İbn Bezîze'nin el-İs'âd fî şerhi'l-İrşâd adlı eserinde Cüveynî'ye yönelttiği eleştiriler
Ibn Bezīze's critiques of al-Juwaynī in al-Is'ād fī sharḥ al-Irshād
- Tez No: 964043
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ SAMİ TURAN EREL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Kelam Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 189
Özet
Bu tez, Mağrib bölgesinde VII/XIII. yüzyılda yaşamış Tunuslu kelâmcı İbn Bezîze'nin el-İs'âd fî şerhi'l-İrşâd adlı eseri ekseninde, mütekaddimîn dönemi Eş'arî kelâmının referans metinlerinden olan Cüveynî'nin el-İrşâd ilâ kavâtı'i'l-edille fî usûli'l-i'tikād adlı eserine yönelik eleştirel şerhini incelemektedir. Tezde İbn Bezîze'nin şerhinde bilgi ve varlık bahislerinde öne çıkan eleştirileri merkeze alınarak onun Cüveynî'ye eleştiri noktaları tespit edilmiştir. İki bölümden oluşan tezin ilk bölümünde el-İrşâd özelinde Eş'arî kelâmının Mağrib'deki gelişimine, el-İrşâd şerhleri literatürüne, İbn Bezîze'nin hayatına ve el-İs'âd'ın tanıtımına odaklanılmıştır. Bu çerçevede, Cüveynî'nin ve onun el-İrşâd'ının Mağrib Eş'arîliğine etkisi ve kelâmî teliflere nasıl yön verdiği ortaya konmuş, el-İrşâd şerhleri literatürü öne çıkan özellikleri ile tanıtılmıştır. İbn Bezîze'nin hayatı hakkında kapsamlı bir bilgi ortaya konmaya çalışılmış, el-İs'âd'ın yöntem ve muhtevası tahlil edilmiştir. İkinci bölümde ise İbn Bezîze'nin el-İs'âd'da bilgi ve varlık konusunda Cüveynî'ye yönelttiği eleştiriler maddeler halinde ayrıntılı şekilde incelenmiş, varlık konusundaki eleştirileri kelâmın kozmolojisi olan cevher-araz bahisleriyle sınırlandırılmıştır. Söz konusu meselelerdeki tutumu, İbn Bezîze'nin mütekaddim dönem kelâmının konularını eleştirel bir perspektifle yeniden tartışıp güncellemeye çalıştığını göstermektedir. Tezde tartışılan meseleler Ebü'l-Kāsım el-Ensârî, Takıyyüddin el-Mukterah ve İbn Meymûn'un şerhleriyle karşılaştırmalı olarak ele alınmış, böylece İbn Bezîze'nin eleştirilerinin zikredilen bu şârihler arasında nerede durduğu tespit etmeye gayret edilmiştir. Tezde ulaşılan sonuçlara göre, İbn Bezîze'nin şerhinin, Mağrib Eş'arî kelâmının eleştirel ve dinamik yönünü temsil ettiği tespit edilmiştir.
Özet (Çeviri)
This thesis examines the work of Ibn Bezīze, a Tunisian theologian who lived in the Maghrib in the 7th/13th century, through his al-Is'ād fī Sharḥ al-Irshād. It focuses on his critical commentary on al-Juwaynī's al-Irshād ilā Qawāṭi' al-Adilla fī Uṣūl al-I'tiqād, one of the foundational texts of early Ash'arite theology. The thesis centers on the major criticisms articulated by Ibn Bezīze in the fields of knowledge and existence, thereby identifying his principal points of critique against al-Juwaynī. The first chapter of this two-part thesis addresses the development of Ash'arite theology in the Maghrib, the literature of commentaries on al-Irshād, the biography of Ibn Bezīze, and provides an introduction to al-Is'ād. Within this framework, the influence of al-Juwaynī and his al-Irshād on Maghribi Ash'arism and its impact on subsequent theological works are examined, and the commentary tradition on al-Irshād is introduced with its salient features. A comprehensive account of Ibn Bezīze's life is presented, and the method and content of al-Is'ād are analyzed. The second chapter offers a detailed examination of Ibn Bezīze's criticisms of al-Juwaynī regarding knowledge and existence in al-Is'ād. His critiques on the subject of existence are specifically confined to the cosmological framework of kalām, namely the discussion of substance and accident (jawhar and 'araḍ). Ibn Bezīze's position on these issues reflects his effort to critically reassess and update the subjects of early kalām from a renewed perspective. The issues addressed in the thesis are also examined in comparison with the commentaries of Abū al-Qāsim al-Anṣārī, Taqī al-Dīn al-Muqtarah, and Ibn Maymūn, in order to determine the position of Ibn Bezīze's criticisms among these commentators. The findings of the thesis indicate that Ibn Bezīze's commentary represents the critical and dynamic aspect of Maghribi Ash'arite theology.
Benzer Tezler
- İbn Nâkiyâ'nın makâmeleri
Makamat İbn Naki̇ya
AHMET BİRİNCİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Doğu Dilleri ve EdebiyatıAnkara ÜniversitesiDoğu Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BEDRETTİN AYTAÇ
- İbn Hacer el-Heytemî (ö. 974/1567), hayatı, eserleri ve 'el-Fetâvâ el-hadîsiyye' özelinde hadisciliği
İbn Hacer el-Heytemî (ö. 974/1567), his life, works and his position as a muhaddith regarding to el-Fetâvâ el-hadîsiyye'.
İSA UYSAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
DinAnkara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BÜNYAMİN ERUL
- İbn Meserre ve felsefesi
İbn Masarra and hi̇s phi̇losophy
AHMET BOZYİĞİT
Doktora
Türkçe
2015
FelsefeAnkara ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MÜFİT SELİM SARUHAN
- İbn Arabî'nin el-Futûhâtü'l-Mekkiyye adlı eserindeki fıkhî görüşlerinin değerlendirilmesi
The evelation of jurisprudential opinions in iİbn Arabi's work called al-Futuhat al-Makki
ŞUHEDA BOZYEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
DinMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FARUK BEŞER
- İbn Şihâb ez-Zührî'nin tarihçiliği
Ibn Shihâb al-Zuhrî as a historian
ZEYNEP KAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
TarihMarmara Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MAHMUT KELPETİN