Enerji performans sözleşmelerinin Türkiye'de uygulanabilirlik analizi

Applicability analysis of energy performance contracts in Turkey

PDF İndir

Tez No: 740247
Yazar: HANDE NUR AKKOÇ
Danışmanlar: PROF. DR. SERMİN ONAYGİL
Tez Türü: Yüksek Lisans
Konular: Enerji, Energy
Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
Yıl: 2022
Dil: Türkçe
Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
Ana Bilim Dalı: Enerji Bilim ve Teknoloji Ana Bilim Dalı
Bilim Dalı: Enerji Bilim ve Teknoloji Bilim Dalı
Sayfa Sayısı: 125

Özet

Çağımızın en kritik noktalarından birisi enerjinin verimli kullanılmasıdır. Artan enerji talebine karşın enerji kaynaklarının sınırlı oluşu ve enerji üretiminin iklim değişikliğine etkileri göz önünde bulundurulduğunda enerji verimliliği bir tercih değil bir zorunluluktur. 1970'lerde yaşanan petrol krizi, 1992 Rio Konferansı, 1997 Kyoto Protokolü, 2016'da yürürlüğe giren Paris Anlaşması gibi adımlar ile iklim değişikliği ve enerji verimliliği konuları büyük kitleler bazında önem ve bilinirlik kazanmıştır. Enerji verimliliği çalışmalarına önemin artmasıyla birlikte bu alanda hizmet verebilecek uzman kişi ve kurumlara ihtiyaç duyulmuştur. Bu ihtiyacın bir sonucu olarak da enerji hizmet şirketleri ortaya çıkmıştır. Enerji hizmet şirketleri, enerji hizmeti ve verimlilik çalışmaları sunarken belirli bir derecede finansal riski kabul eden gerçek veya tüzel kişilerdir. Enerji hizmet şirketleri için dünya literatüründe“Energy Service Company”(ESCO), Türkiye'de ise“Enerji Verimliliği Danışmanlık Şirketi”(EVD) ismi kullanılmaktadır. Bu nedenle tezin ilerleyen bölümlerinde dünya literatüründen bahsederken ESCO, Türkiye özelinde bahsederken ise EVD olarak kullanılacaktır. Literatür çalışmaları enerji hizmet şirketleri tarafından gerçekleştirilen faaliyetlerin enerji tüketimini azalttığına dair önemli kanıtlar sunmasına karşın bu şirketlerin gelişimini yavaşlatan engeller bulunmaktadır. Bu engeller ülkeden ülkeye farklılık göstermekle birlikte en çok karşılaşılan engellerin başında piyasa koşulları, finansman sağlama ve yasal düzenlemeler gelmektedir. Bunların dışında enerji verimliliği çalışmalarına duyulan ilgisizlik ve enerji hizmet şirketlerinin potansiyel müşteriler arasında hala tam anlaşılmaması da sektörü yavaşlatan diğer engellerdendir. Enerji hizmet sektörü önündeki engeller ülkeden ülkeye farklılık göstermesine karşın itici güçler benzerlik göstermektedir. Bu itici güçlerin belki de en önemlileri, devlet politikalarının destekleyici nitelikte olması ve üçüncü taraf finansman ağının gelişmiş olmasıdır. Ayrıca tanıtım projelerinin gerçekleştirilmesi ile potansiyel müşteri ağının genişletilmesi sağlanacaktır. Yatırımcıların teknik bilgiye sahip olmamaları büyük projelerin gerçekleştirilmesini zorlaştırmaktadır. İstenen ilerlemelerin sağlanabilmesinde yatırımcı ile enerji hizmet şirketi arasında güvenin sağlanması için kullanılan sözleşmeler ile ölçüm sistemlerinin standartlaştırılması, proje başında nicel risk analizinin gerçekleştirilmesi ve enerji hizmet şirketi akreditasyon sisteminin geliştirilmesi önemli adımlardır. İdeal bir enerji hizmet piyasasında potansiyel müşteriler enerji hizmet şirketi kavramına aşinadır ve müşterilerin karar vermesini kolaylaştıracak eğitimler mevcuttur. Pazar talep odaklıdır, işlem maliyetleri düşüktür, gelişmiş ve uygulanabilir sözleşme alternatifleri