Türkiye'de doğurganlık ve erkek çocuk tercihinin hane içi kaynak dağılımına etkisi
The effect of fertility and son preference on intrahousehold resource allocation in türkiye
- Tez No: 963398
- Danışmanlar: PROF. DR. DOĞAN UYSAL, DOÇ. DR. HAKAN ULUCAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Ekonomi, Economics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Manisa Celal Bayar Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İktisat Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İktisat Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 138
Özet
Bu çalışma, erkek çocuk tercihi, doğurganlık ve hane içi kaynak dağılımı arasındaki karşılıklı nedensellik ilişkilerini incelemektedir. Çalışmada, Türkiye İstatistik Kurumu B Grubu Mikro Veri Seti olan Hanehalkı Bütçe İstatistikleri yatay kesit verileri kullanılmıştır. Çalışmanın ilk amacı Türkiye'de ilgili literatür tarafından varlığı kanıtlanmış olan erkek çocuk tercihinin daha güncel ve farklı bir veri seti (2013-2019) kullanarak varlığının devam edip etmediğini test etmektir. Bunun yanı sıra, çalışmada, tarımsal arazi sahipliğinin (tarla, bağ, sera) erkek çocuk tercihini ve doğurganlık kararını nasıl etkilediği de incelenmektedir. Erkek çocuk tercihinin doğurganlık üzerindeki etkisi çocukların cinsiyet kompozisyonlarına bağlı olarak öncelikle Doğrusal Olasılık Modeli ve Probit Modeli kullanılarak Doğum Sırası İlerlemesi yöntemiyle analiz edilmekte olup, sonrasında ise örneklem seçim yanlılığını önleyebilmek adına Heckman Düzeltme Modeli kullanılarak analiz edilmektedir. Çalışmanın ikinci amacı ise, hanehalklarının ilk çocuklarının kız olmasının doğurganlıkta yol açtığı dışsal değişikliğin çocuklara yapılan eğitim harcamalarının toplam harcamalar içindeki payını ne yönde ve ne oranda etkilediğini incelemektir. Bu sebeple çalışmada, çocuklara yapılan beşerî sermaye yatırımlarının çocukların niceliğinde meydana gelen dışsal değişiklikten nasıl etkilendiği ve bunun sonucu olarak ebeveynlerin hane içi kaynak dağılımını yeniden nasıl düzenlediği soruları araştırılmaktadır. Bu analizdeki model, ilgili veri setinin 2015-2019 yılları için Araç Değişken yöntemi kullanılarak tahmin edilmektedir. Analizlerden elde edilen bulgulara göre, ilk çocuğun kız olması ailelerin 2. çocuğa sahip olma olasılıklarını %5 arttırmaktadır. İlk iki çocuğun kız olduğu ailelerde ise 3. çocuğa sahip olma olasılığı %25 artmaktadır. Elde edilen bulgulara göre, herhangi bir erkek çocuğa sahip olmamış olan hanehalklarının kız çocuk sayısı arttıkça erkek çocuk eğilimi daha da şiddetlendiği tespit edilmiştir. Sonuçlarımız bu yönden, literatürdeki önceki çalışmalara paralel olarak Türkiye'deki ailelerin erkek çocuk yanlı doğurganlık davranışları gösterdikleri bulgularını doğrulamaktadır. Bu bulgulara ek olarak, ilk iki çocuğun cinsiyetinin aynı olması ailelerin 3. çocuğa sahip olma olasılıklarını %20 arttırmaktadır. Bu sonuç bize Türkiye'deki hanehalklarının sadece erkek çocuk yanlı bir eğilime sahip olmadıklarını aynı zamanda cinsiyet karması isteklerinin de olduğunu göstermektedir. Çalışmada aynı zamanda, erkek çocuk tercihinin doğurganlık üzerindeki etkisinin tarımsal arazi sahibi olan ve olmayan hanehalklarında nasıl farklılaştığına da bakılmış olup, etkilerin tarımsal arazi sahipliğinde ciddi anlamda daha yüksek olduğu da görülmüştür. Bu durumun altında yatan sebep ise, ebeveynlerin hane içinde kaynak dağılımı yapacakları zaman topraklarının kendi soylarında kalmasını sağlamak için erkek çocuklarına miras bırakmayı istemeleridir. Bu durumda Türkiye'deki ailelerin miras tercihlerinde erkek çocuk yanlı bir tutum sergiledikleri görülmektedir. Çalışmada, çocuğu olmayan hanelerin örnekleme dahil edilmemesinin herhangi bir örneklem seçim yanlılığına sebep olup olmadığı da Heckman Düzeltme Modeli ile incelenmiş ve örneklem seçim yanlılığının olduğu görülmüştür. Heckman OLS tahmin sonuçlarına göre standart OLS sonuçları aşağı yönlü bir sapmaya maruz kalmaktadır. Buna göre ilk çocuğun kız olması doğurganlığı %6 arttırmaktadır. İkinci ampirik analizden elde edilen sonuçlara bakıldığında ise, ilk çocuğun kız olması ilk ampirik analizde olduğu gibi bu analizde de doğurganlığı %6 arttırmaktadır. Doğurganlıktaki erkek çocuk eğiliminden kaynaklı bu dışsal artışın ise çocukların hanehalkı toplam harcamalarından aldığı eğitim harcamaları payını %8 arttırdığı görülmektedir. Çocukların niceliğindeki dışsal artışın alkol ve sigara harcamalarının payını %5 ve babanın giyim harcamalarının payını ise %15 azalttığı fakat annenin giyim harcamalarının payını %21 arttırdığı görülmektedir. Annelerin giyim harcamalarındaki artışın altında yatan muhtemel bir sebep, doğum sonrası dönemde alınan kiloların birçok kadında yeni kıyafet ihtiyacını doğurmasıdır. Bununla birlikte, kadın giyiminin esnekliği erkek giyimine göre çok daha katı olduğu da söylenebilmektedir. Bu sonuçlar ışığında çocukların niceliğindeki bir artışın çocuklara yapılan eğitim yatırımlarından ödün vermemek adına babanın giyim harcamalarından ve hanehalkındaki alkol ve sigara harcamalarından sübvanse edildiği ancak annenin giyim harcamaları tarafından kısıtlandığı görülmektedir.
