; peste des petits ruminants virus) enfeksiyonuna etki eden risk faktörlerinin mekânsal analiz yöntemleri ile belirlenmesi
Determination of risk factors affecting peste des petits ruminants virus (PPRV) infection by spatial analysis methods
TUBA BAYİR
Doktora
Türkçe
2022
BiyoistatistikAnkara ÜniversitesiBiyoistatistik Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İSMAYİL SAFA GÜRCAN