Meslek sahibi sûfîler (8.-12. yüzyıllar arası)
Sūfīs engaged in occupations (8th–12th centuries)
- Tez No: 963709
- Danışmanlar: PROF. DR. DİLAVER SELVİ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Tasavvuf Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 116
Özet
Bu çalışma, tasavvufun dünyadan el etek çekmeyi ve tembelliği teşvik ettiği; sûfîleri pasifleştirdiği yönündeki yaygın algıyı ilmî açıdan sorgulamaktadır. Araştırmada, hicrî 2.-6. (m. 8.-12.) yüzyıllar arasında yaşamış öncü sûfîlerin meslek hayatları, çalışma ahlâkları ve ekonomik faaliyetlere dair yaklaşımları incelenmiştir. Temel amaç, zühd, fakr ve tevekkül gibi tasavvufî kavramların, yaygın kanaatin aksine, sûfîleri atalete değil; bilakis helâl kazanç, toplumsal sorumluluk ve fütüvvet ahlâkıyla bütünleşmiş aktif bir çalışma hayatına yönelttiğini, birincil kaynaklar ışığında ortaya koymaktır. Araştırmanın birinci bölümünde, zühd, fakr, tevekkül ve helâl kazanç kavramlarının tasavvuf literatüründeki anlamları, aralarındaki kavramsal ilişkiler ve fütüvvet anlayışıyla bütünleşme biçimleri analiz edilmiştir. Ayrıca, tembellik ve dilenciliğin sûfîler tarafından nehyedilmesinin gerekçeleri; çalışmayı teşvik eden peygamber sünnetine ittiba, aile geçimini temin, mürşidin talebi ve infak etme gibi amiller de değerlendirilmiştir. İkinci bölümde, bu teorik çerçeve, farklı coğrafya ve meslek gruplarından seçilmiş kırk sûfînin biyografileri üzerinden somutlaştırılmıştır. Demircilik, dokumacılık, çiftçilik ve ticaret gibi çeşitli meslekleri icra eden sûfîlerin hayatları, tasavvufî ilkelerin meslek pratiğine nasıl yansıdığını gösteren örnekler olarak ele alınmıştır. Üçüncü bölümde, sûfîlerin meslek hayatının ortaya çıkardığı çok yönlü etkiler tahlil edilmiştir. Çalışma ahlâkının, sûfîlerin manevî tekâmülüne, toplumun sosyo-ekonomik yapısına ve kendilerinden sonra gelişen fütüvvet ile Ahilik gibi kurumların ahlâkî zeminine katkıları incelenmiştir. Sonuç olarak, tez,“miskin sûfî”imajının tarihsel verilerle uyuşmadığını; erken dönem sûfîlerinin mesleği bir nefis terbiyesi ve topluma hizmet aracı olarak gören üretken bireyler olduklarını ve bu dinamik çalışma anlayışının, İslâm medeniyetinin önemli sosyo-ekonomik kurumlarından biri olan Ahiliğin manevî kökenlerini oluşturduğunu ortaya koymaktadır.
Özet (Çeviri)
This study critically challenges the widespread notion that Sūfīsm promotes withdrawal from worldly affairs and idleness, rendering Sufis passive. Focusing on leading Sūfīs of the 2nd–6th centuries AH (8th–12th centuries CE), it examines their professional lives, work ethics, and approaches to economic activity. Drawing on primary sources, the research argues that such concepts as zuhd (asceticism), faqr (voluntary poverty), and tawakkul (trust in God) did not foster inertia; rather, they encouraged lawful earning (ḥalāl rizq), social responsibility, and integration with the ethic of futuwwa (spiritual chivalry). The first chapter analyzes the meanings of these concepts in Sūfī literature, their interrelations, and their synthesis with futuwwa, along with reasons why Sūfīs rejected idleness and mendicancy—emphasizing motives such as following the prophetic example, providing for one's family, fulfilling a master's request, and giving in charity (infāq). The second chapter applies this framework to forty Sūfīs from various regions and trades, including blacksmithing, weaving, farming, and commerce, illustrating how spiritual principles shaped occupational practice. The final, third chapter assesses the multifaceted effects of Sūfīs' professional engagement, highlighting contributions to spiritual refinement, the socio-economic fabric, and the moral foundations of later institutions such as futuwwa guilds and the Akhī brotherhoods. The thesis concludes that the stereotype of the“indolent Sūfī”is historically unfounded: early Sufis were productive individuals who saw their work as a means of self-discipline and service, laying spiritual foundations for key socio-economic institutions in Islamic civilization.
Benzer Tezler
- Farklı meslek sahibi bireylerin transaksiyonel analiz kuramına göre ego durumlarının incelenmesi
Investigation of ego states of different professionalindividuals according to the transactional analysis theory
DUYGU CANSU DÖNMEZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
PsikolojiBahçeşehir ÜniversitesiPsikolojik Danışma ve Rehberlik Ana Bilim Dalı
PROF. DR. RAZİYE BİLGE UZUN
- Professional veiled women: The everyday life strategies of professional Islamic women in 1990's Bursa
Tesettürlü meslek sahibi kadınlar: 1990'lar Bursa'sında tesettürlü kadınların gündelik yaşam stratejileri
NEŞE ÖZTİMUR
Doktora
İngilizce
1999
Siyasal Bilimlerİhsan Doğramacı Bilkent ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. DİLEK CİNDOĞLU
- Access to credit and self-employment
Kredi olanakları ve serbest meslek sahibi olmak
EMEL SELÇUK
Yüksek Lisans
İngilizce
2006
Ekonomiİhsan Doğramacı Bilkent ÜniversitesiEkonomi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ÇAĞLA ÖKTEN
- Metal teknolojisi alanında uygulanan modüler öğretim sisteminin öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi
The evaulation of teacher views of modular teaching system on metal technology
MEHMET İLKER KANBUR
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Eğitim ve ÖğretimGazi ÜniversitesiMetal Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YUSUF ÖZÇATALBAŞ
DOÇ. DR. GÜLAY EKİCİ
- Türkiye'deki mesleki değişimin BBY lisans programlarına yansıması
Reflection of professional change in Turkey to BBY undergraduate programs
BETÜL ALTUN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Bilgi ve Belge YönetimiAnkara ÜniversitesiBilgi ve Belge Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FATİH RUKANCI