İbn Cinnî'nin El-luma' Fi'l-Arabiyye adlı eserinde geçen ayetlerin istişhâd vecihleri
The aspects of qur'anic verses cited as evidence in Ibn Jinnī's 'Al-lumaʿ Fi'l-ʿArabiyya
- Tez No: 961326
- Danışmanlar: DOÇ. DR. HAMİT SALİHOĞLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Linguistics
- Anahtar Kelimeler: Nahiv, İstişhâd, İbn Cinnî, el-Luma, Syntax (Nahw), Istishhad (Citation), Ibn Jinni, Al-Luma
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mardin Artuklu Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 145
Özet
İstişhâd, Arap dilinde var olan bir kuralın veya kelimenin anlamını temellendirmek amacıyla doğruluğu kesin olan şiir ve nesirden örnek vermektir. İstişhâdın temel kaynaklarını Kur'ân, hadis, şiir ve güvenilir Arap kelamı oluşturmaktadır. Arap dili âlimleri, Kur'ân ile yapılan istişhâdı en uygun yöntem olarak değerlendirmiş ve Arapça açısından en güvenilir kaynak olduğunu vurgulamışlardır. Nahiv, sarf ve lügat alanlarında te'lif edilen eserlerde sıklıkla âyetlerle istişhâda başvurulmuştur. Musulda yetişmiş olan ve dönemin ender şahsiyetleri arasında bulunan Ebû'l Feth Osman İbn Cinnî (ö. 392/1002) hayatını ilim ile geçirmiş, öğrenci yetiştirmiş ve çeşitli alanlarda kitaplar yazmıştır. İbn Cinnî öğrenci yetiştirmenin yanı sıra nahiv, sarf, lügat, edebiyat, Kur'ân ilimleri ve daha farklı konularda eserler kaleme almıştır. Yaşadığı dönemde sarf ve nahiv alanlarında yaptığı çalışmalar ile bu alanlarda öncü olmuştur. Nahiv alanında te'lif ettiği eserler arasında, veciz ve ihtilaflardan uzak, sade bir uslüpla kaleme aldığı el-Luma' eseridir. Bu eserinde nahiv konularını ihtiva etmesinin yanı sıra bazı sarf ve belagat konularına da yer verermiştir. Eserinde nahiv âlimleri arasında cereyan eden ihtilafları zikretmemiş, nahiv ekollerinin görüşlerini onlara nisbet etmeden zikretmiştir. Genel olarak Basri bir tutum sergilemiş olan İbn Cinnî konuları mezheb taasubundan uzak sade bir şekilde kaleme almıştır. Bununla birlikte kendi görüşlerine de zaman zaman yer vermiştir. Kitabın genelinde zikrettiği görüşü desteklemek amacıyla Kur'ân ve şiirlerden istişhâdlarda bulunmuştur. Bu çalışmada Osman İbn Cinnî'nin hayatı hakkında bilgiler verilmekte, nahiv alanında yazmış olduğu el-Luma' fi'l-Arabiyye adlı eser tanıtılmakta ve bu eserde istişhâd ettiği âyetler tespit edilerek, müellifin istişhâd vechi ile bu minvalde nahiv âlimlerinin görüşleri birlikte değerlendirilmektedir.
Özet (Çeviri)
Istishhād refers to citing examples from poetry and prose whose authenticity is certain in order to substantiate a rule or the meaning of a word existing in the Arabic language. The primary sources of istishhād are the Qur'an, hadith, poetry, and reliable Arabic discourse. Scholars of the Arabic language have considered istishhād using the Qur'an as the most appropriate method and emphasized that it is the most reliable source in terms of the Arabic language. In works authored in the fields of grammar (nahw), morphology (ṣarf), and lexicography, istishhād with Qur'anic verses has been frequently employed. Abū al-Fatḥ ʿUthmān Ibn Jinnī (d. 392/1002), who was raised in Mosul and counted among the distinguished figures of his era, devoted his life to knowledge, trained numerous students, and authored works in various fields. In addition to educating students, Ibn Jinnī produced writings on grammar (nahw), morphology (ṣarf), lexicography, literature, Qur'anic sciences, and other disciplines. His contributions in the fields of morphology and grammar during his lifetime made him a leading authority in these areas.Among his grammatical works is al-Lumaʿ, which he composed in a concise style, free from disputes, and in plain language. While the work primarily covers topics in grammar, it also addresses certain issues in morphology and rhetoric. Ibn Jinnī refrained from mentioning the disputes that arose among grammarians and avoided attributing the opinions of grammatical schools to their proponents. Generally adopting a Basran approach, he presented the subjects in a clear and unbiased manner, free from sectarian partisanship, while occasionally including his own opinions. Throughout the work, he supported his arguments by employing istishhād from the Qur'an and poetry. This study provides information about the life of ʿUthmān Ibn Jinnī, introduces his grammatical work al-Lumaʿ fī al-ʿArabiyyah, and identifies the Qur'anic verses he cited as istishhād. Furthermore, it evaluates the author's approach to istishhād alongside the views of grammarians in this regard.
Benzer Tezler
- Suyûtî'nin nahiv usûlüne katkıları -el-iktirâh özelinde-
Suyuti contributions to the method of grammar in the context of al-iktirah
SİNAN ARSLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
DilbilimBilecik Şeyh Edebali ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ İRFAN KAYA
- Ebu-l-feth osman b. cinnî nin el-luma adlı eserinin incelenmesi
Examining of reconciling that is belong to ebu-l-feth osman b. cinnî named el-luma
AYDIN TEMİZER
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
DilbilimMarmara ÜniversitesiArap Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. HALİT ZAVALSIZ
- İbn Cinnî'nin el-Muhteseb isimli eseri bağlamında şâz kıraâtlere yaklaşımı ve şâz kıraâtleri delillendirmesi
Ibn Jinni's approach and his proving of shadh qiraat's in the context of hi̇s book named al-Muhtasab
HAVVA NUR NAS
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DinNecmettin Erbakan ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ALİ ÖGE
- İbn Cinnî en-Nahvî'nin el-Muhteseb adlı eserinin tahlili
Analysis of Ibn Cinnî en-Nahvî's book al-Muhteseb
ELVIN BAGHIROV
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DilbilimBursa Uludağ ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FADİME KAVAK
- ملامح المنهج التوليدي التحويلي عند ابن جني في كتابه الخصائص
Üretici - dönüşümsel dilbilgisi kuramının İbn Cinnî'nin el-Hasâis adlı eserindeki izleri
AHMED WATHEK ABDULATEEF
Yüksek Lisans
Arapça
2023
Doğu Dilleri ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiYabancı Diller Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İBRAHİM ÖZAY