Kentsel yenileme alanlarında ekolojik yerleşim kriterlerinin belirlenmesi ve imar planı kapsamında yorumlanması: Akpınar Mahallesi-Sancaktepe
Determination of ecological settlement criteria in urban renewal areas and interpretation within the scope of zoning plan: Akpınar Neighborhood Sancaktepe
- Tez No: 968419
- Danışmanlar: PROF. DR. DEMET IRKLI ERYILDIZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Kentsel Yenileme, Ekolojik Planlama, Ekolojik Yerleşim Kriterleri, Sancaktepe/Akpınar Mahallesi Kentsel Dönüşümü, Urban Renewal, Ecological Planning, Ecological Settlement Criteria, Sancaktepe/Akpınar Neighborhood Urban Transformation
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Okan Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Mimarlık Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 148
Özet
Günümüzde çevresel sorunlar, küresel ölçekte etkisini her geçen gün daha da artırmakta ve bu sorunların temel kaynaklarından biri olarak inşaat sektörü öne çıkmaktadır. Özellikle hızlı kentleşme süreçleriyle birlikte doğaya olan müdahale artmış, doğal kaynaklar üzerindeki baskı yoğunlaşmış ve çevresel bozulmalar ivme kazanmıştır. Bu bağlamda, inşaat faaliyetlerinin doğrudan ve dolaylı olarak çevre üzerindeki olumsuz etkileri, iklim krizinin derinleşmesine katkı sunan önemli faktörlerden biri haline gelmiştir. Bu çalışmada, kentsel mekânların yenilenmesi sürecinde, ekolojik ilkeler doğrultusunda çevresel zararların asgari düzeyde tutulabileceği planlama ve tasarım yaklaşımları araştırılmış; özellikle Türkiye'nin İstanbul ili Sancaktepe ilçesine bağlı Akpınar Mahallesi özelinde bu konu somutlaştırılmıştır.“Kentsel Yenileme Alanlarında Ekolojik Yerleşim Kriterlerinin Belirlenmesi ve İmar Planı Kapsamında Yorumlanması: Akpınar Mahallesi – Sancaktepe”başlıklı bu tez çalışması, beş ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, çalışmanın temel amacı, kapsamı, araştırma soruları ve bu doğrultuda geliştirilen hipotez sunulmuştur. Aynı zamanda bu bölümde izlenecek yöntemsel çerçeve detaylandırılmış hem teorik hem de uygulamalı araştırma basamaklarına ilişkin bilgiler verilmiştir. İkinci bölümde ise literatür taraması kapsamında öncelikle“kentsel yenileme”ve“ekolojik kentsel yenileme”kavramları tarihsel gelişimleri, teorik altyapıları ve planlama disiplinindeki yeri açısından ele alınmış; bu kavramlara ilişkin farklı yaklaşımlar karşılaştırmalı olarak irdelenmiştir. Ayrıca uluslararası bağlamda ekolojik yenileme konusunda öne çıkan örnek uygulamalar olarak İtalya'nın Torino, Almanya'nın Dortmund ve Hırvatistan'ın Zagreb kentlerinde gerçekleştirilen projeler detaylı bir biçimde analiz edilmiştir. Üçüncü bölümde, ekolojik yerleşim alanlarının planlanmasına ilişkin temel kriterler belirlenmiş ve bu kriterlerin kent planlama sürecine nasıl entegre edilebileceği kapsamlı