Türkiye'nin Batı bölgesinde meteorolojik ve hidrolojik kuraklığın yayılımı, eğilimi ve sürekliliğinin analizi
Analysis of the spatial distribution, trend, and persistence of meteorological and hydrological drought in the western region of turkey
- Tez No: 962403
- Danışmanlar: PROF. DR. FATİH TOPALOĞLU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Ziraat, Agriculture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Çukurova Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarımsal Yapılar ve Sulama Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Tarımsal Yapılar ve Sulama Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 154
Özet
Bu çalışmada, Akdeniz Havzası içerisinde yer alan Türkiye'nin yedi havzasına dağılmış 13 meteoroloji gözlem istasyonu ile 8 akım gözlem istasyonuna ait aylık toplam yağış ve aylık ortalama akım verileri kullanılarak, farklı zaman ölçeklerinde (3, 6 ve 12 aylık) meteorolojik ve hidrolojik kuraklıkların belirlenmesi ve bu kuraklık türleri arasındaki ilişkinin ortaya konulması amaçlanmıştır. Kuraklık şiddetlerinin belirlenmesinde Standart Yağış İndisi (SPI) ve Standart Akım İndisi (SSI) kullanılmıştır. Kuraklık trendlerinin tespiti için Mann-Kendall Sıra Korelasyon Testi (MK) uygulanmıştır. Eğilimlerin uzun süreli hafızaya sahip olup olmadığını değerlendirmek amacıyla ise Yeniden Ölçeklendirilmiş Aralık Analizi (R/S) ve bu analizden elde edilen Hurst katsayısı (H) kullanılmıştır. Analizler sonucunda, çalışma alanında meteorolojik kuraklıkların, orta şiddetli kuraklıklar bakımından kısa dönemlerde (3-6 ay) daha yoğun olarak yaşandığı, aşırı ve çok aşırı kuraklıkların ise 12 aylık zaman ölçeklerinde daha belirgin olduğu tespit edilmiştir. Hidrolojik kuraklıklar açısından ise çok aşırı kuraklıkların 3 , 6 ve 12 ay için çalışma alanında Büyük Menderes Nehri- Aydın Köprüsü ve Gediz Nehri-Manisa istasyonlarında hâkim olduğu gözlenmiştir. Meteorolojik kuraklıkların hidrolojik kuraklığa yayılımı, özellikle 6 aylık zaman ölçeğinin birinci dönemi (Ekim-Mart) ve 12 aylık zaman ölçeği için lag-1 (1 yıllık gecikme) ile gerçekleşmiştir; diğer dönemlerde ise yayılım, daha çok lag-2 ve lag-3'te yoğunlaşmıştır. Her iki kuraklık türüne ait trend analizleri, kuraklık eğilimlerinin şiddetlendiğini göstermektedir. Ayrıca, uzun dönemli hafızanın varlığı, bu eğilimlerin gelecekte de mevcut biçimiyle devam edeceğini göstermektedir. İstasyon bazında yapılan analizlerin ardından, kuraklıkların bölgesel eğilimini değerlendirmek amacıyla Bölgesel Ortalama Mann-Kendall Sıra Korelasyon Testi (BOMK) uygulanmıştır. Hidrolojik kuraklıklar açısından BOMK sonuçları, çalışma alanında 3, 6 ve 12 ay için kuraklık şiddetlerinde ( -2,534, -2,894, -2,621) istatistiksel olarak anlamlı azalma eğilimlerinin olduğu tespit edilmiştir. Meteorolojik kuraklıklar açısından ise, 3 aylık 1. dönem (Ekim-Aralık) için -0,635, 2. dönem (Ocak-Mart) için -0,103 ve 6 aylık 1. dönem (Ekim-Mart) için -0,402 değerleri ile istatistiksel açıdan anlamlı olmayan azalma eğilimleri olduğu saptanmıştır.
