Geri Dön

Nevrotik kişilik tipleriyle borçluluk hissinin ilişkisi: Öz eleştirel ruminasyon ve yakınlık korkusunun aracı rolü

The relationship between neurotic personality and indebtedness: The mediating role of self-critical rumination and fear of intimacy

PDF İndir

  1. Tez No: 961020
  2. Yazar: ŞEYMA SAİM
  3. Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ PINAR ÖZDEMİR YILMAZ
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Psikoloji, Psychology
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2025
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Düzce Üniversitesi
  10. Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 123

Özet

Yardım alma sonrasında bireylerde ortaya çıkan olumsuz duygulanımlar ile karşılıklılık yükümlülüğüne ilişkin bilişsel değerlendirmeler, sıklıkla borçluluk hissiyle sonuçlanmakta ve bu duygunun nevrotik kişilik örüntüleri, öz eleştirel ruminatif eğilimler ve duygusal yakınlığa yönelik tehdit algılarıyla yakından ilişkili olduğu düşünülmektedir. Bu doğrultuda yürütülen çalışmada, borçluluk hissinin yordanmasında nevrotik kişilik tipleri (uysal, saldırgan ve kopuk), öz eleştirel ruminasyon ve yakınlık korkusunun etkileri yapısal eşitlik modellemesi kapsamında yol analizi ile incelenmiş; ayrıca nevrotik kişilik yapılanmalarının borçluluk hissi üzerindeki etkisinde öz eleştirel ruminasyon ve yakınlık korkusunun olası aracı rolleri değerlendirilmiştir. Korelasyonel tarama modeline dayalı olarak yürütülen bu araştırma, uygun örnekleme yöntemi ile belirlenen 769 katılımcı (412 kadın, 357 erkek) ile gerçekleştirilmiş; veriler Sosyodemografik Bilgi Formu, Borçluluk Hissi Ölçeği, Öz Eleştirel Ruminasyon Ölçeği, Yakınlık Korkusu Ölçeği ve Horney-Coolidge Üç Boyut Envanteri aracılığıyla toplanmıştır. Elde edilen bulgular, bağımsız örneklemler için gerçekleştirilen t-testi analizlerine göre cinsiyete göre öz eleştirel ruminasyon, saldırgan tip ve kopuk tip; eğitim düzeyine göre yakınlık korkusu; medeni duruma göre öz eleştirel ruminasyon, yakınlık korkusu ve saldırgan tip; sosyoekonomik düzeye göre yakınlık korkusu ve saldırgan tip; yaş değişkenine göre ise öz eleştirel ruminasyon ve saldırgan tip boyutlarında anlamlı farklılıklar olduğunu göstermektedir. Yol analizi sonuçları, uysal tip, kopuk tip ve öz eleştirel ruminasyonun borçluluk hissini doğrudan yordadığını; saldırgan tipin ise bu değişkeni yalnızca öz eleştirel ruminasyon aracılığıyla etkilediğini ortaya koymuştur. Ayrıca, kopuk tip ile borçluluk hissi arasındaki ilişkide sıralı aracılık etkisi gözlemlenmiş; kopuk tipin yakınlık korkusunu artırdığı, bunun öz eleştirel ruminasyonu tetiklediği ve sonuç olarak borçluluk hissini güçlendirdiği saptanmıştır. Kurulan model, borçluluk hissinin toplam varyansının %18.8'ini, öz eleştirel ruminasyonun %28.9'unu ve yakınlık korkusunun %6.7'sini açıklamaktadır; bu bulgular, bireylerin kişilik yapılanmaları ile içsel bilişsel süreçlerinin, sosyal ilişkiler bağlamında hissedilen borçluluk hissi üzerinde çok boyutlu ve bütüncül bir etkiye sahip olduğunu göstermektedir.

