Ekecekyeniköy-Mamasun (Aksaray), Yeşilhisar (Kayseri) arasının jeolojisi ve gabroyik-granitoyidik kayaçların mineralojik-petrografik ve jeokimyasal incelenmesi
Geology of Ekecekyeniköy, Mamasun (Aksaray) and Yeşilhisar (Kayseri) area and mineralogic-petroraphic-geochemical investigation of the gabroic granitoidic rocks
- Tez No: 96230
- Danışmanlar: PROF. DR. HALİL BAŞ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Jeoloji Mühendisliği, Geological Engineering
- Anahtar Kelimeler: Aksaray- Yeşilhisar (Kayseri), Central Anatolian massif, ophiolitic gabbro, oceanic plajiogranite, granitoite
- Yıl: 2000
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Selçuk Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Jeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 178
Özet
İnceleme alam Orta Anadolu masifi içerisinde olup Aksaray, Kayseri ve Niğde bölgeleri arasında yer almaktadır. Orta Anadolu masifi, geniş yayılım sunan magmatik ve metamorfitler yanında ofiyolitik kayaçlar da içermektedir.Çalışma alanında en yaşlı oluşuklar, Paleozoyik-Mesozoyik yaşlı Ortaköy metamorfîtleridir. Bu birim Üst Kretase yaşlı ofîyolitik kayaçlar tarafından tektonik dokanakla örtülüdür. Ofîyolitik kayaçlan Aksaray bölgesinde; gabro, diyorit, plajiyogranit, dolerit dayklan ve Yeşilhisar (Kayseri) bölgesinde ise; gabro, diyorit, dunit türü kayaçlar oluşturmaktadır. Toleyitik karekterli olan Aksaray ve Yeşilhisar'daki (Kayseri) bu ofîyolitik kayaçlar muhtemelen MORB benzeri bir kaynaktan türemiştir. Bu ofîyolitik kayaçlar Ekecekdağı granitoyidinin intrüzyonu ile kesilmiş bir okyanusal kabuğu temsil eder. Gabrolar içerisinde küçük intrüzyonlar ve ağsı damarlar halinde gözlenen okyanusal plajiyogranitler, ağırlıklı olarak plajiyoklas - kuvars' dan oluşmakta ve K20 (% 0.04-0.55), Rb (2-3 ppm) oranlan oldukça düşüktür. İz element değişim diyagramları yardımıyla bu plajiyogranitlerin muhtemelen bazik magmanın farklılaşması ile yayönü konumunda geliştiği önerilmektedir. Metamorfik ve ofîyolitik kayaçlara sokulum yapan Üst Kretase yaşlı Ekecekdağı granitoyidi, monzogranit-granodiyorit bileşimindedir. Ekecekdağ granitoyidi petrografik ve jeokimyasal bileşimine göre; Borucu granodiyorit- monzograniti, Sinandı mikrograniti, Kalebalta lökograniti ve granit aplitler şeklindedir. Kökensel olarak birbiriyle ilişkili olan Ekecekdağı granitoyidinde ana fazı granodiyorit-monzogranit oluşturmaktadır. Granitaplit ise son fazı temsil etmektedir. Borucu granodiyorit-monzogranit içerisinde koyu renkli mikrogranüler anklavlar gözlenmektedir. Mafîk mineral içeriği oldukça fazla olan bu anklavlar kuvars diyorit bileşimindedir. Alumina-kafemik özellik sergileyen Ekecekdağı granitoyidinin kökeni muhtemelen hibrid bir malzemedir. Oluşumunda sialik köken katkısı daha fazladır. Ağırlıklı olarak I-tipinde ve daha az oranda da S-tipi granit özelliğinde olan Ekecekdağ granitoyidi“çarpışma sonrası granit”özelliği göstermektedir. Anahtar Kelimeler. Aksaray- Yeşilhisar (Kayseri), Orta Anadolu masifi, ofîyolitik gabro, okyanusal plajiyogranit, granitoyid
Özet (Çeviri)
The study area is located between Aksaray, Kayseri and Nigde district within the Central Anatolian Massif. Central Anatolian Massif presents magmatic and metamorphic rock as well as ophiolites.The oldest rock unit in the study area is Paleozoic-Mesozoic aged Ortaköy metamorphites. This unit is overlain by Upper Cretaceous aged ophiolitic rocks with tectonic contact. The ophiolitic rock include; gabbro, diorite, plajiogranite, dolerite dikes in the Aksaray area and gabbro, diorite, dunite in the Yeşilhisar (Kayseri) area. Probably ophiolitic rocks, which have a tholeitic characters (in the Aksaray- Yeşilhisar), derived from similar of MORB sources. These rocks represents an oceanic crusts which crosscut by Ekecekdağı granitoitic intrusion. The oceonic plajiogranites, found within the gabbro as intrusion and stockworks, mostly presents plajioclass and quarts and their K20 (0.04-0.55 %), Rb (2-3 ppm) ratios are too low. According to the trace element diagrams, it can be said that these plajiogranites are formed by magmatic differentation in the forearc. The Upper Crateceous aged Ekecekdağı granitoid which intruded in to the metamorphic and ophiolitic rocks is mainly composed of monzogranite- granodiorite. The Ekecekdağ granitoid can be divided in accordance to petrographic and geochemical features into five rock units. These are; Borucu granodiorite-monzogranite, Sınandı microgranite, Kalebalta lökogranite and granitic aplites. In the genetical point of wiev these rocks are been and the main phase in the Ekecekdağı granitoid is granodiorite and monzogranite. The and phases is granite applites. The dark coloured, microgranular anclavas can be seen within the Borucu granodiorite and monzogranite. These anclavas (riches in mafic mineral) are mainly made up of quartz diorite. The genesis of alumina- cafemic Ekecekdağı granitoid is possibly bibritice. The formation of this is mostly affected by sialic magma. The Ekecekdağı granitoid presents by“post- collision granite”features and it is mainly I-type and lesser amount of S-type granites features.