Kamu sektöründe enerji performans sözleşmelerinin uygulama zorlukları ve çözüm önerileri: Türkiye örneği
Implementation challenges and solution proposals for energy performance contracts in the public sector: The case of Turkey
- Tez No: 968770
- Danışmanlar: PROF. DR. ŞABAN PUSAT
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Enerji, Energy
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Enerji Teknolojileri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Enerji Teknolojisi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: Belirtilmemiş.
Özet
Bu yüksek lisans tezi, Türkiye'de kamu sektörü özelinde Enerji Performans Sözleşmesi (EPS) modeli kapsamında enerji verimliliği projelerine yönelik ihalelere katılımın düşük olmasının temel nedenlerini derinlemesine incelemeyi ve bu projelerin başarılı bir şekilde uygulanabilmesi için ihale dokümanlarının nasıl geliştirilebileceğine dair somut öneriler sunmayı amaçlamaktadır. Türkiye'de kamu kurumlarına EPS yapma yetkisinin verilmesinin ardından, 2021-2025 yılları arasında toplam 26 adet EPS ihalesi gerçekleştirilmiştir. Ancak, bu ihalelerin yalnızca 3'nün (%11,5) sözleşmeye bağlanabildiği, kalan kısmının 23'nün (%88,5) ise teklif gelmemesi veya yetersiz teklif nedeniyle iptal edildiği tespit edilmiştir. Bu durum, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından yapılan araştırmalarla incelenmiş ve mevzuatta güncellemeler yapılmıştır. Buna rağmen, sözleşmeye bağlanan projelerin tamamının Güneş Enerjisi Santrali (GES) kurulumu olması dikkat çekicidir; enerji verimliliği projelerine yeterli ilgi gösterilmemeye devam edilmiştir. Bu gözlem, enerji verimliliği projelerine yönelik tekliflerin yetersiz kalmasının ve sözleşme imzalanmamasının önemli bir sorun olarak ortaya çıktığını vurgulamaktadır. Tezde, enerji verimliliği projelerine olan bu ilgisizliğin temel nedenlerinin mevcut ihale dokümanlarının yatırımcıların ihtiyaç ve beklentilerini tam olarak karşılamamasından kaynaklandığı hipotezi üzerinde durulmaktadır. Araştırma, bu hipotez doğrultusunda, hem nicel (ihale verilerinin analizi) hem de nitel (Stantec raporu analizi, mevzuat incelemesi, ihale dokümanları analizi ve ilgili paydaş görüşleri) verileri bir araya getiren karma yöntem desenini benimsemiştir. Bulgular, kamu kurumlarındaki idari ve kurumsal kapasite eksikliği, doğru ölçüm ve referans noktası belirleme yetersizliği, proje uygunluğu ve ekonomik analizdeki aksaklıklar gibi idari zorluklara işaret etmektedir. Ayrıca, yüksek kredi faiz oranları, vergisel belirsizlikler ve yatırımcıyı koruyacak teminat mekanizması eksikliği gibi finansal ve yasal belirsizliklerin de önemli engeller olduğu saptanmıştır. İhale dokümanlarının karmaşıklığı, aşırı evrak yükü ve şeffaf iletişim eksikliği gibi süreç yetersizlikleri ile verimlilik projelerindeki bilgi ve beklenti belirsizliği gibi teknik ve operasyonel riskler de temel zorluklar arasında yer almaktadır. Bu zorlukların üstesinden gelinerek ihale dokümanlarının daha kapsamlı, anlaşılır ve uygulanabilir hale getirilmesi için çeşitli öneriler sunulmaktadır. Bu öneriler arasında, farklı disiplinlerden uzmanların (hukuk, teknik, finans) iş birliği içinde çalışması, karmaşık projelerin ayrıştırılarak daha spesifik ihalelerin oluşturulması, ölçme ve doğrulama süreçlerinin netleştirilmesi ve teknik, finansal ve hukuki belirsizliklerin azaltılması yer almaktadır. Tez çalışması, enerji verimliliği projelerinin finansmanı, teknik gereklilikleri, yasal düzenlemeler ve risk yönetimi gibi konulara odaklanarak, EPS sektörüne bu alanlarda önemli katkılar sağlamayı hedeflemektedir. İhale dokümanlarının iyileştirilmesiyle, enerji verimliliği projelerine yönelik ihalelere katılımın artması ve bu projelerin başarıyla hayata geçirilmesi beklenmektedir. Bu çalışma, kamu kurumları ve özel sektör için enerji verimliliği projelerinin uygulanabilirliğini artırmaya yönelik önemli bir rehber niteliği taşımaktadır.
