Basra kazası vakıfları (1850-1914)
The waqfs of Basra disrtrict (1850-1914)
- Tez No: 962456
- Danışmanlar: PROF. DR. MUSTAFA GÜLER
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Afyon Kocatepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Tarih Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 215
Özet
Osmanlı Devleti'nin Arap coğrafyasındaki hızlı ilerleyişi akabinde XVI. yüzyılın ortalarında egemenlik altına alınan Basra, imparatorluğun körfez aracılığıyla Doğu ticaretine açılan kapısı niteliğine sahip bir şehir olarak her zaman önem arz etmiştir. Basra'nın diğer bir özelliği İran Şiiliğine karşı dinî, askeri ve siyasi bir üst konumunda olmasıdır. Bu bağlamda şehrin korunmasına ve dinî, kültürel varlıkların inşasına önem gösterilmiştir. Şehri imar ve ihya etmek için kullanılan vasıtalar arasında vakıf kurumu önemli bir boşluğu doldurmuştur. Cami, mescid, medrese gibi vakıf eserleri şehrin mimari kimliğinin şekillenmesinde önemli bir katkıya sahipken İslam mimarisinin estetiği şehrin yalın bir görünüm kazanmasını sağlamıştır. Bu çalışma Basra merkez kaza ve ona bağlı köylerdeki vakıfları 1850-1914 tarihleri arasındaki zaman diliminde incelemektedir. Çalışmanın amaçlarından biri Basra'daki vakıf ağını tespit ederek ortaya bir envanter çıkarmaktır. Elde edilen bilgiler ışığında vakıfların Basra şehir yaşamında sosyal, kültürel ve ekonomik etkisi araştırılmıştır. Vakıf kurucularının ünvanları üzerinden sosyal statüleri hakkında çıkarımlar yapılmıştır. Vakıf personelinin ücret-ünvan-görev süresi ilişkisi ele alınarak statü çıkarımları yapılmıştır. Personel hakkındaki incelemeler neticesinde şehirde vakıf vazifelerinin belirli kişi ve grupların elinde olduğu saptanmıştır. Vakıflar sayesinde yüzlerce yıl vakıf eser, akar ve araziler korunarak günümüze ulaşmıştır. I. Dünya savaşının başlaması ile ilk kaybedilen topraklardan biri olan Basra'da vakıfların ne zamana kadar faaliyet gösterdiği, işleyiş şekli ve aidiyeti gibi sorulara yanıt aramak araştırmanın hedefleri arasındadır.
Özet (Çeviri)
Following the rapid expansion of the Ottoman Empire into Arab territories, Basra, which came under Ottoman control in the mid-16th century, emerged as a city of considerable importance. It served as a gateway for the Empire's access to Eastern trade through the Gulf. Another crucial aspect of Basra was its strategic position as a religious, military and political stronghold against Iranian Shi'ism. In this context, great importance was given to the protection of the city and the construction of religious and cultural structures. Among the mechanisms used to develop and revitalise the city, the institution of waqf (endowment) played a vital role. Waqf properties, including mosques, masjids and madrasas, contributed substantially to shaping the city's architectural identity, while the aesthetics of Islamic architecture lent a refined simplicity to Basra's urban landscape. This study examines the waqfs located in the central district of Basra and its surrounding villages during the period between 1850 and 1914. One of the primary objectives of the study is to create an inventory of the waqf network in Basra. On the basis of the information gathered, the social, cultural and economic impact of waqfs on urban life in Basra has been explored. Inferences about the social status of waqf founders were drawn by analysing their titles. The relationships between the salaries, titles and tenure of waqf staff were examined to infer their hierarchical positions. The results show that the administration of waqf responsibilities in the city was predominantly controlled by certain individuals and groups. Through the waqf system, endowments, revenues and lands have been preserved and have endured for centuries. The study also aims to answer questions about the duration, functionality and ownership of waqfs in Basra, particularly in light of the fact that the city was one of the first areas to be lost at the outbreak of the First World War.
Benzer Tezler
- Hurufat kayıtlarına göre Çıldır eyaleti: Ahıska, Ardahan ve Çıldır kazaları örneğinde
According to Hurufat records Çıldır state: In the example of Ahıska, Ardahan and Çıldır accident
CEMİLE ARAS
- 17. yüzyılda Maraş Sancağı (siyasi, idari, iktisadi ve içtimai tarihi)
The sub-province of Maras in the 17th century (political, administrative, economic and social history)
HASAN ARSLAN
- Ohri kazası (XVI. yüzyıl sonlarından XVIII. yüzyıl başlarına kadar)
Kaza of Ohrid (from the late XVI. century to the early XVIII. century)
YILMAZ ÇETİNER
- Karaman eyaleti Konya merkez kazası hurufat defterlerine göre Konya ve civarının idari ve sosyal durumu (1690-1839)
The administrative and social situation of Konya and its surroundings according to the hurufat record books of Karaman state's central district of Konya (1690-1839)
ÖZCAN OĞUR
- XVIII. asır Maraş kazası'nda idari yapı ve sosyal hayat
The administrative structure and social life of Maraş borough in the XVIII. century
ÜMMET SOYDEMİR
Doktora
Türkçe
2022
TarihKahramanmaraş Sütçü İmam ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET ZAHİT YILDIRIM