Elektronik sözleşmelerde sözleşmenin kuruluşu ve şekil
The Conclusion of contract in electronic contracts and form
- Tez No: 100042
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. HASAN SEÇKİN OZANOĞLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Hukuk, İşletme, Law, Business Administration
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2001
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Medeni Hukuk Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 127
Özet
ÖZET Tezimizin konusu“Elektronik Sözleşmelerde Sözleşmenin Kuruluşu ve Şekil”dir. Elektronik sözleşme denince Internet aracılığıyla kurulan sözleşmeler kastedilmektedir. Internet tüm dünyayı saran, bilgisayar ağlarının birbirine bağlanmasıyla oluşmuş bir iletişim sistemidir. Internet'ilk defa 1967 yılında ARPANET olarak ABD savunma bakanlığı bünyesinde kuruldu ve daha sonra üniversiteler arasında bilgi akışını sağlamak üzere geliştirildi. Zamanla askeri kimliğinden sıyrılarak kamuya açık hale geldi. Worl wide web, gopher, dosya aktarımı, Internet aktarmalı sohbet, elektronik posta, elektronik haberler, Internet üzerinden görüntülü konferans Internet'tesunulan başlıca hizmetlerdendir. Tezimizin birinci bölümünde elektronik ticaret ve elektronik sözleşmeler incelenmiştir. Elektronik ticaret dar anlamda Internet üzerinden yapılan ticareti ifade eder. Geniş anlamda ise açık ve kapalı ağlar üzerinden fiziki temas kurmaksızm telekomünikasyon araçları kullanılarak yapılan ticari faaliyeti ifade eder. Genel anlamdaki elektronik ticaretin başlıca altı aracı vardır: Telefon, televizyon, faks, elektronik ödeme ve para transfer sistemleri, elektronik veri alışverişi ve internettir. Elektronik ticaret başlıca dört kategoride gerçekleşir: İşletmeden işletmeye,. işletmeden tüketiciye, işletme ile devlet arasında, devlet ile tüketici arasında. Elektronik sözleşmeler mal satımına yönelik, dijital ürün satımına yönelik, hizmet sunumuna yönelik ve bilgi teminine yönelik olmak üzere dört şekilde gerçekleşir. Internet aracılığıyla kurulan satım sözleşmesinin kuruluşunda sadece iradeyi açıklama yöntemleri farklılık arzeder. Sözleşmenin kuruluşu nitelik itibariyle genel 120hükümlere tabidir. Herşeyden önce bilgisayarların yaptığı sözleşmeler bilgisayar sistemini kurup işleten kişiye izafeten geçerli olarak kabul edilmektedir. Bu konuda özellikle elektronik temsile ilişkin hükümler Türk Hukuku açısından değerlendirilmeye alınmalı ve mevcut düzenlemeyle uyumlu bir çözüm benimsenmelidir. Web sitesinden reklam amaçlı mal sunumları icaba davet; alıcının formu doldurup web sitesinden sipariş vermesi ise icap teşkil eder. Satıcının malı göndermesi ya da susması ise kabul anlamına gelir. Web sitesinden ödemeli yapılan siparişlerde ise satıcının beyanı icap alıcının formu ve banka hesap numarasını göndermesi ise kabul teşkil edeceği kanaatindeyiz. Web sitesi aracılığıyla yapılan sözleşmeler hazır olmayanlar arasında yapılmış saydır. Internet telefonu ve Internet aktarmalı sohbet ile yapılan müzakereler ise hazırlar arasında cereyan eder. E-mail aracılığıyla kurulanlarda ise tarafların doğrudan bağlantıya sahip olmaları ve aynı anda bilgisayar başında bulunmaları halinde hazırlar arasında saymak gerekir. Tarafların doğrudan bağlantısı yoksa ya da aynı anda bilgisayar başında bulunmuyorlarsa hazır olmayanlar arasında cereyan eden bir sözleşmenin varlığından bahsederiz. Sözleşmenin kurulma anına gelince web sayfası aracılığıyla yapılan sözleşmelerde satıcının malı göndermesi ya da parayı çekmesi anında sözleşme kurulmuş olur. Açık kabul beyanının gönderildiği de uygulamada görülmektedir. Bu durumda sözleşmenin kurulma anı paranın çekildiği andır. Eğer dijital ürün sözkonusuysa alıcının malı indirmesi (download etmesi) ile sözleşme kurulmuş olur. Doğrudan bağlantılı olmaya e-mail haberleşmelerinde ise kabul haberi alıcının mail