bulunmaktadır. Devlet politikaları destekleyici niteliktedir, hibelere ve finansmana erişim olanağı vardır. Enerji hizmet şirketlerinin gerçekleştirdiği projelerde müşteri tarafındaki riskin azaltılması ve finansman sağlama zorluklarının mümkün olduğunca üstesinden gelinerek enerji verimliliği projelerinin yaygınlaştırılması ve büyük boyutlu projelerin teşvik edilmesi adına atılmış önemli adımlardan birisi, bu tez çalışmasının da odak noktası olan Enerji Performans Sözleşmeleridir (EPS). Enerji performans sözleşmesi 5627 numaralı Enerji Verimliliği Kanunu'nda“Uygulama projesi sonrasında sağlanacak enerji tasarruflarının garanti edilmesi ve yapılan harcamaların uygulama sonucu oluşacak tasarruflarla ödenmesi esasına dayanan sözleşme”şeklinde tanımlanmaktadır. Yani enerji hizmet şirketi proje başında belirli bir enerji tasarrufunu müşterisine garanti ederek proje riskine ortak olmuş olur. Öte yandan enerji hizmet şirketinin alacağı ödemeler de elde edilen tasarruflar üzerinden gerçekleştirildiğinden bu uygulama finansal anlamda müşteriyi daha az zorlar. Enerji performans sözleşmeleriyle müşteri, enerji maliyetlerinden tasarruf ederken toplumsal imajını iyileştirme ve değerini artırma olanağı da bulmaktadır. Enerji hizmet şirketi ise uzun vadeli, karşılıklı güvene dayanan bir ortaklık kurma ve elde edeceği başarılı sonuçlar ile yeni sözleşmeler yapma fırsatı yakalamaktadır. Daha geniş bir açıdan bakıldığında ise enerji talebinin azaltılması, yeni iş olanaklarının oluşması, yenilikçi ve verimli uygulamaların yaygınlaşması, bina/firma değerinde çok yönlü artış ile rekabet üstünlüğü gibi çok yönlü faydalar olduğu gözükmektedir. Ülkelerin kendilerine özgü ticaret kanunlarının olması, enerji performans sözleşmeleri için çeşitli alternatiflerin ortaya çıkmasına olanak sağlamıştır. Bununla birlikte Garantili ve Paylaşımlı Enerji Tasarruf Sözleşmeleri bilinirliği en yüksek olanlardır. Bunların dışında Yap-İşlet-Devret, Kiralama, Yakıt Esaslı Sözleşme (Chauffage), İlk-Giren (First-in), İlk-Çıkan (First-out) gibi çeşitli sözleşme türleri bulunmaktadır. Bu sözleşmeler dışında enerji hizmet şirketleri tarafından EPS'lere bir alternatif olarak kullanılan Enerji Tedarik Sözleşmeleri de vardır. Tüm sözleşme çeşitlerinde enerji hizmet şirketi, müşterinin enerji dağıtımını ve verimliliğini iyileştirir, yatırım riskinin büyük kısmını üstlenir ve bu uygulamalarda müşterinin teknik bilgiye sahip olması gerekmez. EPS'lerin ortaya çıkışına baktığımızda literatürdeki ilk makaleler 1980'li yıllara dayanmaktadır. Söz konusu dönemde EPS'lerin gelişiminin önündeki en önemli engeller; yatırımcıların EPS'yi yatırımlarını finanse etmek için bir araç olarak kabul etmedeki isteksizleri, enerji hizmet şirketlerinin azlığı ve bu şirketlerin pazarlama çabalarını erken başarı şansı en yüksek olan sektörler üzerinde yoğunlaştırmaları ile kamu sektörünün EPS'lere açık olmayışıdır. Arada geçen süreçte enerji hizmet şirketlerinin sayısının çoğalması ve EPS'lerin bilinirliklerinin artması ile az önce sözünü ettiğimiz ilk 3 engel nispeten aşılmış olsa da kamu sektörünün EPS'lere açık hale gelmesi günümüzde bile hala güncel ve gelişimi devam eden bir süreçtir. Ayrıca bu engellerin nispeten çözülmüş olmasıyla birlikte yeni engeller ortaya çıkmıştır. Bunların başında prosedürel, finansal, yasal ve teknik riskler sayılabilir. Riskin paylaşılmasındaki sorunlar, sözleşmede