Özet (Çeviri)
This master's thesis aims to thoroughly investigate the reasons for low participation in energy efficiency project tenders under the Energy Performance Contract (EPC) model within the Turkish public sector and to provide concrete recommendations on how tender documents can be improved for the successful implementation of these projects. Following the authorization for public institutions to utilize EPCs, a total of 26 EPC tenders were conducted between 2021 and 2025. However, it was determined that only 3 (11,5%) of these tenders resulted in signed contracts, with the vast majority (88,5%) being cancelled due to a lack of or insufficient bids. Despite subsequent research by the Ministry of Energy and Natural Resources and legislative updates, while tenders focused on Solar Power Plant (SPP) installations yielded results, energy efficiency projects continued to receive inadequate interest. This highlights a significant problem of insufficient bids and unsigned contracts for energy efficiency projects. The thesis focuses on the hypothesis that the primary reason for this lack of interest in energy efficiency projects stems from existing tender documents not fully meeting the needs and expectations of investors. Adopting a mixed-methods design, the research integrated both quantitative (analysis of tender data) and qualitative (Stantec report analysis, legislation review, tender document analysis, and implicit stakeholder opinions) data. Findings point to administrative challenges such as deficiencies in administrative and institutional capacity within public institutions, inadequate determination of accurate measurements and baselines, and shortcomings in project suitability and economic analysis. Furthermore, financial and legal uncertainties, including high credit interest rates, tax ambiguities, and the lack of robust guarantee mechanisms to protect investors, were identified as significant barriers. Procedural deficiencies like the complexity of tender documents, excessive paperwork, and absence of transparent communication, along with technical and operational risks such as information and expectation uncertainty in efficiency projects, were also among the main challenges. Comprehensive recommendations are provided to overcome these difficulties and to make tender documents more comprehensive, understandable, and implementable. These suggestions include multidisciplinary collaboration among experts (legal, technical, financial), disaggregating complex projects to create more specific tenders, clarifying measurement and verification (M&V) processes, and reducing technical, financial, and legal ambiguities. The thesis aims to contribute to the EPC sector by focusing on the financing of energy efficiency projects, their technical requirements, legal regulations, and risk management. It is expected that the improvement of tender documents will lead to increased participation in energy efficiency project tenders and their successful implementation. This study serves as an important guide for both public institutions and the private sector to enhance the feasibility of energy efficiency projects.
Benzer Tezler
- Enerji performans sözleşmelerinin Türkiye'de uygulanabilirlik analizi
Applicability analysis of energy performance contracts in Turkey
HANDE NUR AKKOÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Enerjiİstanbul Teknik ÜniversitesiEnerji Bilim ve Teknoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SERMİN ONAYGİL
- Farklı iklim bölgelerinde yapı kabuğunun enerji etkin iyileştirilmesine yönelik bir yaklaşım: Tip eğitim yapısı örneği
An approach to energy-effective improvement of buildings shell in different climate regions: Example of type educational building
HANİFE BÜŞRA KOÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
MimarlıkNecmettin Erbakan ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HATİCE DERYA ARSLAN
- Türkiye'de uygulanacak eğitim yapılarının mimari tasarım ve dış cephe kaplama malzemesi özelliklerine göre çevresel etki yüklerinin değerlendirilmesi
Evaluation of environmental impact loads based on architectural design and exterior cladding material characteristics in educational buildings
DİLFURUZ KARA
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. CANER GÖÇER
- Birleşme ve satın alma faaliyeti sonrasında firmaların finansal performansı
Financials performance of companies after mergers and acquisitions
ŞERİFE GÖZDE AKDOĞAN KAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
İşletmeYıldız Teknik Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AYŞE DEMİRHAN
- Sürdürülebilirlik uygulamaları ve finansal performans: BİST elektrik endeksinden kanıt
Sustainability practices and financial performance: Evidence from BİST electricity index
OĞULCAN DURMUŞOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Enerjiİstanbul Teknik ÜniversitesiEnerji Bilim ve Teknoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET ÖZGÜR KAYALICA