biçimde ele alınmıştır. Bu kapsamda; yeşil alanların sürdürülebilir yönetimi, enerji verimliliği ilkeleri, su kaynaklarının korunması ve yönetimi, atıkların ayrıştırılması ve geri dönüşüm süreçleri, ulaşım sistemlerinin çevresel uyumu ve erişilebilirliği, toplumsal katılımın planlama süreçlerine entegrasyonu gibi çok boyutlu kriterler analiz edilmiştir. Bu bölümde, söz konusu kriterlerin uygulanabilirliğini artırmak için hem kuramsal çerçeve hem de uygulama örneklerinden yararlanılmıştır. Dördüncü bölüm ise çalışmanın uygulama alanı olan Sancaktepe ilçesi Akpınar Mahallesi'ne odaklanmaktadır. Bu mahallede, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından dönüşüm alanı olarak belirlenen bölgede bir pilot proje geliştirilmiş ve alanın mevcut durumu detaylı biçimde analiz edilmiştir. Sanayi kullanımlarının şehir dışına taşınmasıyla birlikte âtıl duruma gelen bu alan, ekolojik yenileme kriterleri kapsamında yeniden ele alınarak sürdürülebilir bir yerleşim modeline dönüştürülmeye çalışılmıştır. Öncelikle mahalle genelinde çeşitli çevresel analizler gerçekleştirilmiştir. Bu kapsamda; jeolojik yapı, kat adedi dağılımı, doluluk-boşluk oranları, mevcut yapı stoğunun fiziksel durumu gibi veriler ışığında mekânsal değerlendirmeler yapılmıştır. Alan araştırmaları sonucunda tespit edilen başlıca sorunlar; dere yatağında gerçekleşen plansız yapılaşma, gecekondulaşma eğilimleri ve nitelikli yeşil alan eksikliği gibi konular etrafında şekillenmiştir. Alan çalışması kapsamında seçilen bölgeye yönelik imar planı verileri analiz edilmiş ve planlama gerekçeleri ortaya konmuştur. Bu süreçte, ekolojik yerleşim kriterleri doğrultusunda geliştirilen öneriler, planlama hiyerarşisi içerisinde üst ölçekten alt ölçeğe doğru sistematik biçimde ilerletilmiştir. Sonrasında geliştirilen öneri yerleşim planı, Rhino, SketchUp ve DesignBuilder gibi sayısal modelleme ve simülasyon araçları kullanılarak dijital ortamda modellenmiş; bu modeller üzerinden güneşlenme analizi, rüzgâr yönleri, gölge etkisi ve enerji tüketim senaryoları gibi çevresel performans değerlendirmeleri yapılmıştır. Ayrıca mevcut yerleşim dokusuna ait bazı yapı örnekleri de modellenmiş ve önerilen yerleşim senaryosu ile karşılaştırmalı analizler gerçekleştirilmiştir. Böylece önerilen ekolojik yerleşim düzenlemesinin kente sağlayabileceği katkılar, nesnel veriler doğrultusunda yorumlanmıştır. Beşinci ve son bölümde ise, tez kapsamında gerçekleştirilen tüm çalışma adımları genel hatlarıyla özetlenmiş; ulaşılan bulgular doğrultusunda gelecekte benzer alanlarda yapılabilecek çalışmalar için çeşitli öneriler geliştirilmiştir. Bu bölüm, yalnızca mevcut araştırmanın sonuçlarını değil, aynı zamanda sürdürülebilir kentsel dönüşüm ve ekolojik yerleşim yaklaşımlarının gelecekteki uygulamalarına ışık tutabilecek nitelikte değerlendirmeler içermektedir.
