Farklı yöntemler kullanılarak meteorolojik ve hidrolojik kuraklık analizi
Meteorological and hydrological drought analysis using different methods
- Tez No: 967682
- Danışmanlar: PROF. DR. ZELİHA SELEK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: İnşaat Mühendisliği, Civil Engineering
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 217
Özet
Küresel iklim değişikliği nedeniyle meydana gelen sıcaklık artışları ile buna bağlı olarak buharlaşmalardaki yükselmeler ve yağış azalmaları sonucu kuraklık olayları ve bunun sonucu olarak da suya olan ihtiyaç artmaktadır. Türkiye'nin üç tarafının denizlerle kaplı olması, yeryüzü şekilleri, dağların bazı bölümlerde kıyılara paralel uzanması nedeniyle farklı iklim tipleri görülmekte olup, bu nedenle bölgesel çalışmalar önem arz etmektedir. Bu çalışmada Türkiye'nin 25 adet akarsu havzasından biri olan Susurluk Havzası'nda meteorolojik ve hidrolojik kuraklık çalışmaları yapılmıştır. Susurluk Havzası sınırları içerisinde Balıkesir, Bursa ve Kütahya illeri alansal olarak büyük oranda yer almaktadır. Balıkesir, Bursa ve Kütahya illerinin Susurluk Havzası sınırlarında kalan alanlarında bulunan yağış istasyonlarında meteorolojik kuraklık analizleri yapılmıştır. Balıkesir (7 adet) , Bursa (9 adet) ve Kütahya (4 adet) olmak üzere toplam 20 adet yağış istasyonunda meteorolojik kuraklık analizleri yapılmıştır. Meteorolojik kuraklık analizleri Dünya Meteoroloji Organizasyonun (DMO) kuraklık çalışmalarında ilk indis olarak önerdiği Standartlaştırılmış Yağış İndisi (SYİ) ile yapılmıştır. Gidişler analizi yöntemi ile kurak evrelerin, kuraklık genliği, kuraklık süresi ve kuraklık şiddeti değerleri hesaplanmıştır. SYİ'ye ilave olarak Normalin Yüzdesi İndisi (NYİ) ile de meteorolojik kuraklık analizleri yapılmıştır. Yapılan analizler sonucunda belli aralıklarla tüm istasyonlarda meteorolojik kuraklıklar görülmüştür. İstasyonların meteorolojik kuraklık analizlerine ek olarak istasyonların yağış değerlerinin trend eğilimleri Yenilikçi Şen Metodu (YŞM) kullanılarak belirlenmiştir. YŞM analizleri hem görsel olarak yorumlama hem de değerleri düşük, orta ve yüksek olarak üç küme halinde görme imkânı sunmaktadır. Düşük küme, verilerin aritmetik ortalamasından verilerin standart sapma farkının altında kalan değerleri ifade etmektedir. Yüksek küme, verilerin aritmetik ortalamasından verilerin standart sapma değerinin toplamının üstünde kalan değerlerdir. Orta küme de düşük küme ve yüksek kümede yer almayan değerleri göstermektedir. 20 adet yağış ölçüm istasyonun 16 adetinde trendin azalış yönünde olduğu belirlenmiştir. Meteorolojik kuraklık çalışmaları sonucu elde edilen değerler ışığında hidrolojik kuraklık çalışmaları için Bursa ili seçilmiştir. Bursa ili ve Susurluk Havzası sınırlarında kalan 6 adet barajın işletme verileri kullanılarak Water Evaluation and Planning System (WEAP) programı ve Akım Kuraklık İndisi yöntemi ile (AKİ) hidrolojik kuraklık etkileri incelenmiştir. Mevcut baraj durumu, baraj giriş ve baraj talep akımı Su Yılı Metodu esas alınarak oluşturulan modeller ile karşılaştırılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre barajların 5 adetinde Su Yılı Metodu esas alınarak yapılan analizlerde oluşturulan gözlemlenen hacim, WEAP Modeli hacmi ve WEAP Senaryo hacimlerinin uyumlu olduğu belirlenmiştir.