üstü kapalı kalan noktalar, enflasyon, hatalı fiyatlandırma, enerji verimliliği yatırımları için desteklerin yeterli düzeyde olmayışı, EPS projeleri için belli bir süre denenmiş mevzuatların bulunmayışı, müşterinin çalışma düzeninde meydana gelen beklenmedik değişiklikler, ekipman arızaları ve verim düşüşü bu tarzlardaki risklere örnektir. Ayrıca müşteri tarafından baktığımızda; ölçüm sistemlerine duyulan güvensizlik, kurulum maliyetlerindeki artış, sözleşmenin karmaşık yapısı dolayısıyla tam anlaşılamaması, enerji hizmet şirketlerinin taahhüt ettikleri tasarrufu sağlayamaması endişesi, sözleşme sürelerinin uzunluğu ve üçüncü taraf finansman şirketleriyle sıkıntılar yaşanması da EPS'lerin gelişimini yavaşlatan engellerdir. EPS gelişiminin önündeki engellerin üstesinden gelebilmek için destekleyici hükümet politikaları büyük önem taşımaktadır. Bu doğrultuda enerji fiyatlarının verimlilik ihtiyacını destekleyecek şekilde belirlenmesi, enerji verimliliği inovasyonlarının desteklenmesi ve enerji tasarrufu sertifikasyon sisteminin oluşturulması faydalı olacaktır. Risk yönetiminin daha uygulanabilir olması adına sektöre özel sözleşme planları detaylandırılmalı ve standartlaştırılmalıdır. Böylelikle EPS'ler de daha iyi anlaşılarak yaygınlaşacaktır. Literatür incelendiğinde anket çalışmalarının EPS konusundaki sorunları anlamak ve öneriler geliştirmek için uygulanmakta olan önemli bir yöntem olduğu görülmüştür. Bu tez çalışması kapsamında da Türkiye'de EPS'lerin yeri, bilinirliği ve önündeki engellerin tespiti için bir anket hazırlanmış ve EPS piyasasının gelişimi için öneriler sunulmuştur. Hazırlanan anket Şubat – Nisan 2021 tarihleri arasında; tesis enerji yöneticilerine, bağımsız enerji yöneticilerine ve EVD temsilcilerine internet ortamında gönderilmiştir. Her üç gruba sorulan sorular büyük oranda benzerlik göstermekte ve verilen cevaplara göre anket farklı yönlendirmelerle ilerlemektedir Hatalı yanıtlar elendikten sonra geriye kalan 122 yanıtın 86 tanesi tesis enerji yöneticilerine, 9 tanesi bağımsız enerji yöneticilerine ve 27 tanesi EVD temsilcilerine aittir. Anket dört bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde cevaplayan kişinin deneyimini ölçmeye yönelik sorular bulunmaktadır. İkinci bölüm cevaplayan kişinin enerji verimliliği destekleri, EVD'ler ve EPS'ler üzerine farkındalık düzeyini ortaya koymayı hedeflemektedir. Üçüncü bölümde gerçekleştirilen enerji verimliliği uygulama projelerinde yaşanan sürecin analizi amaçlanmaktadır. Son olarak dördüncü bölümde ise ilerleyen projelerde EPS kullanmanın tercih edilip edilmeyeceği nedenleriyle birlikte irdelenmektedir. Ankete verilen yanıtlar normal dağılıma uymadığından yanıtların istatistiksel değerlendirmesinde parametrik olmayan ve niteliksel verilerin analizinde tercih edilen Ki-Kare (X2) testinden faydalanılmıştır. Sonuçlar EPS kullanılan ve kullanılmayan projeler arasında istatistiksel anlamda kayda değer bir fark olmadığını göstermektedir. Bu durum Türkiye'de henüz istenilen boyutta EPS uygulamasının olmadığını ve EVD/müşteri farkındalığının tam oluşmadığını ortaya koymaktadır. Ancak yine de kamuda EPS kullanımının önünün açılması gibi adımlar umut vericidir. Enerji verimliliği piyasasının gelişmesi ve var olan enerji tasarruf potansiyellerinin değerlendirilmesi açısından ileriye dönük süreçte EPS, Türkiye'de önemli bir araç olarak öne çıkmaktadır.