hesabına mail server tarafından yerleştirildiği anda alıcının hakimiyet alanın ulaşmış sayılır ve sözleşme kurulmuş olur. Ancak bunu alıcının öğrenme şansının da 121bulunması gerekir. Yani alıcının öğrendiği anda sözleşme kurulmuş olmaktadır. Doğrudan bağlantılı e-mail haberleşmelerindeyse mailin icabı yapanın bilgisayarına yüklendiği anda sözleşme kurulur. Internet aktarmalı sohbette hazırlar arasında sözleşme cereyan ettiğinden kabul beyanının yazılıp enter tuşuyla karşı tarafa yollandığı anda sözleşme kurulur. Internet'telefonu ve görüntülü konferans sistemindeyse akbul beyanının açıklandığı anda sözleşme kurulur. Sözleşmenin hüküm ve sonuçlarını ise yine aynı kıstaslarla belirleriz. Internet'telefonu ve görüntülü konferans yönteminde kabul beyanının açıklandığı anda sözleşme hüküm ve sonuçlarını doğurur. Doğrudan bağlantılı e-mail sisteminde ise mesajın yazılıp gönderildiği anda sözleşme kurulmuş olur. Internet aktarmalı sohbette de aynı şeyi söylemek mümkündür. Hazır olmayanlar arasında gerçekleşen bilgisayar ve EDI yöntemlerindeyse kabul haberinin gönderildiği anda sözleşme hüküm ve sonuç doğurur. Doğrudan bağlantılı olmayan e-mail sisteminde mailin gönderildiği andır. Web sitesi aracılığıyla yapılan siparişlerde satıcının kredi kartından parayı çekmesi, malı göndermesi ya da kabul haberi göndermesi anında sözleşme hüküm ve sonuç doğurur. Internet aracılığıyla yapılan satım sözleşmesi Avrupa Birliği Hukuku'nda 20 Mayıs 1997 tarihli Direktifle mesafeli sözleşmeler kapsamında düzenlenmiştir. Buna göre alıcıya hiçbir neden öne sürmeden ve cezai şart ödemeden sözleşmeden dönme hakkı tanınmıştır. Buna göre satıcı bildirimden itibaren 30 gün içinde iade işlemlerini tamamlar ve masraflara katlanır. 122Türk Hukuku'nda ise durum AB hukukundan biraz farklıdır. Herşeyden önce Internet aracılığıyla yapılan mesafeli satımları düzenleyen bir hüküm mevcut değildir. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı'nın hazırladığı Kapıdan Satışlara İlişkin Tebliğ'de mesafeli satımlar kapıdan satışların kapsamında değerlendirilmektedir. Her ne kadar mesafeli satımlar kapıdan satışlarla nitelik itibariyle pek örtüşmese de yeni bir düzenleme yapılan kadar mahiyetine uygun düştüğü ölçüde TKHK ve özellikle 8. ve 9. maddeleri uygulanacaktır. Burada da en önemli özellik tüketiciye sözleşmeden dönme ve malı geri verme hakkının tanınmasıdır. İradeyi açıklamak için kullanılan kalıba şekil denir. Şekil konusunda elektronik sözleşmelerde de serbestiyet geçerlidir. Ancak kanunun aradığı hallerde resmi ve yazılı şekil şartının yerine getirilmesi gerekir. Gayrimenkul satışı, miras sözleşmesi, vasiyetname, evlenme, boşanma gibi aile hukukunu ilgilendiren konularda henüz Internet aracılığıyla işlem yapılamamaktadır. Sözleşmeler kurulurken yazılı şekil aranmasa da ispat aşamasında yazılı şekil ve özellikle elektronik belgelerin imzalanmaları gerekir. İmza konusunda elektronik imza dijital imzayı ve diğer biyometrik tabanlı imzalan kapsayan bir üst kavramdır. Dijital imzalar için onay kurumlarının varlığı gerekir. Onay kurumlan kişiler adına açık ve gizli anahtar adını verdiğimiz bir çift şifre üretir saklar ve yönetimini yapar. Özel anahtar kişiye özgüdür ve özenle saklanması gerekir. Açık anahtar ise kamunun erişimine açık olarak onay kurumlannca yayınlanır. Kişi bir elektronik belgeyi imzalamak istediği zaman ilk önce matematiksel bir algoritma kullanarak mesajın özetini çıkanr. Buna hash değeri denir. Sonra bunu onay kurumunun verdiği özel anahtanyla şifreleyecektir. Sonra şifreli hash değerini alıcının genel anahtanyla şifreleyip mesajı gönderecektir. Mesajı alan kendi özel anahtanyla mesajı deşifre 123eder. Sonra aynı algoritmayla mesajın özetini (hash değeri) çıkarır. Sonra göndericinin genel anahtarını kullanarak gönderenin bulduğu hash değeriyle kendi bulduğunu karşılaştırır. Sonuçlar aynıysa