Özet (Çeviri)
Using monthly total precipitation and monthly average flow data from 13 meteorological observation stations and 8 stream observation stations spread across seven basins in Turkey within the Mediterranean Basin, this study sought to identify meteorological and hydrological droughts at various time scales (3, 6, and 12 months) and to uncover the relationship between these drought types. Drought intensities were calculated using the Standard Precipitation Index (SPI) and the Standard Streamflow Index (SSI). Drought trends were evaluated using the Mann-Kendall Rank Correlation Test (MK). To ascertain whether the trends possess long-term memory, the Hurst coefficient (H) and rescaled interval analysis (R/S) were employed. The analyses revealed that, in terms of moderate droughts, meteorological droughts in the study area were more severe during short time periods (3–6 months), whereas extreme and very extreme droughts were more noticeable during 12-month time scales. The analyses found that extremely severe hydrological droughts dominated the Büyük Menderes River-Aydın Bridge and Gediz River-Manisa stations in the study area for 3, 6, and 12 months. In the first period of the 6-month time scale (October-March) and the 12-month time scale, the spread of meteorological droughts into hydrological droughts happened with a one-year lag; in the other periods, the spread was concentrated more in lags 2 and 3. Drought trends are getting worse, according to trend analyses for both types. Moreover, the fact that long-term memory exists implies that these patterns will persist in the future in their current configuration. The Regional Average Mann-Kendall Rank Correlation Test (RAC) was used to evaluate the regional trends in droughts after station-based analyses. For the 3, 6, and 12 months in the study area, the RAC results (Z) showed statistically significant declining trends in drought intensities ( Z= -2.534, -2.894, -2.621) related to hydrological droughts. Values of Z= -0.635 for the 3-month first period (October-December), -0.103 for the second period (January-March), and Z= -0.402 for the 6-month first period (October-March) indicated statistically insignificant declining trends in terms of meteorological droughts.
Benzer Tezler
- Trend analysis of the drought over Turkey
Türkiye üzerindeki kuraklığın trend analizi
RASHA JAMAL
Yüksek Lisans
İngilizce
2019
İnşaat MühendisliğiAnadolu Üniversitesiİnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA TOMBUL
- Meteorological and hydrological drought analysis of Sinop, Kastamonu, Bartın provinces in the Western Black Sea
Batı Karadeniz bölgesinde bulunan Sinop, Kastamonu, Bartın illerinin meteorolojik ve hidrolojik kuraklık analizi
AMHIMMID ANBEEH ALZAROUQ ALBAQOUL
Yüksek Lisans
İngilizce
2022
İnşaat MühendisliğiKarabük Üniversitesiİnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TÜLAY EKEMEN KESKİN
- Hydrometeorological aspects and water resources management in the northern part of Libya
Hydrometeorological aspects and water resources management in the northern part of Libya
ALİ GEATH MAHMOUD ELJADİD
Doktora
İngilizce
1997
Meteorolojiİstanbul Teknik ÜniversitesiMetalurji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZEKAİ ŞEN
- Eflani Çayı Havzası'nın (Karabük, Safranbolu) hidrolojik özelliklerinin saptanarak taşkın ve kuraklık analiz sonuçlarının değerlendirilmesi
Evaluation of the flooding and drought analysis results by determining the hydrological characteristics of the Eflani River Basin (Karabük, Safranbolu)
NUREDDEN ABDULFTAH RAJAB ALFADLI
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
İnşaat MühendisliğiKarabük Üniversitesiİnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TÜLAY EKEMEN KESKİN
- Batı Karadeniz Bölgesinde yer alan Filyos Nehri Havzası'nın meteorolojik ve hidrolojik kuraklık analizleri
Meteorological and hydrological drought analyzes of the Filyos River basin in the Western Black Sea Region
RAHMATULLAH NOORI
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
İnşaat MühendisliğiKarabük Üniversitesiİnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TÜLAY EKEMEN KESKİN