Özet (Çeviri)

One of the most critical points of our age is the efficient use of energy. Considering the limited energy resources despite the increasing energy demand and the effects of energy production on climate change, energy efficiency is not a choice but a necessity. With the oil crisis in the 1970s, the 1992 Rio Conference, the 1997 Kyoto Protocol, and the Paris Agreement that entered into force in 2016, climate change and energy efficiency issues gained importance and awareness by the society. With the increasing importance of energy efficiency studies, there has been a need for experts and institutions that can serve in this field. As a result of this need, energy service companies have emerged. Energy service companies are real or legal entities who accept a certain degree of financial risk while providing energy service and efficiency improvements. For energy service companies, the term“Energy Service Company”(ESCO) is used in the world literature, and the term“Energy Efficiency Consulting Company”(Enerji Verimliliği Danışmanlık Şirketi / EVD) is used in Turkey. For this reason, in the following parts of the thesis, the term ESCO will be used for the world, and the term EVD for Turkey. Although literature studies provide important evidence that activities carried out by energy service companies reduce energy consumption, some obstacles slow their development. Although these obstacles differ from country to country, the most common obstacles are market conditions, financing, and legal regulations. Apart from these, the lack of interest in energy efficiency studies and the fact that energy service companies are still not fully understood among potential customers are other obstacles that slow down the sector. On the other hand, most of the driving forces are similar. The supportive nature of government policies and the well-developed third-party financing network can be regarded as the most important ones. In addition, with the realization of promotional projects, the potential customer network will be expanded. The fact that investors do not have technical knowledge and this fact makes things difficult to enter large projects. Standardizing the contracts and measurement systems would be beneficial to establish trust between the investor, and the energy service company. Also, performing the quantitative risk analysis at the beginning of the project, and developing the energy service company accreditation system are other important steps. In an ideal energy service market, potential customers are familiar with the concept of an energy service company, and training is available to facilitate customer decision-making. The market is demand-driven, transaction costs are low, and there are advanced and viable contract alternatives. Government policies are supportive and have access to grants and financing. Energy Performance Contracts (EPC), which is also the focus of this thesis, is one of the important steps taken to disseminate energy efficiency projects and encourage large-scale projects by overcoming the difficulties of reducing the risk on the customer's side and providing financing on the projects carried out by energy service companies. The energy performance contract is defined in Energy Efficiency Law No. 5627 as“a contract based on the principle of guaranteeing the energy savings to be achieved after the implementation project and paying the expenditures with the savings that will occur as a result of the implementation.”In other words, the energy service company becomes a partner in the project risk by guaranteeing a certain energy-saving to its customer at the beginning of the project. On the other hand, since the energy service company payments are made on the basis of the savings, it puts less strain on the customer financially. With energy performance contracts, the customer has the opportunity to improve its social image and increase its value while saving on energy costs. The energy service company, on the other hand, has the opportunity to establish a long-term partnership based on mutual trust and to conclude new contracts with the successful results it will achieve. From a broader perspective, it seems that there are many benefits such as reducing energy demand, creating new job opportunities, spreading innovative and efficient applications, multi-faceted increase in building/firm, value, and competitive advantage. The fact that countries have their trade laws has led to the emergence of various alternatives for energy performance contracts. However, Guaranteed and Shared Energy Saving Contracts are the ones with the