Çekler üzerinde bulunan güvenlik özelliklerinin incelenmesi
Examining the security features on checks
- Tez No: 962619
- Danışmanlar: PROF. DR. FARUK AŞICIOĞLU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Adli Tıp, Forensic Medicine
- Anahtar Kelimeler: Banka çekleri, sahtecilik, güvenlik özellikleri, UV ışık, hologram, filigran, MICR, kılcal lif, mikro yazı, baskı ve boyut, Bank checks, forgery, security features, UV light, hologram, watermark, MICR, capillary fiber, micro writing, printing and size
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa
- Enstitü: Adli Tıp ve Adli Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sosyal Bilimler Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 105
Özet
Bu tez çalışmasında Türkiye'de bulunan bankalara ait geçmiş yıllarda kullanılan ve halen geçerliliğini koruyan çekler ile günümüzde kullanılan çekler temin edilmiş, bu çeklerin güvenlik özelliklerinde yıllar içerisinde ne tür değişikliklerin yapıldığı, Merkez Bankası tarafından çekler için belirlenen standartlarlara uyulup uyulmadığı, çeklerin üretim aşamasında yapılan hataları tespit edilmiştir. Ayrıca çekler üzerinde bulunan güvenlik özellikleri üzerinde standardizasyonu sağlamak, güvenlik özelliklerinin güçlü ve zayıf yönlerini belirleyerek günümüzde ve gelecekte sahte çeklerin üretimini engellemek ya da en aza indirmek için bankalar tarafından ne tür güvenlik özelliklerinin oluşturulmasının fayda sağlayacağı araştırılmıştır. Araştırmanın örneklemini Türkiye'de bulunan yerli ve yabancı bankalardan 43 bankaya ait toplam 953 çek örneği oluşturmaktadır. Bu çekler üzerinde bulunan güvenlik özellikleri çeklerin üretim tarihlerine göre 141 gruba ayrılarak UV ışık, hologram, filigran, MICR (Magnetic Ink Character Recognition), kılcal lif, mikro yazı, baskı ve boyut özellikleri açısından incelenmiştir. Araştırma sürecinde 43 bankaya ait 953 adet çek örneği temin edilip, çeklere ait tüm güvenlik özellikleri görsel hale getirilerek, çekler üzerinde bulunan güvenlik özellikleri açısından yapılan değişiklikler tespit edilmiştir. Geçmişten günümüze banka çekleri üzerine ilave edilen MICR, UV ışığa hassas görüntü, kılcal lif, hologram ve mikro yazı özellikleri sahteciliğin önlenmesinde dikkat çeken proaktif önlemler arasında bulunurken, termo kromatik mürekkep, pantografik görüntü vb. dinamik özellikler Türkiye'de bulunan çekler üzerinde kullanılmamaktadır. 141 gruba ayrılarak incelenen çeklerde, önemli güvenlik özelliklerinden olan mikro yazı güvenlik özelliğinin bankalar tarafından sadece 56 grupta tercih edilmesi ve en az tercih edilen güvenlik özelliği olması dikkat çekicidir. MICR güvenlik özelliği ise çekler üzerinde 133 grup içinde birbirleri arasında farklılık göstermesi ve bu özelliğin en çok farklılık gösteren özellik olması dikkat çekici bir diğer faktördür. Çeklerin üretimi esnasında Merkez Bankası'nın belirlediği standartların dışında basılan güvenlik özellikleri ve fabrikada üretim aşamasında çekler üzerinde yapılan hatalar tespit edilmiştir. Merkez Bankası tarafından belirlenen standartlara uyulmaması ve üretim esnasında yapılan hataların kriminal incelemeler ile adli kovuşturma sürecini olumsuz yönde etkilemesi nedeniyle karşılıksız çek olayları, çek kanunu kapsamındaki olay sayıları ve İstanbul Jandarma Laboratuvar Müdürlüğünde sahtecilik olay sayılarındaki beş yıllık artış belirlenerek gözlemlendi. Merkez Bankası tarafından yeni standartların belirlenmesine ihtiyaç duyulmakta ve bankalar ile üretim tesislerinin belirlenecek bu standartlara uyması gerekliliği önem arz etmektedir. Sahteciliğin önlenmesi ve sahte çeklerin daha kolay belirlenebilmesi için çekler üzerinde bulunan güvenlik özelliklerinin günümüzde güncellenen versiyonlarının kullanılması gerekmektedir. Tek renk olarak kullanılan kılcal liflerin üç ya da dört renkli olarak kullanılması, UV ışığa özelliğinin pasaportlar üzerinde kullanılan çoklu renk ve renkler arasında geçişlerin iç içe geçerek kullanılması, baskı tekniği içeriğinde düz renklerden ziyade karışık desenlerin kullanılması, mikro yazıların baskı desenlerinin içerisine tasarlanarak kullanılması, MIRC özelliğin standart ölçülerde ve gölgelendirmelerinin yapılarak kullanılması, hologram özelliğinin üç boyutlu, paralaks etkisiyle karmaşık görüntü oluşturularak kullanılması, hamur aşamasında kâğıda işlenmesi ve sonradan sahte üretiminin daha zor yapılması nedeniyle filigran özelliğinin mutlaka tercih edilerek, mikro filigran gibi teknolojik şekilde basılarak kullanılması sahteciliğin proaktif olarak önlenmesinde önem arz eden unsurlardır. Ayrıca ülkemizdeki çekler üzerinde tercih edilmeyen fakat Hindistan, Dubai ve Kanada ülkelerinde kullanılan termo kromatik mürekkep ve pantografik görüntü vb. dinamik özelliklerin kullanılması sahteciliğin önlenmesi için fayda sağlayacaktır. Aksi taktirde artarak devam eden sahtecilik olaylarının önlenmesinde güçlük yaşanacak, laboratuvarlarda uzmanların inceleme süreçlerini ve adli süreci olumsuz yönde etkileyecektir.