Özet (Çeviri)

Negative affective responses and perceived obligations following the receipt of help often result in feelings of indebtedness, which are thought to be closely associated with neurotic personality patterns, self-critical ruminative tendencies, and perceptions of emotional closeness as threatening. In line with this, the present study investigated the predictive roles of neurotic personality types (compliant, aggressive, and detached), self-critical rumination, and fear of intimacy in feelings of indebtedness through path analysis within the framework of structural equation modeling. Additionally, the potential mediating roles of self-critical rumination and fear of intimacy in the relationship between neurotic personality structures and feelings of indebtedness were examined. The research was conducted using a correlational survey model with a sample of 769 participants (412 women, 357 men) selected through a purposive sampling method. Data were collected via the Socio-Demographic Information Form, Indebtedness Scale, Self-Critical Rumination Scale, Fear of Intimacy Scale, and the Horney-Coolidge Tridimensional Inventory. Independent samples t-test analyses revealed significant differences in self-critical rumination, aggressive type, and detached type based on gender; in fear of intimacy based on educational level; in self-critical rumination, fear of intimacy, and aggressive type based on marital status; and in fear of intimacy and aggressive type based on socioeconomic status. Additionally, significant differences were observed in self-critical rumination and aggressive type based on age. Path analysis results indicated that the compliant type, detached type, and self-critical rumination directly predicted feelings of indebtedness. Furthermore, the aggressive type predicted indebtedness only indirectly through full mediation by self-critical rumination. A serial mediation effect was found between the detached type and feelings of indebtedness: the detached type increased fear of intimacy, which in turn elevated self-critical rumination, ultimately enhancing feelings of indebtedness. The final model explained 18.8% of the total variance in indebtedness, 28.9% of the variance in self-critical rumination, and 6.7% of the variance in fear of intimacy. These findings suggest that personality configurations and internal cognitive processes exert a multidimensional and integrated influence on the experience of indebtedness in the context of interpersonal relationships.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    584299

    Tüketicilerin sokak lezzeti tercihleri ve hijyen algılarının kişilik tiplerine göre incelenmesi

    Investigation of consumers' street foods preferences and hygiene perceptions according to personality traits

    GÖRKEM GİRGİN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    Beslenme ve DiyetetikMuğla Sıtkı Koçman Üniversitesi

    Turizm İşletmeciliği Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. BURHAN KILIÇ

  2. Tez No

    691919

    Sosyal medya bağımlılığının kişilik tipleri ile ilişkisi

    Relationship of social media addiction with personality types

    ZEHRA KOÇ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2020

    Bilim ve TeknolojiAtatürk Üniversitesi

    Yönetim Bilişim Sistemleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. UĞUR YAVUZ

  3. Tez No

    195873

    Harran üniversitesi birinci sınıf öğrencilerinin sigara içme durumu ve kişilk tiplerine göre sigara bırakma konusundaki yaklaşımları

    Smoking status and smoking cessation approach according to smoking status in the fist clas students of harran university

    FERDAL YÜCEL

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2007

    Halk SağlığıHarran Üniversitesi

    Halk Sağlığı Ana Bilim Dalı

    DOÇ.DR. MEHMET ALİ KURÇER

  4. Tez No

    694161

    Nevrotik kişilik tipleri ve evli bireylerin ilişki istikrarı arasındaki ilişki

    Relationship between neurotic personality types and relationship decency of married individuals

    SENA NUR YILDIRIM

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2021

    Psikolojiİstanbul Gelişim Üniversitesi

    Psikoloji Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ÖZDEN ŞÜKRAN ÜNERİ

  5. Tez No

    685743

    Nevrotik kişilik örgütlenmesi olan bireylere uygulanan sanat psikoterapisinin ego işlevleri, duygu-düzenleme, kişilerarası ilişki tarzlarına etkisi

    The effects of art psychotherapy applied to individuals with neurotic personality organization on ego functions, emotion-regulation, interpersonal relationship styles

    SEDA KARAKAYA

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2021

    Hemşirelikİstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa

    Ruh Sağlığı ve Psikiyatri Hemşireliği Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. FATMA YASEMİN KUTLU

Geri Dön