highest familiarness. What's more, there are various contract types such as Build-Operate-Transfer, Leasing, Chauffage, First-In, and First-Out. Apart from these contracts, there are Energy Supply Contracts used by energy service companies as an alternative to EPCs. But in both contracts, the energy service company improves the customer's energy distribution and efficiency, presumes most of the investment risk, and the customer does not need to have technical knowledge. When we look at the emergence of EPCs, the first articles in the literature date back to the 1980s. The most important obstacles to the development of EPC in this period are investors' reluctance to accept EPC as a means to finance their investments, the public sector's lack of openness to EPC, the low numbers of energy service companies, and with these companies focusing their marketing efforts on sectors with the highest chance of early success. Even though some obstacles we mentioned above have been relatively overcome with the increase in the number of energy service companies and the increase in the awareness of EPCs in the intervening period, the public sector's being open to EPCs is still a current and developing process even today. In addition, new obstacles have gained importance as these obstacles have been relatively resolved. These include procedural, financial, legal, and technical risks. Problems in sharing the risk, abstruse points in the contract, inflation, incorrect pricing, insufficient support for energy efficiency investments, lack of established regulations for EPC projects, unexpected changes in the customer's working schedule, equipment failures, and decrease in efficiency are examples of such risks. Also, when we look at it from the customer's side; insecurity in measurement systems, increase in installation costs, incomplete understanding of the contract due to its complexity, fear of energy service companies not being able to achieve the savings they promised, length of contract periods and problems with third-party financing companies are also obstacles that slow down the development of EPCs. Supportive government policies are crucial to overcoming barriers to EPC development. In this direction, it will be beneficial to determine energy prices in a way that supports efficiency needs and energy efficiency innovations, and also establishes an energy-saving certification system. To make risk management more applicable, sector-specific contract plans should be detailed and standardized. Thus, EPCs will be better understood and become widespread. When the literature is examined, it has been seen that survey studies are an important method to understand the problems in EPC and to develop suggestions. Within the scope of this thesis, a questionnaire was prepared to determine the EPC's importance, awareness level, and barriers in Turkey, and suggestions were presented for the growth of the EPC market. The survey was prepared and applied between February – April 2021; It was sent to facility energy managers, independent energy managers, and EVD representatives on the internet. The questions asked to all three groups are more or less similar and the survey proceeds in different directions according to the given answers. The questionnaire consists of four parts. In the first part, there are questions to measure the experience of the respondent. The second part aims to reveal the level of awareness of the respondent on energy efficiency supports, EVDs and EPCs. The third section presents the analysis of the process experienced in the energy efficiency implementation projects. Finally, in the fourth part, whether it will be preferred to use EPC in future projects has been examined along with the reasons. Since the answers to the questionnaire do not follow the normal distribution, the Chi-Square (X2) test, which is preferred in the analysis of non-parametric and qualitative data, was used in the statistical evaluation of the answers. One of the most important obstacles to the use of EPC by practitioners in the literature is the length of the contract period. Looking at the results of the survey, it has been seen that there is no significant difference between the completion times of projects that use EPC and those that do not. Another important obstacle mentioned in the literature is the risk of not achieving the targeted savings. More than half (57%) of the survey participants, who stated that they would not prefer to use EPC for their energy efficiency implementation projects, stated the concern that the anticipated savings could not be achieved as a very