Eğitim yapılarının ortak kullanım alanlarının mekansal düzeni ve kullanıcı davranışları üzerine sentaktik bir çalışma: Atatürk Üniversitesi örneği
Syntactic analysis of the spatial organization of common areas in educational buildings and user behaviors: The case of Ataturk University
- Tez No: 961251
- Danışmanlar: PROF. DR. HAVVA ÖZYILMAZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dicle Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 196
Özet
Bu araştırma, üniversite eğitim yapılarındaki sosyal alanların mekânsal özelliklerinin kullanıcı davranışlarına etkisini analiz etmektedir. Bu kapsamda, Atatürk Üniversitesi'nde yer alan Mimarlık ve Tasarım Fakültesi ile Hukuk Fakültesi örneklem olarak seçilmiş, bu iki fakültenin sosyal ve ortak mekânları (kantin, koridor, galeri boşlukları, kütüphane çevresi vb.) karşılaştırmalı olarak değerlendirilmiştir .Çalışmanın amacı, sosyal alanların mekânsal düzeniyle (bütünlük, bağlantısallık, erişilebilirlik, entropi, görsel derinlik gibi mekânsal sentaktik parametreler) öğrencilerin sosyal davranış modları (oturarak ya da ayakta sohbet, ders çalışma, yalnız kalma gibi) arasındaki ilişkiyi ortaya koymaktır. Araştırma yöntemi olarak hem nitel (doğal gözlem) hem de nicel (DepthmapX ile mekânsal analiz, SPSS ile istatistiksel testler) yaklaşımlar birlikte kullanılmıştır. Analizlerde, yalnızca bağlantısallık ile sosyal davranışlar arasında anlamlı bir ilişki saptanmamış, diğer mekânsal değişkenlerle sosyal davranışlar arasında istatistiksel olarak anlamlı bir bağ kurulmuştur. Frekans analizlerine göre, özellikle oturarak sosyalleşme ve ders çalışma davranışları sık gözlenmiş ve bu davranışların mekânsal endeksler üzerinde doğrudan etkili olduğu sonucuna ulaşılmıştır .Araştırmanın önemli bulgularından biri, mekânların sadece fiziksel düzenlemeleriyle değil, aynı zamanda bu düzenlemelerin sosyal etkileşimlere olanak sağlayıp sağlamamasıyla da değerlendirilmesi gerektiğidir. Ayrıca, uygulamalı eğitim verilen fakültelerde (örneğin Mimarlık ve Tasarım Fakültesi) ortak alanların daha yoğun kullanıldığı, bu durumun mekânsal yapı ile doğrudan ilişkili olduğu ifade edilmiştir .Tez, ortak alanların sadece mimari boşluklar olmadığını, aynı zamanda öğrenme, sosyalleşme ve bireysel gelişim için kritik öneme sahip olduklarını savunur. Mekânsal kalite ile kullanıcı davranışları arasındaki ilişkinin daha kapsamlı ve uzun vadeli çalışmalarla derinleştirilmesi gerektiği vurgulanmaktadır. Bu çalışmanın sonucunda, eğitim yapılarının planlanmasında sosyal etkileşimi destekleyecek mekânsal kurguların geliştirilmesine yönelik öneriler sunulmuştur.
Özet (Çeviri)
This research analyzes the impact of spatial characteristics of social areas within university educational buildings on user behavior. Within this scope, the Faculty of Architecture and Design and the Faculty of Law at Atatürk University were selected as case studies, allowing for a comparative evaluation of their social and communal spaces such as cafeterias, corridors, gallery voids, and library surroundings .The primary aim of the study is to investigate the relationship between the spatial configuration of these areas—through spatial syntactic parameters such as integration, connectivity, accessibility, entropy, and visual depth—and students' social behavior modes, including seated or standing conversation, studying, and solitary activity. A mixed-methods approach was employed, combining qualitative methods (naturalistic observation) with quantitative techniques (spatial analysis using DepthmapX and statistical testing using SPSS(. The analytical findings revealed that statistically significant correlations were found between all spatial variables and social behavior modes, with the exception of connectivity, which did not demonstrate a meaningful association. Frequency analyses further indicated that behaviors such as seated social interaction and studying were among the most frequently observed activities. These behavioral patterns showed a direct impact on spatial indices, particularly in areas of high integration and accessibility. One of the study's key findings is that the evaluation of space should not rely solely on its physical organization but also on its capacity to facilitate social interaction. Furthermore, it was observed that faculties with practice-oriented curricula exhibited more intensive use of shared spaces—a phenomenon closely linked to the spatial configuration of those environments. The dissertation argues that shared spaces within educational buildings are not merely architectural voids but play a critical role in fostering learning, socialization, and individual development. It emphasizes the need for more comprehensive and long-term studies to deepen our understanding of the relationship between spatial quality and user behavior. Ultimately, the study offers design-based recommendations aimed at enhancing the spatial configuration of educational buildings to better support social interaction and community engagement.
Benzer Tezler
- Plânlı konut yerleşimlerinde açık mekân kurgusu ile ilişkili yaşantı potansiyellerinin incelenmesi: Ataköy örneği
The research on the life potentials related to open space organization in planned housing settlements: The case of Atakoy
BURAK MANGUT
Doktora
Türkçe
2021
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FATMA AHSEN ÖZSOY
- Employing Grids: A Discursive Account of Spatial and Performative Skills
Gridi Çalıştırmak: Mekânsal Ve Performatif Becerilerin Tartışılması
HATİCE CANSU CÜRGEN GÜRPINAR
Doktora
İngilizce
2022
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜSEYİN LÜTFÜ KAHVECİOĞLU
- Türkiye'deki konut tipi sığınakların esnek kullanımına ilişkin bir araştırma
A research on the flexible use of residential shelters in Turkey
GÖZDE GÖKDEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
İç Mimari ve Dekorasyonİstanbul Teknik Üniversitesiİç Mimari Tasarım Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ERVİN GARİP
- New forms of the creative economy: Creative hubs in Istanbul
Yaratıcı ekonomı̇nı̇n yenı̇ formları: İstanbul'dakı̇ yaratıcı merkezler
MELTEM PARLAK
Doktora
İngilizce
2021
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TÜZİN BAYCAN