Özet (Çeviri)
Today, environmental problems are increasing their impact on a global scale and the construction sector stands out as one of the main sources of these problems. Especially with rapid urbanization processes, interference with nature has increased, pressure on natural resources has intensified and environmental degradation has gained momentum. In this context, the direct and indirect negative impacts of construction activities on the environment have become one of the important factors contributing to the deepening of the climate crisis. In this study, planning and design approaches that can minimize environmental damages in line with ecological principles in the process of renewal of urban spaces have been investigated; in particular, this issue has been concretized in the case of Akpınar Neighborhood in Sancaktepe district of Istanbul, Turkey. This thesis titled“Determination of Ecological Settlement Criteria in Urban Renewal Areas and Interpretation within the Scope of Zoning Plan: Akpınar Mahallesi - Sancaktepe”consists of five main chapters. In the first chapter, the main purpose, scope, research questions and the hypothesis developed in this direction are presented. At the same time, the methodological framework to be followed in this chapter is detailed and information on both theoretical and applied research steps is given. In the second part, within the scope of the literature review, the concepts of“urban renewal”and“ecological urban renewal”are discussed in terms of their historical development, theoretical background and place in the planning discipline; different approaches to these concepts are examined comparatively. In addition, the projects carried out in Turin in Italy, Dortmund in Germany and Zagreb in Croatia as prominent case studies on ecological renewal in the international context are analyzed in detail. In the third chapter, the basic criteria for planning ecological settlements are identified and how these criteria can be integrated into the urban planning process is discussed comprehensively. In this context, multidimensional criteria such as sustainable management of green areas, energy efficiency principles, protection and management of water resources, waste separation and recycling processes, environmental compatibility and accessibility of transportation systems, and integration of social participation into planning processes are analyzed. In this section, both the theoretical framework and practical examples are utilized to increase the applicability of these criteria. The fourth chapter focuses on the Akpınar neighborhood of Sancaktepe district, which is the application area of the study. In this neighborhood, a pilot project was developed in the area designated as a transformation area by the Ministry of Environment, Urbanization and Climate Change and the current situation of the area was analyzed in detail. This area, which became idle with the relocation of industrial uses outside the city, was reconsidered within the scope of ecological renewal criteria and tried to be transformed into a sustainable settlement model. First of all, various environmental analyses were carried out throughout the neighborhood. In this context; spatial evaluations were made in the light of data such as geological structure, floor number distribution, occupancy-vacancy rates, physical condition of the existing building stock. The main problems identified as a result of the field surveys were shaped around issues such as unplanned construction in the stream bed, squatting tendencies and lack of qualified green areas. Within the scope of the field study, zoning plan data for the selected region were analyzed and planning justifications were put forward. In this process, the proposals developed in line with ecological settlement criteria were systematically progressed from upper to lower scales within the planning hierarchy. The proposed settlement plan was then digitally modeled using digital modeling and simulation tools such as Rhino, SketchUp and DesignBuilder, and environmental performance assessments such as insolation analysis, wind directions, shadow effect and energy consumption scenarios were made through these models. In addition, some building examples of the existing settlement texture were also modeled and comparative analyses were carried out with the proposed settlement scenario. Thus, the contributions that the proposed ecological settlement arrangement can provide to the city are interpreted in line with objective data. In the fifth and final chapter, all the study steps carried out within the scope of the thesis are summarized in general terms and various suggestions are developed for future studies in similar areas in line with the findings. This chapter contains not only the results of the current research, but also evaluations that can shed light on the future applications of sustainable urban regeneration and ecological settlement approaches.
Benzer Tezler
- Eko restorasyon yaklaşımı: kastamonu Çatalzeytin örneği
Eco restoration approach: Example of Kastamonu Catalzeytin
HÜSEYİN EMRE TOSUN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Şehircilik ve Bölge PlanlamaMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HATİCE ARZU KOCABAŞ DİREN
- Assessment of the slow city approach GIS for Seferihisar
Seferihisar için yavaş şehir yaklaşımının CBS ortamında değerlendirilmesi
ÇAĞLAYAN ŞAFAK KAZMA
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Şehircilik ve Bölge Planlamaİzmir Katip Çelebi ÜniversitesiKentsel Yenileme Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÖZŞEN ÇORUMLUOĞLU
- Yenileşme ve kentsel sit alanlarında uygulamaları: Kadıköy Tarihi Çarşı sit alanı örneği
Regeneration and applications in protected urban areas: Kadıköy Historical Bazaar protected area
BANU GÜR
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
Şehircilik ve Bölge PlanlamaMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AKIN ERYOLDAŞ
- Mevcut ve öneri kentsel dönüşüm projelerinin peyzaj mimarlığı açısından irdelenmesi, Erzurum örneği
Evaluation of existent and proposed urban transformation projects in the respect of landscape architecture; the sample of Erzurum
NESLİHAN DEMİRCAN
Doktora
Türkçe
2010
Peyzaj MimarlığıAtatürk ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HASAN YILMAZ