mesaj değişikliğe uğramamış demektir. Ayrıca mesajı genel anahtar sah ibinin gönderdiği de anlaşılmış olur. Çünkü sadece onun özel anahtanyla şifrelenmiş bir mesajı yine onun genel anahtarı deşifre edebilir. Böylece mesajın doğnuluğu ve gönderenin kimliği teşhis edilmiş olur. Son olarak karşımıza elektronik kayıtların delil değeri gelmektedir. Türk hukukunda elektronik ortamda tutulan kayıtlar yazılı olma şartını yerine getirmediği ve elle imzalanamadığı için senet olarak kabul edilemezler. Ancak HUMK md 367 anlamında kanunda öngörülmeyen delillerden yani özel hüküm sebebi sayılır. Özel hüküm sebepleri yalnız takdiri delillerle ispatı mümkün olan hususlarda kullanılır. Senetle (kesin delillerle) ispatı gereken konularda özel hüküm sebepleri ancak delil sözleşmeleriyle kararlaştırılması halinde delil olarak değerlendirilir. Aynı şeyleri dijital imalı elektronik belgeler için de söylemek mümkündür. Dijital imza da elle atılmadığından ve elektronik belgeler yazıh olma şartını yerine getirmediğinden yazılı delil başlangıcı olarak kabul edilemez. Özel hüküm sebebi olarak değerlendirilir. Delil sözleşmeleriyle kararlaştırılmaları mümkündür. 124
Özet (Çeviri)
SUMMARY The subject of my thesis is“the conclusion of contract in electronic contracts and form”. There are three sections and an introduction part in my thesis. In the introduction part I've introduced my thesis and determined its content. Then I have given some information about Internet, its technical and historical background. The services on the Internet are also examined briefly. The first section is about electronic commerce and electronic contracts. Firstly I've defined e-commerce and its content. Telephone, fax, TV, electronic fund transfer, electronic data interchange and Internet are the tools of e-commerce. E- commerce take place in four categories which are business to business, business to consumer, consumer to administration, and business to administraion. Our thesis focuses on the business to consumer type of e-commerce. Electronic contracts are defined as contracts that are concluded by using electronic communication means through the Internet. Contracts concluded for performing web sites are not considered to be electronic contracts. Because they are performed by using daily communication means. The types and formation methods of electronic contracts are also examined. In the second part, I've focused on the conclusion of selling contract through the Internet. Offer and acceptance are the same as traditional contracts but the instrumets are different while making an offer or acceptance. Displaying goods in a web site is considered to be an invitation to make an offer. It is necessary determining the effective moment of the contract when there is a claim abut compensation,and interest. If the parties are dealing with face to face there is no 125problem. The contrasct is formed at the time of the acceptance. If the acceptance is sent from a distant place we have to determine the effective date of the acceptance. Regarding with the solution of this problem there have been several theories promoted in the doctrine. In Turkish Law theory of arrival is accepted. According to this theory the contract is formed at the time of the arrival of the acceptance, as a rule. If the parties are communicating directly through the mail servers by e-mail then it is like the contracting of the present parties. Because there is no third party in in the communication. Mail servers only transmits the messages and they do not enter into the transaction. So the contract is formed when the offeror receives the the acceptance. And yields its effects as soon as the the acceptance is declared. The same rule is applicable about negotiating through the IRC (Internet Relay Chat), teleconferencing or Internet phone. With these instruments