Mehmed b. Mustafa Merzifonî'nin Ravzatü's-Sâlikîn isimli eseri (İnceleme-metin)
The work Ravzatü's-Sâlikîn by Mehmed b. Mustafa Merzifonî (Analysis and text)
- Tez No: 962526
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ORHAN MUSAHANLI
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Afyon Kocatepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 159
Özet
Bu tez, Osmanlı tasavvuf geleneğinin önemli isimlerinden Mehmed b. Mustafa Merzifonî(öl. ?-?)'nin Ravzatü's-Sâlikîn adlı eserini konu edinmektedir. Çalışmada hem eserin müellifi hem de eserin içeriği, yöntemi ve yazma geleneği detaylı biçimde ele alınmıştır. Ayrıca eserin neşri yapılarak literatüre kazandırılması amaçlanmıştır. Tezin birinci bölümünde Merzifonî'nin hayatı ve eserleri incelenmiş, özellikle Celvetiyye tarikatı içindeki yeri ve onun öncesi tasavvufî gelişmeler bağlamında değerlendirilmiştir. Müellifin diğer eserleri olan, Bahrü'l-Hakâyık, Zübdetü't-Hâkayık ve Tuhfetü's-Sâlikîn da tanıtılmış, Ravzatü's-Sâlikîn'in bu eserler arasındaki yeri ortaya konmuştur. İkinci bölümde Ravzatü's-Sâlikîn'in yöntemi ve muhtevası detaylı olarak analiz edilmiştir. Bu bağlamda varlık mertebeleri, Allah'ın zâtı, esmâsı, sıfatları ve fiilleri, zikir usulleri, akıl-ruh-nefs-sır ilişkisi, nefis mertebeleri, rüya ve ilham gibi temel tasavvufî kavramlar açıklamalı şekilde değerlendirilmiştir. Özellikle seyr u sülûk süreci, mürşidmürîd ilişkisi, rüya ile tasavvufî tecrübe arasındaki bağ ve rüya tabirlerine dair özgün yorumlar, Merzifonî'nin sistematiği içinde ele alınmıştır. Ayrıca zahir ve batın ilimlerin ayrımı, ilham ve havâtır farkı gibi meseleler de incelenmiştir. Üçüncü bölümde ise Ravzatü's-Sâlikîn'in yazma nüshası tanıtılmış ve eserin neşrine dair izlenen yöntem açıklanmıştır. Ardından eserin metni sunulmuştur. Bu metin hazırlanırken hem dilsel hem de kavramsal bütünlüğe dikkat edilmiş, özgün yapısı bozulmadan günümüz okuyucusunun anlayabileceği şekilde düzenlenmiştir. Bu tez, klasik Osmanlı Türkçesiyle kaleme alınmış bir tasavvuf metninin sistematik olarak çözümlenmesini ve ilmî bir şekilde yayına hazırlanmasını hedeflemektedir. Aynı zamanda Merzifonî'nin düşüncesini merkeze alarak Osmanlı tasavvuf literatürüne dair kavramsal bir derinlik sunmakta; zât, tevhid, seyr ü sülûk ve rü'yetullah gibi meselelerde onun özgün katkılarını görünür kılmaktadır.
Özet (Çeviri)
This thesis examines Ravzatü's-Sâlikîn, a significant work by Mehmed b. Mustafa Merzifonî(öl. ?-?), one of the prominent figures of the Ottoman Sufi tradition. The study addresses both the author and the content, method, and manuscript tradition of the work in detail. In addition, a critical edition of the text has been prepared and presented to the academic field. In the first chapter, Merzifonî's life and works are examined, with a special focus on his place within the Celvetiyye order and the broader context of Sufi developments preceding him. Alongside Ravzatü's-Sâlikîn, other works of the author, such as Bahrü'l-Hakâyık, Zübdetü't- Hâkayık, and Tuhfetü's-Sâlikîn, are introduced, and the position of Ravzatü'sSâlikîn among them is evaluated. The second chapter offers a detailed analysis of the method and content of Ravzatü'sSâlikîn. Key Sufi concepts such as the ontological levels of existence, the divine essence, names, attributes, and acts of God, as well as dhikr (remembrance of God) methods, the relationship between intellect, soul, spirit, and the inner secret (sirr), and the stages of the nafs (self) are thoroughly explored. The spiritual path (seyr u sulūk), the relationship between the murshid (spiritual guide) and the murīd (disciple), and the connection between dreams and spiritual experience are also analyzed. Additionally, the distinctions between outer and inner knowledge, as well as inspiration (ilhām) and thoughts (havātır), are discussed within the intellectual framework of the period. The third chapter introduces the manuscript copy of Ravzatü's-Sâlikîn, explains the method followed in the preparation of the edition, and presents the critical text. Particular attention has been paid to preserving the textual integrity while making it accessible to contemporary readers through explanatory annotations and linguistic clarity. This thesis aims to provide a systematic analysis and scholarly edition of a classical Sufi text written in Ottoman Turkish. It also seeks to highlight Merzifonî's original contributions to Ottoman Sufi literature, especially regarding concepts such as divine essence (zāt), unity (tawḥīd), the spiritual path (seyr u sulūk), poverty (faqr), and visionary experience (ru'yetullāh).
Benzer Tezler
- Mehmet B. Çerkes'in Kitabu Baytarname tercümesi (60b-109a, giriş - metin - dizin)
The translation of Kitabu Baytarname by Mehmet B. Çerkes (60b- 109a, prologue - text - index)
MUSTAFA AK
Yüksek Lisans
Türkçe
2008
Türk Dili ve EdebiyatıMarmara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MESUT ŞEN
- Osmanlı Dönemi Arapça - Türkçe sözlükleri, Mehmed b. Mustafa el-Vânî ve Terceme-i Sıhâh-ı Cevherî adlı eseri
Arabic - Turkish dictionaries in the Ottoman period, Mehmed b. Mustafa al-Vânî and his work named Terceme-i Sihâh-i Jawhari
AHMET İHSAN DÜNDAR
Doktora
Türkçe
2017
DilbilimUludağ ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İSMAİL GÜLER
- Deşîşî Mehmed'in et-Tuhfetü's-Seniyye İle'l-Hazreti'l-Haseniyye isimli Farsça-Türkçe Sözlüğü (İnceleme, metin, dizin, tıpkıbasım)
The Persian-Turkish Dictionary 'et-Tuhfetü's-Seniyye İle'l-Hazreti'l-Haseniyye' by Deşîşî Mehmed (Analysis, text, index, facsimile)
RAMAZAN TUGAY ÖZDEMİR
Doktora
Türkçe
2024
Doğu Dilleri ve EdebiyatıPamukkale ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SAADET KARAKÖSE
- Eski Türk edebiyatında Mensur Yûsuf u Züleyhâ hikâyeleri ve Muhammed B. İbrahim'in Yûsuf u Züleyhâ'sı
The stories of Yûsuf and Zuleyhâ written in prose and Muhammed b. İbrahim's Yûsuf and Zuleyhâ
MEHMET ŞAHİN
Doktora
Türkçe
2015
Türk Dili ve EdebiyatıYıldırım Beyazıt ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUSTAFA ERDOĞAN
- Solak-Zâde tarihi'nin tahlili ve metin tenkidi
The analysis and text criticism of the history of Solak-Zâde
SÜLEYMAN LOKMACI