How perception of parents shapes psychological well-being beyond parentification
Ebeveynleşmenin ötesinde ebeveynlere yönelik algılar psikolojik iyilik halini nasıl şekillendiriyor
- Tez No: 964042
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ TUĞBA UYAR SUİÇMEZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: ebeveynleşme, psikolojik iyi oluş, ebeveynlere yönelik algı, genç yetişkinlik, parentification, psychological well-being, perception of parents, young adulthood
- Yıl: 2025
- Dil: İngilizce
- Üniversite: Başkent Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Klinik Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 80
Özet
Bu araştırmanın amacı, çocuklukta yaşanan ebeveynleşme deneyimleri, bireylerin ebeveynlerine yönelik algıları ve psikolojik iyi oluşları arasındaki ilişkiyi genç yetişkin örnekleminde incelemektir. 18-25 yaşları arasındaki toplam 204 katılımcıdan veri toplanmıştır. Veriler, psikolojik iyi oluş, duygusal ebeveynleşme, araçsal ebeveynleşme ve algılanan adaletsizlik ile ebeveynlere yönelik algılanan katılım, otonomi desteği ve sıcaklık gibi ebeveynlik davranışlarını ölçen standart özbildirim ölçekleri aracılığıyla elde edilmiştir. Yapılan analizler sonucunda ebeveynleşmenin duygusal ve araçsal ebeveynleşme alt boyutlarının psikolojik iyilik halini anlamlı ve negatif yönde yordadığı bulunmuştur. Bunun yanısıra ebeveynleşmenin adaletsiz algılanması, psikolojik iyi oluşun çalışmadaki en güçlü negatif yordayıcısı olarak öne çıkmıştır. Dört aşamalı hiyerarşik regresyon analizinde, ebeveynlerin evde bulunuşluğu ile birlikte geçirilen zaman, ebeveynleşme deneyimleri ve katılımcıların ebeveynlerine yönelik algıları sırasıyla modele eklenmiştir. Her aşamada önceki değişkenler kontrol edilmiştir. İlk aşamada modele ebeveynlerin evde bulunma süresi ve katılımcıların çocukluklarında ebeveynleri ile birlikte geçirdikleri zaman eklenmiştir. İkinci aşamada, ebeveynleşme değişkenleri modele eklenmiştir ve psikolojik iyi oluşa ilişkin açıklanan varyans anlamlı düzeyde artmıştır. Bu durum, ebeveynleşmenin bireyin psikolojik iyilik hali üzerindeki etkisini anlamlı şekilde ortaya koymuştur. Üçüncü aşamada, babaya yönelik algılanan ebeveynlik (katılım, sıcaklık, özerklik desteği) modele eklendiğinde toplam açıklanan varyansta istatistiksel olarak anlamlı bir artış görülmüş olsa da, bu değişkenlerin bireysel katkıları anlamlı bulunmamıştır. Aynı şekilde, dördüncü aşamada anneye yönelik algılanan ebeveynlik (katılım, sıcaklık, özerklik desteği) modele eklenmiştir. Bu durum modelin açıklayıcılığı küçük bir oranda arttırmış ancak bireysel olarak anlamlı bir katkı sunmamıştır. Elde edilen bulgular, ilgili literatür kapsamında tartışılmıştır.
Özet (Çeviri)
The purpose of this study was to examine the relationship between parentification experiences, individual's perceptions of their parents, and psychological well-being in a young adult sample. Data were collected from a total of 204 participants aged 18–25. Data were obtained using standard self-report scales measuring psychological well-being, emotional, instrumental, and perceived fairness, and parenting behaviors as perceived involvement, autonomy support, and warmth taken from parents. As a result of the analyses, it was found that the emotional and instrumental parentification significantly and negatively predicted psychological well-being. In addition, the perception of fairness in parentification stood out as the strongest negative predictor of psychological well-being in the study. In the hierarchical regression analysis, time spent with parents, parents presence at home, parentification, and perceived parenting behaviors were added to the model, respectively, and the previous variables were controlled at each stage. In the first stage of the hierarchical regression analysis, the family presence at home and the time spent with parents were added to the model. In the second stage, parentification scores were added to the model and the explained variance in psychological well-being increased significantly with this addition. This clearly demonstrates the effect of parentification on the individual's psychological well-being. In the third stage, father's parenting characteristics (involvement, warmth, autonomy support) were added to the model, a statistically significant increase was observed in the total explained variance, but the individual contributions of these variables were not found to be significant. In the fourth stage, mother parenting characteristics added to the model increased the explanatory power to a small extent but did not provide a significant individual contribution. Findings were discussed within the context of the relevant literature.
Benzer Tezler
- Beliren yetişkinlikte özerklik olgusunun aile sistemi ve bireysel psikolojik etkiler bağlamında incelenmesi
Investigation of autonomy in emerging adulthood in contex of family system and individual psychological effects
HATUN SEVGİ YALIN
- Eğitim sisteminin yeni aktörleri: Koçlar ve danışmanlar İstanbul örneği-2020
New subjects of the education system: Coaches and consultants example of Istanbul-2020
ŞÜKRAN GÜZELİŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Eğitim ve ÖğretimMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FİRDEVS GÜMÜŞOĞLU
- Kız İmam Hatip Lisesi öğrencilerinde aile, evlilik ve toplumsal cinsiyet algıları (Muş örneğinde sosyolojik bir araştırma)
Perceptions of family, marriage and gender among Girls' Imam Hatip High School students (A sociological research in the case of Muş)
MAİDE DEMİRTAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
SosyolojiMuş Alparslan ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET ALİ AYDEMİR
- Hanehalkının zorunlu eğitim harcamaları üzerine bir inceleme: Tekirdağ örneği
An analysis on households compulsory education: The case of Tekirdag province
SERHAT OCAK
- Ebeveynlerin oyuncak satın alma tercihlerini etkileyen etmenlerin sürdürülebilirlik çerçevesinde incelenmesi
Examining the factors influencing parents' toy purchase preferences within the framework of sustainability
ÖZLEM YAMAN