Abdulkâhir el-Bağdâdî'nin bilgi sisteminde Cedel'in konumlandırılışı
The positioning of jadal (dialectic) in the epistemic system of Abdulkāhir al-Baghdādī
- Tez No: 967750
- Danışmanlar: PROF. DR. AYTEKİN ÖZEL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Felsefe, Religion, Philosophy
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Bursa Uludağ Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Mantık Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 180
Özet
Bir düşünürün bilgi teorisini incelemek her şeyden önce bilgiyi üretim araçlarını incelemek demektir. Zira bilgi, sistemli ve tutarlı bir üretimin ürünüdür. Bu sebeple her bir bilgi içerisinden çıktığı yöntembilimsel paradigmanın bir sonucu olmak durumundadır. Bu gerekliliğe binaen bu çalışma, Aristoteles, Fârâbî ve Abdulkâhir el-Bağdâdî'nin bilgi teorilerini mezkûr şahsiyetlerin ana kaynaklarını ve modern çalışmaları referans almak suretiyle ortaya koymuş oldukları metodolojiyi incelemektedir. Bu inceleme karşılaştırmalı bir incelemedir. İlimlerin ve ilim sahiplerinin birbirlerine yönelttikleri eleştiriler ve bu eleştiriler muvacehesinde ortaya koymuş oldukları yöntembilimsel inşalar bu çalışmanın doğrudan konusunu oluşturmaktadır. Çalışmamız bir giriş ve üç ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde Aristoteles'in diyalektik olarak tevarüs ettiği bilimsel bilgi üretim yöntemini burhana evirerek yeni bir yöntembilimsel inşa yaptığını ele aldık. Bu bölümde burhan nazariyesinin bir üst nazariye, cedel nazariyesinin ise burhan'a giden süreci kolaylaştıran bir süreç olduğu vurgulanmaktadır. İkinci bölümde Fârâbî'nin Aristotelesçi gelenekten tevarüs ettiği mantık ilminin en önemli konusu olan burhan ve cedel anlayışları dikkatle incelenmektedir. Bu bölümde Fârâbî tarafından ortaya konan bilgi üretim mekanizmaları ele alınmakta, diyalektiğin cedel olarak tercümesi ve kelamın yöntemine olan eleştiriler incelenmektedir. Üçüncü ve son bölümde ise Bağdâdî'nin mantık ulemasının yöntembilimine yönelik eleştirileri incelenmektedir. Ayrıca bu çalışma Bağdâdî'nin mantığın muhakeme tarzını kabul etmeyip yeni bir yöntembilimsel inşa faaliyetine girmesi ve ortaya konan bu inşa faaliyetinin mantıksal yöntemden ne derece farklı olduğunu ele almaktadır
Özet (Çeviri)
Studying a thinker's theory of knowledge primarily entails examining the tools of knowledge production, as knowledge is the product of systematic and coherent reasoning. Therefore, each body of knowledge must emerge from its underlying methodological paradigm. Accordingly, this study explores the epistemological theories of Aristotle, al-Fārābī, and Abdulkāhir al-Baghdādī by analyzing their primary sources and modern scholarship, adopting a comparative approach. The critiques exchanged among scholars and disciplines, along with the methodological frameworks they developed in response, form the core subject of this research. The study consists of an introduction and three main chapters. The first chapter discusses how Aristotle transformed dialectic into demonstrative proof (burhān), establishing a new methodological framework. Here, burhān is emphasized as a superior theory, while jadal (dialectic) facilitates the path toward demonstrative knowledge. The second chapter examines al-Fārābī's interpretations of burhān and jadal, central to his Aristotelian-inherited logic. It analyzes his mechanisms of knowledge production, the translation of dialectic into jadal, and his critiques of kalām methodology. The third chapter investigates al-Baghdādī's criticisms of logical methodologies, his rejection of traditional logical reasoning, and his construction of an alternative epistemological framework, assessing its divergence from classical logic.This study highlights the dynamic interplay between dialectic and demonstration across these thinkers, shedding light on the evolution of Islamic epistemological discourse.
Benzer Tezler
- Abdulkadir el Bağdadi'de Bilgi Nazariyyesi
Abdulkadir el Bağdadi's theory of Epistemology
HATİCE ALACAHAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2003
DinCumhuriyet ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. RAMAZAN ALTINTAŞ
- Ebu Mansur Abdulkahir el-Bağdadi'nin bilgi teorisi
The knowledge theory of Ebu Mansur Abdulkahir el-Bağdadi
VEZİR HARMAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
DinYüzüncü Yıl ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. MEHMET KUBAT
- Abdulkahir el-Bağdadi'nin Tefsîru'l-Esmâ ve's-Sıfât adlı eserinin tahkiki ve değerlendirmesi
The review and evaluation of Abdülkâhir al-Bagdadi's work title Tefsiru'l-Esmâ ve Sifât
OSMANKHAN SULAIMAN
Doktora
Türkçe
2022
DinÇukurova ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ İSMAİL YÜRÜK
- Abdulkâhir el-Bağdâdî ve Ebü'l-Muzaffer el-İsferâyînî'nin itikadî mezhepleri tasnifi
The classıfıcatıon of the faıth sects by Abdulkâhir al-Bağdâdî and Ebü'l-Muzaffer al-İsferâyînî
ÖMER KAHRAMAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DinHarran ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ KADRİ ÖNEMLİ
- Mütekaddimîn dönemi Eş'arî Kelâmında yöntem
Methodology in al-Mutaqaddimin period Ash'ari Theology
ZÜBEYİR ÜÇTAŞ
Doktora
Türkçe
2025
DinOndokuz Mayıs ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FARUK SANCAR