Atık malzeme kullanımının sosyokültürel ve ekonomik dönüşümüyle sanatsal yapıtlara yansımaları
Sociocultural and economic transformation of waste material usage and its reflection in artistic works
- Tez No: 961318
- Danışmanlar: PROF. DR. MUSTAFA BULAT
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Güzel Sanatlar, Fine Arts
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Atatürk Üniversitesi
- Enstitü: Güzel Sanatlar Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Heykel Ana Sanat Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 188
Özet
Bu çalışma, atık malzemelerin sosyokültürel ve ekonomik bağlamlarda geçirdiği dönüşümün çağdaş sanat yapıtlarına nasıl yansıdığını ve bu dönüşümün sanatsal üretim biçimlerini nasıl etkilediğini irdelemeyi amaçlamaktadır. Atık, yalnızca fiziksel bir unsur değil; aynı zamanda simgesel, estetik ve ideolojik bir temsil alanı olarak ele alınmakta, Baudrillard, Bauman, Bourdieu gibi çağdaş kuramcıların kavramsal çerçeveleriyle modern tüketim toplumundaki çok katmanlı anlamları doğrultusunda analiz edilmektedir. Bu bağlamda, tüketim kültürü, dijitalleşme ve ekolojik krizlerle şekillenen sanat pratikleri üzerinden atığın dönüşümü okunmaktadır. Araştırmada nitel yöntem tercih edilmiş hem kuramsal kurgu hem de sanat eseri çözümlemeleri aracılığıyla disiplinlerarası bir yaklaşım benimsenmiştir. Sanat tarihi, kültürel çalışmalar, sosyoloji ve estetik felsefesi gibi alanlardan yararlanılarak, seçilen yerli ve yabancı sanatçılara ait eserler ikonografik ve kavramsal düzeyde incelenmiştir. Duchamp'ın ready-made'lerinden Arte Povera akımına, Refik Anadol'un dijital veriyle kurduğu ilişkiye kadar çeşitli örnekler üzerinden, atık malzemenin sanatın hem biçimsel hem de içeriksel dönüşümündeki rolü tartışılmıştır. Bulgular, atık kavramının yalnızca maddi değil; üretim-tüketim döngüsüne, sınıfsal eşitsizliklere ve kültürel belleğe dair çok katmanlı anlamlar taşıdığını ortaya koymaktadır. XX. yüzyıldan itibaren atık malzeme kullanımı, geleneksel estetik anlayışların sorgulanmasını sağlamış ve yeni bir eleştirel sanat dili yaratılmasına katkıda bulunmuştur. Atık, sanatçılar tarafından işlevsel, kavramsal ve politik bir araç haline getirilmiş; sistemin görünmeyen yüzünü ifşa eden bir araç olarak sınıf, coğrafya ve kültürel ayrımların yeniden düşünülmesine olanak sağlamıştır. Sonuç olarak, atık kavramı yalnızca çevresel yönleriyle değil, aynı zamanda etik, politik ve kültürel boyutlarıyla da sanatsal üretime yön veren bir unsur olarak belirginleşmektedir. Modern kapitalist sistemin ürettiği israf kültürü, sanatta hem eleştirel hem de dönüştürücü bir estetik ortaya koyarken; atığın yeni bir anlam ve yaratım potansiyeli taşıdığı görülmektedir. Bu çerçevede sanat, biçimsel bir ifade olmanın ötesine geçerek, toplumun değer yargılarını, ekonomik ayrıcalıkları ve kültürel temsilleri sorgulayan güçlü bir söylem alanına dönüşmektedir.
Özet (Çeviri)
This study aims to examine how the transformation of waste materials in socio-cultural and economic contexts is reflected in contemporary art practices and how this transformation influences artistic modes of production. Waste is considered not merely as a physical/material entity but also as a symbolic, aesthetic, and ideological domain of representation. Utilizing the conceptual frameworks of contemporary theorists such as Baudrillard, Bauman, and Bourdieu, the study investigates the multilayered meanings of waste within modern consumer society. In this context, the transformation of waste is explored through art practices shaped by consumer culture, digitalization, and ecological crises. A qualitative research method was adopted, combining theoretical analysis with art criticism. Through an interdisciplinary approach, the study draws from fields such as art history, cultural studies, sociology, and aesthetics. Selected works by both local and international artists are analyzed on iconographic and conceptual levels to reveal the role of waste materials in both the formal and content-based transformation of art. The findings indicate that waste is not only a material phenomenon but also embodies complex meanings related to production-consumption cycles, class inequalities, and cultural memory. Since the 20th century, the use of waste in art has contributed to the questioning of traditional aesthetic paradigms and the emergence of a new critical artistic language. From Duchamp's ready-mades to the Arte Povera movement, and Refik Anadol's engagement with digital data, artists have utilized waste as a functional, conceptual, and political tool, exposing the concealed facets of the system and provoking reflection on social, geographic, and cultural disparities. Consequently, the concept of waste emerges not only with its environmental dimensions but also as an influential factor in ethical, political, and cultural aspects of artistic creation. The culture of excess produced by modern capitalist systems gives rise to a critical and transformative aesthetic in art, positioning waste as both an object of civilizational critique and a source of creative and meaningful potential. In this framework, art transcends its formal boundaries to become an act that challenges social values, economic privileges, and cultural representations.
Benzer Tezler
- Mekânın yeniden sanatsal inşasında çoklu malzeme kullanımının dönüştürücü gücü ve önemi
The transformative power and importance of using multiple materials in the artistic reconstruction of space
ÖZNUR ŞAHİNKAYA
- Görsel sanatlar dersi 11-12 yaş grubu öğrencilerine çevre bilinci kazandırılmasında atık malzeme kullanımının etkisinin incelenmesi
Investigation of the effect of using waste materials on raising environmental awareness to students aged 11-12 in Visual Arts course
GÜLSÜM KARA
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Eğitim ve ÖğretimMarmara ÜniversitesiGörsel Sanatlar Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ŞEHNAZ YALÇIN
- Kişisel yaşantı ve atık malzeme ilişkisi
The relationship between personal living and waste materials
MELEK ERAT
- İç mimarların atık malzeme kullanımına yönelik görüşlerinin belirlenmesi
Determining the opinions of interior architects towards waste material utilization
SALİHA ULUYOL
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
MimarlıkAfyon Kocatepe ÜniversitesiSanat ve Tasarım Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ÖZGÜR CENGİZ
- 1960 tarihinden günümüze sanat hareketlerinde atık nesnenin kullanımı
The use of waste objects in art movements from 1960 to today
ÖZGÜR GÜNDÜZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Güzel SanatlarVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiResim Ana Sanat Dalı
DOÇ. DR. NURTAÇ ÇAKAR