Özet (Çeviri)
The aim of this study is to examine the mutual causality relationships between son preference, fertility, and intra-household resource allocation. The study uses the Household Budget Statistics, Group B Micro Data Set of the Turkish Statistical Institute. The primary objective of the study is to verify the existence of son preference, as documented in relevant literature in Türkiye, and to investigate this phenomenon further using a more recent and different data set (2013-2019). Additionally, the study examines how agricultural land ownership (fields, vineyards, and greenhouses) influences son preference and fertility decisions. The effect of son preference on fertility is first analyzed using the Linear Probability Model and the Probit Model with the Parity Progression Method, depending on the sex composition of children. Then, this analysis is expanded to include the Heckman Correction Model to prevent sample selection bias. The second aim of the study is to examine in what direction and to what extent the exogenous change in fertility caused by the first-born child of the household being a girl affects the share of education expenditures for children in total expenditures. For this reason, the study examines how human capital investments in children are influenced by exogenous changes in the number of children and how parents adjust the allocation of resources within the household as a result. This analysis is estimated by employing the Instrumental Variable Method for the relevant data set for the years 2015-2019. According to the findings, having a first-born girl increases the likelihood of families having a second child by 5%. In families where the first two children are girls, the possibility of having a third child increases by 25%. It has been observed that in households without any sons, the tendency to prefer a son intensifies as the number of daughters increases. In this manner, our results confirm the findings that families in Türkiye exhibit son-biased fertility behaviors, parallel to previous studies in the literature. In addition to these findings, having the same sex as the first two children increases the likelihood of families having a third child by 20%. This result indicates that households in Türkiye do not only have a son-biased tendency but also desire a sex mix of children. The study also examined how the effect of son preference on fertility differs between households with and without agricultural land ownership, and it was found that the effects are significantly higher in households with agricultural land ownership. This phenomenon stems from parents' desire to secure intergenerational land transmission through male heirs, thereby preserving patrimony within the patrilineal line when they allocate resources within the household. In this case, it is seen that families in Türkiye exhibit a son-biased attitude in their inheritance preferences. The study also examined whether excluding households without children from the sample caused any sample selection bias by running the Heckman Correction Model, and it was found that there was a sample selection bias. According to the Heckman OLS estimation results, the standard OLS results are subject to a downward bias. Therefore, having a first-born girl increases fertility by 6%. In the second empirical analysis, having a first-born girl increases fertility by 6%, as in the first empirical analysis. This exogenous increase in fertility, resulting from son-biased fertility behavior, appears to have increased the share of children's education expenditures in total household expenditures by 8%. It is observed that an exogenous increase in the number of children decreases the share of expenditures on alcohol and cigarettes by 5% and the share of expenditures on fathers' clothing by 15%. However, it increases the share of mothers' clothing expenditures by 21%. The reason behind the increase in mothers' clothing expenditures suggests that many women may increase their clothing expenditures due to postnatal weight gain. It can also be said that the elasticity of women's clothing is more rigid than that of men's clothing. In light of these results, it appears that an increase in the number of children is subsidized by the father's clothing expenditures and household alcohol and cigarette expenditures, but is constrained by the mother's clothing expenditures, in order not to compromise the educational investments made for the children.
Benzer Tezler
- Aşırı doğurganlığın nedenlerinin ve perinatal obstetrik açıdan sonuçlarının incelenmesi
Investigation of causes, perinatal and obstetric outcomes of extreme fertilty
AYŞEN AKAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
HemşirelikCelal Bayar ÜniversitesiKadın Hastalıkları ve Doğum Hemşireliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EMRE YANIKKEREM
- Kliniğimizde takip ettiğimiz bardet biedl sendromlu hastaların fenotipik dağılımına yönelik klinik veri bankası oluşturulması ve genetik danışma verilmesi
Establishing the clinical data bank for phenotypic distribution of the bardet bi̇edl sydnrome pati̇ents which we follow at our clinic and giving genetic counseling
DEFNE ALİKILIÇ
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2015
Çocuk Sağlığı ve HastalıklarıMarmara ÜniversitesiÇocuk Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HURİYE NURSEL ELÇİOĞLU
- Impact of women's status on fertility control in Turkey
Türkiye' de kadının statüsünün doğurganlığın kontrolü üzerindeki etkisi
SENEM AYSEL ER
Yüksek Lisans
İngilizce
2004
SosyolojiHacettepe ÜniversitesiEkonomi ve Sosyal Nüfus Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BANU AKADLI ERGÖÇMEN
- Abidinpaşa Eğitim, Araştırma ve Sağlık Grubu Başkanlığı bölgesinde doğurganlık durumuna etkili faktörler
Başlık çevirisi yok
NAZAN BİLGEL
- Türkiye'de erkeğin aile planlamasına katılımı
Male involvement in family planning in Turkey
NERİMAN CAN