Özet (Çeviri)
Due to global climate change, rising temperatures have led to increased evaporation and decreased precipitation, resulting in more frequent drought events and, consequently, a growing demand for water resources. Owing to Turkey's geographical features—surrounded by seas on three sides, diverse topography, and mountain ranges running parallel to the coasts in some regions—various climate types are observed across the country, making regional studies essential. This study investigates meteorological and hydrological drought conditions in the Susurluk Basin, one of Turkey's 25 major river basins. The provinces of Balıkesir, Bursa, and Kütahya constitute a significant portion of the Susurluk Basin. Meteorological drought analyses were conducted at precipitation stations located within the basin areas of these provinces. A total of 20 precipitation stations were analyzed: 7 in Balıkesir, 9 in Bursa, and 4 in Kütahya. Meteorological drought was assessed using the Standardized Precipitation Index (SPI), recommended as the primary drought indicator by the World Meteorological Organization (WMO). Through the run analysis method, drought phases, drought magnitude, duration, and severity were calculated. In addition to SPI, the Percent of Normal Index (PNI) was also utilized to assess meteorological drought. The analyses revealed that drought events occurred intermittently at all stations. Furthermore, precipitation trends at the stations were examined using the Innovative Sen Method (ITA), which provides both visual interpretation and clustering of values into low, medium, and high groups. The low cluster represents values below the difference between the arithmetic mean and standard deviation, the high cluster indicates values above the sum of the mean and standard deviation, and the medium cluster includes all values in between. Of the 20 stations, 16 exhibited a decreasing trend in precipitation. Based on the findings of the meteorological drought analyses, Bursa province was selected for the hydrological drought assessment. Operating data from six dams located within Bursa and the Susurluk Basin were used to evaluate hydrological drought impacts through the Water Evaluation and Planning System (WEAP) and the Streamflow Drought Index (SDI). The current dam conditions, inflows, and demand flows were modeled based on the Water Year Method and compared with observed data. The results indicated that for five of the six dams, the observed volume, WEAP model volume, and WEAP scenario volume were consistent with each other based on Water Year Method analyses.
Benzer Tezler
- Meteorolojik kuraklık modellemesi ve Türkiye uygulaması
Meteorological drought modelling and application to Turkey
SEVİNÇ SIRDAŞ
Doktora
Türkçe
2002
Meteorolojiİstanbul Teknik ÜniversitesiMeteoroloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZEKAİ ŞEN
- High flow, low flow and drought characteristics of Küçük Menderes river basin
Küçük Menderes havzasının yüksek akım, düşük akım ve kuraklık özellikleri
GÖKHAN SARIGİL
Yüksek Lisans
İngilizce
2022
İnşaat Mühendisliğiİstanbul Teknik Üniversitesiİnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HAFZÜLLAH AKSOY
- Python programlama dili kullanılarak günlük maksimum yağış verilerinin trend ve risk analizleri
Trend and risk analysis of daily maximum rainfall data with python programming language
CİHAT SARI
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
İnşaat Mühendisliğiİstanbul Teknik Üniversitesiİnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YAVUZ SELİM GÜÇLÜ
- Doğu Anadolu Bölgesi kuraklık analizi
The Eastern Anatolia Region drought analysis
TÜRKER ANLAROĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
İnşaat MühendisliğiFırat Üniversitesiİnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ALP BUĞRA AYDIN
- A new agro-meteorological drought index based on remote sensing
Uzaktan algılama temelli yeni bir agro-meteorolojik kuraklık indeksi
EYYUP ENSAR BAŞAKIN
Doktora
İngilizce
2024
İnşaat Mühendisliğiİstanbul Teknik Üniversitesiİnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET CÜNEYD DEMİREL