important or important factor. However, when we look at the answers given to the project experience questions in the survey, it is seen that the target was achieved in all of the projects using EPC, and even more than the targeted savings were achieved in some of them. On the other hand, it is understood that the target cannot be met from time to time in projects that do not use EPC. However, in both cases, it is observed that the targeted energy savings are mostly kept low. Survey results show that in projects using EPC, guaranteed savings contracts are preferred, more than one measurement method is used at the beginning of the project, equipment maintenance and repair are undertaken by the ESCO, and the ownership is at the customer. Project stages in the survey; consist of seven steps:“Preliminary energy study, Project development, Contracting, Financing, Installation, Operation and Maintenance, Measurement and Verification.”When we look at the results of the survey, the difficulties experienced in both EPC and non-EPC projects are concentrated on similar points. In particular, it seems that obtaining financing is the most difficult stage. This situation negatively affects the size of the projects and the targeted energy-saving rate and is one of the reasons why EPC studies are not yet at the desired level. It seems that the use of EPC reduces the problems experienced during the installation phase and operation and maintenance phases. This situation is in parallel with the 10th question of the survey. According to the answers given to the 10th question, the maintenance, and repair of projects using EPC are mostly carried out by ESCO, which reduces the difficulties experienced by the factory. On the other hand, it is revealed that there are relatively more difficulties in the measurement and verification phase of projects using EPC. When EPC, which is a contract based on a savings guarantee, is used, a more careful examination of the savings is an expected result. When we look at the contract stage, it is seen that there are many problems in the use of EPC. Correspondingly, the existence of“uncertainties within the scope of the contract”in projects using EPC during the project implementation phase turns out to be an important obstacle. This shows that the EPC contract structure is not fully understood by the practitioners and that the element of guarantee and trust has come to the fore. The results show that there is no statistically significant difference between projects made with and without EPC. This situation reveals that there is no EPC application at the desired size in Turkey yet and that EVD/customer awareness is not fully formed. However, steps such as paving the way for the use of EPC in the public sector are promising. EPC stands out as an important tool in Turkey in the forward-looking process in terms of the development of the energy efficiency market and the evaluation of existing energy-saving potentials.

Benzer Tezler

Tez No
553910
Contract and claim management in solar power plant (SPP)projects
Güneş enerji santrali (GES) projelerinde sözleşme ve haktalebi yönetimi
BURAK ERÇELEN
Yüksek Lisans
İngilizce
2019
Enerji İstanbul Teknik Üniversitesi
İnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. DENİZ ARTAN
Tez No
214763
Bağımsız düzenleyici kuruluşlar ve Türkiye'de enerji sektöründe uygulanması
Independent regulatory authority and their application to energy market in Turkey
AYTAÇ UĞURLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
Enerji Gazi Üniversitesi
İktisat Bölümü
DOÇ. DR. M. NEJAT COŞKUN
Tez No
660395
Long term natural gas contracts and economic performance: A historical decomposition analysis for Turkey
Uzun vadeli doğal gaz sözleşmeleri ve ekonomik performans: Türkiye için bir tarihsel ayrıştırma analizi
GÖKTUĞ ŞAHİN
Doktora
İngilizce
2020
Ekonomi Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi
İktisat (İngilizce) Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ABDULKADİR DEVELİ
Tez No
350636
Enerji verimliliği sözleşmelerinin bütünleşik bir dış kaynak kullanım modeli ile analizi
Analysis of energy efficiency contracts by an integrated outsourcing model
AHMET CAN KUTLU
Doktora
Türkçe
2013
Endüstri ve Endüstri Mühendisliği İstanbul Teknik Üniversitesi
Endüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SEÇKİN POLAT
Tez No
11691
İşletmelerde verimlilik ve verimlilik artırılmasına ilişkin bir uygulama
Başlık çevirisi yok
SEVİL SAYYAN
Yüksek Lisans
Türkçe
1990
İşletme İstanbul Üniversitesi
Yönetim ve Organizasyon Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BEYZA FURMAN(OBA)

Geri Dön