Motorlu taşıtlar vergisinin hukuki güvenlik ilkesi açısından değerlendirilmesi
Evaluation of motor vehicle tax in terms of legal security principle
- Tez No: 964122
- Danışmanlar: DOÇ. DR. DOĞAN BOZDOĞAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Maliye, Finance
- Anahtar Kelimeler: Motorlu Taşıtlar Vergisi, Hukuki Güvenlik, Vergilendirme İlkeleri, MTV Uygulaması, Motor Vehicle Tax, Legal Certainty, Taxation Principles, MTV Implementation
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Maliye Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 68
Özet
Hukuki güvenlik ilkesi, bireylerin hukuk düzeni içerisinde öngörülebilir ve istikrarlı bir çerçevede hareket edebilmelerini sağlayan temel bir ilkedir. Bu ilke, özellikle vergi hukuku gibi bireylerin mali yükümlülüklerini düzenleyen alanlarda büyük önem taşır. Çalışmada, Türkiye'deki motorlu taşıtlar vergisi (MTV) uygulamalarının hukuki güvenlik ilkesine uygunluğu incelenmiş ve bu bağlamda ortaya çıkan sorunlar tespit edilerek çözüm önerileri sunulmuştur. Çalışmanın birinci bölümünde, hukuki güvenlik ilkesinin teorik çerçevesi ele alınmış ve bu ilkenin unsurları (belirlilik, geriye yürümezlik, kazanılmış haklara saygı, kıyas yasağı ve hukuki istikrar) detaylı bir şekilde incelenmiştir. İkinci bölümde, Türkiye'deki MTV uygulamaları, mükellef, konu, vergiyi doğuran olay, matrah ve istisnalar başlıkları altında konu edilmiştir. Ayrıca, Amerika Birleşik Devleti, Fransa, Almanya ve İngiltere'deki MTV uygulamaları karşılaştırmalı olarak ele alınmıştır. Üçüncü bölümde ise, Türkiye'deki MTV uygulamalarının hukuki güvenlik ilkesi açısından değerlendirilmesi yapılmış ve seçilen ülkelerle karşılaştırmaları gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın sonuçları, Türkiye'deki MTV uygulamalarının hukuki güvenlik ilkesi açısından önemli eksiklikler içerdiği tespit edilmiştir. Özellikle, vergi oranlarının sık değişmesi, geriye dönük uygulamalar ve çevresel faktörlerin dikkate alınmaması, hukuki güvenliği zedelemektedir. Belirlilik ilkesi açısından, vergi oranlarının her yıl Cumhurbaşkanı tarafından yeniden değerleme oranı nispetinde artırılması, mükelleflerin gelecekteki vergi yüklerini öngörmelerini zorlaştırmaktadır. Geriye yürümezlik ilkesi bağlamında, vergi oranlarının geriye dönük olarak artırılması, bu ilkenin ihlal edildiğini göstermektedir. Kazanılmış haklara saygı ilkesi açısından ise, vergi oranlarının sık değişmesi ve geriye dönük uygulamalar, bireylerin mevcut hukuki durumlarını olumsuz etkilemektedir. Seçilmiş ülkelerle yapılan karşılaştırmalarda, ABD, Fransa, Almanya ve İngiltere'deki MTV uygulamalarının daha istikrarlı ve öngörülebilir olduğu, ayrıca çevresel faktörlerin daha fazla dikkate alındığı görülmüştür. Özellikle, bu ülkelerde karbon emisyonuna dayalı vergilendirme modellerinin benimsendiği ve çevre dostu araçların teşvik edildiği gözlemlenmiştir. Türkiye'de ise çevresel faktörlerin MTV hesaplamasında doğrudan dikkate alınmaması, çevre dostu taşıt kullanımının teşvik edilmesini zorlaştırmaktadır. Sonuç olarak, Türkiye'deki motorlu taşıtlar vergisi uygulamalarının hukuki güvenlik ilkesi açısından iyileştirilmesi için vergi oranlarının uzun vadeli olarak belirlenmesi, çevresel faktörlerin dikkate alındığı bir vergilendirme modeline geçilmesi, geriye yürümezlik ilkesine uygun düzenlemeler yapılması ve idari uygulamalarda tutarlılık sağlanması önerilmektedir. Bu öneriler, vergi adaleti ve hukuk devleti ilkelerinin güçlendirilmesi açısından büyük önem taşımaktadır.
Özet (Çeviri)
The principle of legal certainty is a fundamental principle that enables individuals to act within a predictable and stable legal framework. This principle is particularly significant in areas such as tax law, which regulate individuals' financial obligations. This study examines the compliance of motor vehicle tax (MTV) practices in Turkey with the principle of legal certainty, identifies the issues arising in this context, and proposes solutions. In the first section, the theoretical framework of the principle of legal certainty is discussed, and its components (clarity, non-retroactivity, respect for vested rights, the prohibition of analogy, and legal stability) are analyzed in detail. The second section provides an analysis of MTV implementation in Turkey, examining aspects such as taxpayers, taxable subjects, taxable events, tax base, and exemptions. Additionally, a comparative analysis of MTV practices in the United States, France, Germany, and the United Kingdom is presented. The third section evaluates Turkey's MTV implementation in terms of legal certainty and conducts a comparative analysis with the selected countries. The findings of the study indicate that Turkey's MTV practices contain significant shortcomings in terms of legal certainty. In particular, frequent changes in tax rates, retroactive applications, and the disregard of environmental factors undermine legal certainty. Regarding the principle of clarity, the fact that tax rates are determined annually by the Council of Ministers makes it difficult for taxpayers to predict their future tax burdens. In terms of non-retroactivity, the retroactive increase in tax rates demonstrates a violation of this principle. With respect to the principle of respect for vested rights, frequent changes in tax rates and retroactive applications negatively affect individuals' existing legal positions. The comparative analysis with selected countries reveals that MTV practices in the United States, France, Germany, and the United Kingdom are more stable and predictable and that environmental factors are more extensively considered. Notably, these countries have adopted taxation models based on carbon emissions and encourage the use of environmentally friendly vehicles. In contrast, the absence of direct consideration of environmental factors in Turkey's MTV calculations hinders incentives for eco-friendly vehicle usage. In conclusion, to improve Turkey's motor vehicle tax practices in terms of legal certainty, it is recommended that tax rates be determined on a long-term basis, a taxation model that considers environmental factors be adopted, regulations aligned with the principle of non-retroactivity be implemented, and consistency in administrative practices be ensured. These recommendations are crucial for strengthening tax justice and the principles of the rule of law.
Benzer Tezler
- Türkiye'de Motorlu Taşıtlar Vergisinin mali güç ilkesi ve çevreye duyarlı vergileme açısından değerlendirilmesi
Evaluation of Motor Vehicles Tax in Turkey in terms of financial power principle and environmentally-sensive taxation
ANDAÇ ESEMEN
- Türkiye'de motorlu taşıtların vergilendirilmesinin vergi adaleti açısından değerlendirilmesi
Evaluation of the taxation of motor vehicles in Turkey in terms of tax justice
HÜSEYİN EREN YILDIRIM
- Çevreci ve global bir vergi olarak karbon vergisi ve Türkiye'ye etkileri
The Carbon border tax, which is an environmentalist and global tax and its effects on Turkey
HÜSEYİN FARUK BERTAY
- Yeşil vergilerin bazı OECD ülkeleri ile Türkiye'deki uygulamalarının Panel Veri Analizi aracılığıyla değerlendirilmesi
Evaluation of green taxes in some OECD countries and Turkey by Panel Data Analysis
MUSTAFA BOLAHATOĞLU
