Uçak kazalarının insan faktörü analiz sınıflandırma sistemi (HFACS) ile incelenmesi: ABD örneği
The analysis of aircraft accidents with human factors classification system (HFACS): The case of the United States
- Tez No: 962212
- Danışmanlar: ÖĞR. GÖR. FİRDEVS DİDEM GÖÇMEN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Sivil Havacılık, Civil Aviation
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Türk Hava Kurumu Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Havacılık Yönetimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Havacılık Yönetimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 107
Özet
Bu çalışma, 2020–2024 yılları arasında Amerika Birleşik Devletleri'nde meydana gelen 57 havacılık kazasını İnsan Faktörleri Analiz ve Sınıflandırma Sistemi (HFACS) çerçevesinde ele almakta ve kazalara etki eden insan faktörlerini belirlemeyi amaçlamaktadır. Çalışma, bu faktörlerin sadece bireysel hatalardan ibaret olmayıp sistemsel, yönetsel ve çevresel unsurlarla da ilişkili olabileceğini göstermeyi hedeflemektedir. Uçak kazalarının büyük ölçüde insan hatalarından kaynaklandığına dair bulgular, bu alanda bütüncül ve sistematik analizlerin gerekliliğini ortaya koymaktadır. Araştırmada nitel yöntem kullanılmış; ABD Ulusal Ulaşım Güvenliği Kurulu (NTSB) tarafından yayımlanan kazalara ilişkin raporlar içerik analizi ve betimsel analiz teknikleriyle değerlendirilmiştir. HFACS modeli temelinde yapılan 207 kodlama sonucunda, kazaların önemli bir kısmının sistemsel açıklar, çevresel zorluklar, yönetimsel ihmaller ve örgütsel eksikliklerle doğrudan ilişkili olduğu belirlenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre, en sık karşılaşılan insan hatalarının karar verme ve algılamaya ilişkin olduğu; bu hataların çoğunlukla bilişsel sınırlılıklar, bilgi eksiklikleri ve durum farkındalığındaki yetersizliklerden kaynaklandığı saptanmıştır. Türbülans gibi çevresel etkenler ile teknolojik yetersizlikler de güvenli operasyonları doğrudan tehdit eden faktörler arasında yer almıştır. Ayrıca operasyonel planlama hataları, güvenlik önceliklerinin göz ardı edilmesi ve kaynak yetersizlikleri gibi yönetimsel ve örgütsel eksikliklerin bu bireysel hataları tetiklediği anlaşılmıştır. Elde edilen bulgular, havacılık kazalarının yalnızca insanın doğrudan yaptığı hatalardan ibaret olmadığını; bu hataların çoğu zaman sistemin bütününe yayılmış sorunların bir sonucu olduğunu ortaya koymaktadır. HFACS modeli, bu karmaşık ilişki ağını çözümlemede etkili bir analiz aracı olarak öne çıkmakta ve aynı zamanda önleyici güvenlik stratejilerinin oluşturulmasına katkı sağlamaktadır. Bu doğrultuda, havacılık sektöründe yönetimsel uygulamaların ve örgütsel yapıların yeniden değerlendirilmesi, emniyet kültürünün güçlendirilmesi ve insan hatalarını azaltmaya yönelik politika önerilerinin geliştirilmesi gerektiği vurgulanmaktadır.
Özet (Çeviri)
This study examines 57 aviation accidents that occurred in the United States between 2020 and 2024 within the framework of the Human Factors Analysis and Classification System (HFACS), aiming to identify the human factors contributing to these accidents. The study aims to demonstrate that these factors are not limited to individual errors but are also related to systemic, managerial, and environmental components. Findings indicating that a large proportion of aircraft accidents are caused by human error reveal the necessity for comprehensive and systematic analyses in this field. A qualitative method was used in the research; reports on the accidents published by the U.S. National Transportation Safety Board (NTSB) were evaluated through content analysis and descriptive analysis techniques. Based on 207 codings conducted within the scope of the HFACS model, it was determined that a significant portion of the accidents was directly related to systemic gaps, environmental challenges, managerial negligence, and organizational deficiencies. According to the research results, the most frequently encountered human errors were related to decision-making and perception, and these errors were mostly caused by cognitive limitations, lack of information, and insufficient situational awareness. Environmental factors such as turbulence and technological deficiencies were also among the elements that directly threatened safe operations. Furthermore, operational planning errors, the neglect of safety priorities, and a lack of resources were found to trigger these individual errors through managerial and organizational shortcomings. The findings show that aviation accidents are not solely the result of direct human errors, but rather the consequence of problems spread throughout the entire system. The HFACS model stands out as an effective analytical tool for unraveling this complex web of relationships and contributes to the development of preventive safety strategies. In this regard, it is emphasized that managerial practices and organizational structures in the aviation sector should be re-evaluated, safety culture should be strengthened, and policy recommendations should be developed to reduce human errors.
Benzer Tezler
- Havacılıkta insan faktörünün uçak kazalarına etkisinin incelenmesi: Tenerife uçak kazası örneği
Investigation of the effect of human factors on aircraft accidents in aviation: A case analysis of Tenerife aircraft accident
ŞEBNEM TAMER
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Sivil Havacılıkİstanbul Gelişim ÜniversitesiHavacılık Yönetimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ TAMER SARAÇYAKUPOĞLU
- Simulator-based evaluation of human response in emergencies
Acil durumlarda ınsan faktörünün simülatör ortamında değerlendirilmesi
ESMA UFLAZ
Doktora
İngilizce
2023
Denizcilikİstanbul Teknik ÜniversitesiDeniz Ulaştırma Mühendisliği Ana Bilim Dalı
Prof. Dr. ÖZCAN ARSLAN
- Denizcilik ve havacılıkta ekip yönetiminin karşılaştırılması
The comparison of crew resource management in maritime and aviation
MURAT GEZERAVCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
Denizcilikİstanbul Teknik ÜniversitesiDeniz Ulaştırma Mühendisliği Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. CEMİL YURTÖREN
- Havacılık kazalarında insan faktörünün analizi
Analysis of human factors in aviation accidents
HASAN KOLDAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
KazalarGazi ÜniversitesiKazaların Çevresel ve Teknik Araştırması Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SERPİL EROL
- Hava trafik kontrol hizmetinden kaynaklanan uçak kazalarının incelenmesi
Investigation of airplane accidents caused by air traffic control
LEJLA NIKSIC
Doktora
Türkçe
2022
Sivil HavacılıkGazi ÜniversitesiKazaların Çevresel ve Teknik Araştırması Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ EBRU ARIKAN ÖZTÜRK