parties do negotiate with each other at the same time. So it is like the contracting of present parties. Most of the people do not have direct access on the Internet. They use Internet service providers. In these cases contracting through e-mail is contracting of absent parties. Because parties do not have direct communication. E-mail first reaches to the provider and it is stored in the account of the party. In order to get familiar with the content of the message parties should access to their account on the mail provider and read the message. So they do not have a chance to negotiate the terms of the contract at the same time. In these situations the contract is formed at the time of the arrival of the acceptance to the service provider. It is'nt necessary that the 126offeror has downloaded the mail to his computer. The contract yields its effects from the dispatch of the acceptance. Sellings through the Internet is regulated within the distance contracts in respect of consumer protection in the European Union. In Turkish Law there isn't any code or article regarding with the selling contracts through the Internet. Nevertheless, it is considered to be in the contents of the door-step sellings by an administrative action of Ministry of Industry and Trade. In the third part I've examined the form of electronic contracts. There is freedom of form regarding with the conclusion of the contracts in Turkish Law, as a rule. But when it comes to the proof, there are mandatory rules requiring writing and hand signature. Computer records do not satisfy the requirements of writing in Turkish Law and they aren't considered to be bill. They may be called as discretory evidence. The same thing can be thought regarding with the elecronic documents signed with digital or electronic signatures. An electronic signature means data which affixed to or logically ssociated, with a data message, used to identify the signature holder and indicate his approval of the information contained in the data. A digital signature is a sub category of electronic signatures and it can be defined as a 'message digest' (created by processing the message contents using a special algorithm) encrypted using the sender's private key. There are two keys. Public key and private key in the dijital signature. Private key is used to encrypt the message and puplic key is used to decrypt it.. These keys are produced, stored, administrated by the certification authorities that may be a public or a private enterprise. 127
Benzer Tezler
- İnternette elektronik ticaret ortamı sağlayan aracı hizmet sağlayıcıların yükümlülükleri ve alıcıya karşı hukukî sorumluluğu
Obligations and legal liability towards the buyer of intermediary service providers providing an electronic commerce environment on the internet
REYHAN ÇELENKOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
HukukGalatasaray ÜniversitesiÖzel Hukuk Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHTAP İPEK İŞLETEN
- Bulut bilişim sözleşmelerine uygulanacak hukuk
The law applicable to cloud computing contracts
MUSTAFA CEMRE CAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
HukukGalatasaray ÜniversitesiÖzel Hukuk Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HATİCE ÖZDEMİR KOCASAKAL
- Elektronik satış sözleşmesinde tüketicinin korunması
Consumer protection in electronic sales contract
FATIMA ÇAKMAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
HukukFatih Sultan Mehmet Vakıf ÜniversitesiÖzel Hukuk Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NEJAT ADAY
- İdarenin yapı denetim yetkisinin anlam ve işlevi
Scope and function of building control authority of administration
MERYEM AKDENİZ SAYGI
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Hukukİstanbul ÜniversitesiKamu Hukuku Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HALİT UYANIK