Conserving the 'type': a value-based framework for modern archaeology museums in Türkiye
Tipi korumak: Türkiye'deki modern arkeoloji müzeleri çin değer odakli bi̇r çerçeve
- Tez No: 961317
- Danışmanlar: DOÇ. DR. PINAR AYKAÇ LEIDHOLM, PROF. DR. AYŞE GÜLİZ BİLGİN ALTINÖZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: İngilizce
- Üniversite: Orta Doğu Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Kültürel Mirası Koruma Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 407
Özet
Türkiye'de modern mirasın korunmasına yönelik çeşitli zorluklar arasında, tip proje olarak tasarlanmış yapılar, belki de en fazla göz ardı edilen kategori olarak öne çıkmaktadır. Standartlaştırılmış ve tekrarlayan tasarımları, genellikle mimari özgünlükten veya değerden yoksun olarak algılanmakta; bu algı da tip proje olarak tasarlanmış yapıların ihmal edilmesine, kültürel miras olarak benimsenmemesine ve kimi zaman yıkılmasına yol açmaktadır. Bu tez, Yalvaç Müzesi, Alanya Müzesi, Erzurum Müzesi, Gaziantep Müzesi, Kayseri Müzesi, Sinop Müzesi ve Edirne Müzesi'nden oluşan belirli bir modern tip proje arkeoloji müzesi grubuna odaklanmaktadır. 1966 ile 1971 yılları arasında Milli Eğitim Bakanlığı'nda mimar olarak çalışan İhsan Kıygı tarafından tasarlanıp inşa edilen bu yapılar, dönemin mimari ve müzecilik yaklaşımlarını yansıtmaktadır. 2010'lu yıllardan itibaren, müzelerin kent içindeki kamusal rollerinin yeniden tanımlanması, mekânsal düzenlemeler ve sergileme yaklaşımlarındaki dönüşümler ile kültür politikalarındaki değişiklikler gibi çağdaş müzecilikte yaşanan gelişmeler, bu yapılarda önemli etkiler yaratmıştır. Modern mirasın özgün bir yapı türü olarak bu müzeler, yalnızca fiziksel varlıklarıyla değil; bulundukları kent bağlamında ve toplulukların kolektif hafızasında birer bellek mekânı olarak da önemli rol oynamaktadır. Mimari, malzeme ve yapım teknolojisi açısından taşıdıkları değerlerin yanı sıra, devlet eliyle şekillenen kültür politikalarının, mimarlık ve müzecilik uygulamalarının belgeleri olmaları yönüyle de tarihsel ve kültürel açıdan önemlidirler. Ayrıca, 20. yüzyıl ortalarında kamu mimarisinin standartlaştırılması ve yaygınlaştırılmasına yönelik devlet stratejisini de yansıtmaktadırlar. Ortak bir mimari tasarım, müzecilik yaklaşım ve politik bağlamda ortaya çıkmış bu müze yapıları, tekil ve parçalı koruma yaklaşımlarıyla değil; bütüncül bir sistem içinde, birbirleriyle ilişkili yapılar olarak ele alınmalıdır. Bu yapılara ancak böyle bir bütünlükte yaklaşıldığında taşıdıkları kültürel miras değerleri korunabilir. Bu tez, tip projeyle tasarlanmış modern arkeoloji müzelerinin ortak değerlerine odaklanarak, tip projelerin korunmasına ilişkin sorunlara yanıt veren değer odaklı bir koruma çerçevesi önermeyi amaçlamaktadır.
Özet (Çeviri)
Among the various challenges facing the conservation of modern heritage in Türkiye, buildings designed as type-projects constitute perhaps the most overlooked and vulnerable category. Their standardized and repetitive designs are often perceived as lacking architectural uniqueness or value, making them especially susceptible to neglect, modification, or demolition. This thesis focuses on a specific group of modern type-project museums: Yalvaç Museum, Alanya Museum, Erzurum Museum, Gaziantep Museum, Kayseri Museum, Sinop Museum, and Edirne Museum. These buildings, designed by İhsan Kıygı – working as an architect in the Ministry of Education – and constructed between 1966 and 1971, exemplify the architectural and museological practices of their time. Beginning in the 2010s, shifts in contemporary museology—including the evolving role of museums as public spaces, changes in spatial organization and curatorial approaches, and broader transformations in cultural policy—have had a significant impact on these buildings. As a distinct building type and form of modern heritage, these museums represent more than their physical structures; they serve as places of memory within their urban contexts and in the collective memory of their communities. Their architectural, material, and construction values, along with their role as reflections of state-led cultural policies, underline their historical and cultural significance. Furthermore, they illustrate broader state strategies concerning the standardization and dissemination of public architecture during the mid-20th century. Given their shared origin in a common architectural, museological, and policy framework, these museum buildings should not be conserved through isolated, individual efforts. Instead, they must be approached holistically, as components of an integrated heritage system. Their heritage values as modern archaeology museums constructed as type-projects can only be preserved by treating them as parts of a unified whole. This thesis aims to propose a value-based conservation framework for these buildings, focusing on their shared values and addressing the specific challenges of conserving type-project architecture.
Benzer Tezler
- Gelişmekte olan ülkelere yönelik uluslararası sermaye hareketleri ve Türkiye
International capital flaws to emerging markets Turkey
SERKAN ASLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2001
EkonomiMarmara ÜniversitesiSermaye Piyasası ve Borsa Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. ÖZLEM KOÇ
- Miras yapı komplekslerinin yeniden kullanımı: Ankara Saraçoğlu mahallesi için yeniden kullanım stratejileri
Adaptive reuse of heritage building complexes: Adaptive reuse strategies for Ankara Saraçoğlu neighborhood
DİLAY ÖZCAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Mimarlıkİstanbul Teknik Üniversitesiİç Mimari Tasarım Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÖZGE CORDAN
- Cephe kaplama sistemlerinin performans gereksinimleri açısından değerlendirilmesi
Evaluation of facade cladding systems with regard to performance requirements
BÜŞRA SİRKECİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. LEYLA TANAÇAN