Özet (Çeviri)
In this thesis, both previously used and currently valid checks issued by banks in Turkey were collected and examined. The study identified the changes made in the security features of these checks over the years, assessed compliance with the standards set by the Central Bank, and detected production defects occurring during the manufacturing process of the checks. In addition, the study investigates which types of security features would benefit banks to implement to standardize the existing features on checks, identify their strengths and weaknesses, and prevent or minimize the production of counterfeit checks both now and in the future. The sample of the study consists of 953 check specimens obtained from 43 domestic and foreign banks operating in Turkey. These checks were categorized into 141 groups based on their production dates and examined in terms of their security features, including UV light, holograms, watermarks, MICR (Magnetic Ink Character Recognition), security fibers, microtext, printing quality, and dimensional properties. A total of 953 check samples from 43 banks were collected during the research process, and all security features were comprehensively documented through visual examination. The study identified changes made to the security features over time. Among the added features observed from past to present, MICR, UV-sensitive images, security fibers, holograms, and microtext stand out as proactive measures against counterfeiting. However, dynamic features such as thermochromic ink and pantographic images are not used on checks issued in Turkey. Among the 141 groups analyzed, it is noteworthy that microtext, considered a significant security feature, was preferred by banks in only 56 groups, making it the least utilized feature. Additionally, the MICR feature showed variations in 133 groups, making it the most inconsistently applied feature, which is another notable finding of the study. During the production of checks, security features that do not comply with the standards set by the Central Bank were identified, along with production defects introduced at the manufacturing stage. The lack of adherence to Central Bank standards and the presence of production errors have been found to negatively affect forensic examinations and legal proceedings. As a result, an increase over the past five years in the number of dishonored checks, cases under the Check Law, and forgery cases, recorded by the Istanbul Gendarmerie Forensic Laboratory, were observed. These findings highlight the need for the Central Bank to establish updated standards and emphasize the importance of banks and production facilities complying with these new regulations. It is essential to adopt updated versions of existing security features to prevent counterfeiting and to facilitate the identification of forged checks. Enhancements such as using three- or four-colored security fibers instead of single-colored ones, applying UV-sensitive features similar to those used in passports with overlapping multi-color transitions, employing complex patterns instead of solid colors in printing techniques, embedding microtext within print designs, and standardizing MICR dimensions with appropriate shading are among the recommended improvements. Additionally, implementing three-dimensional holograms with parallax effects, integrating them into the paper pulp during production, and utilizing watermarks—preferably in advanced forms such as micro-watermarks—can significantly strengthen proactive counterfeit prevention. Furthermore, incorporating dynamic features that are currently not used in Turkish checks, such as thermochromic ink and pantographic patterns—technologies already adopted in countries like India, Dubai, and Canada—would contribute to more effective fraud prevention. Failure to implement such measures may hinder the ability to curb the rising trend of check fraud, complicate forensic examination processes, and negatively impact judicial proceedings.
Benzer Tezler
- 3167 sayılı Kanuna göre bankanın yükümlülükleri ve ceza sorumluluğu
Başlık çevirisi yok
AHMET ATA UZUNER
Yüksek Lisans
Türkçe
1994
Hukukİstanbul ÜniversitesiMali Hukuk Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KÖKSAL BAYRAKTAR
- Effects of inclined cut - offs and foundation soil on seepage flow beneath hydraulic structures
Eğimli palplanş ve temel zemini özelliklerinin baraj altındaki sızmaya etkisi
HASAN MOHAMED
Doktora
İngilizce
2004
İnşaat Mühendisliğiİstanbul Teknik Üniversitesiİnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF.DR. NECATİ AĞIRALİOĞLU
- Kaçkar bölgesi açık alan macera rekreasyonu: kalite fonksiyon göçerimi, pestel, vrio ve benchmarking analizleriyle yönetişim modelinin geliştirilmesi
Outdoor adventure recreation in the kaçkar region: developing a governance model through quality function deployment, pestel, vrio, and benchmarking analyses
SABİHA KAYA
- Örnek gemi geri dönüşüm tesisi geliştirilmesi - Türkiye örneği
Best practice for ship recycling facilities - The case of Turkey
BURAK KEMERCİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Deniz Bilimleriİstanbul Teknik ÜniversitesiDeniz Ulaştırma Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÖZCAN ARSLAN