Geri Dön

Çağlarını eleştiren divan şairleri: Hayreti-Hayali-Usuli

The Divan poets criticizing their age: Hayreti-Hayali-Usuli

  1. Tez No: 102012
  2. Yazar: HİCLAL DEMİR
  3. Danışmanlar: DOÇ.DR. VİCTORİA HOLBROOK
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2001
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 79

Özet

ÖZET Kökeni Ahmet Yesevî'ye dayandırılan halk İslâmmm heterodoks kanadı, Yesevî'nin dervişleri aracılığıyla Anadolu topraklarına ulaşmış ve yapısındaki İslâm öncesi inanç motifleri nedeniyle daha çok sınır boylarındaki Türkmenler arasında kabul görmüştür. Şehirleşme ve medreselerin kurulması ile birlikte siyasî yönetimler sünni İslâmı benimsemiş ve heterodoks zümreler, Anadolu Selçuklu devleti ve Osmanlı imparatorluğu döneminde siyasî ve sosyal nedenli ayaklanmalara sebebiyet vermişlerdir. Anadolu heterodoksisinin önemli yapı taşlarından olan ve kaynağını Melâmetîlikten alan Kalenderîlik, dünya nimetlerinden uzak durma ve yalnız yaşama esasma dayanır. Heterodoks îslâmı benimseyen şairler de eserlerine bu düşüncelerini yansıtmışlardır. Anadolu'da Mevlânâ Celaleddîn Rûmî ile başlayıp Yunus Emre ile şekillenen heterodoks edebiyat, daha çok Tasavvuf ve Halk edebiyatı içinde değerlendirilmiştir. Bu çalışmada ise heterodoks İslâmı benimsemiş üç Divan şairi seçilmiştir. Hayretî, Usûlî ve Hayalî, aynı kültür ortamının tasavvufî özelliklerinden etkilenerek kendilerini Kalenderîliğe yakın hissetmişlerdir. Vardar Yeniceli olan şairler, burada Molla İlâhî ile oluşan serbest tasavvufun etkisiyle gururlu, kimseye baş eğmeyen, siyasî ve toplumsal yaşama dair söyleyecek sözleri olan şairler olarak olarak yetişmişlerdir. Siyasî eleştirilerinde şairler, iktidarı, halka âdil davranmadığı ve değer bilmediği gerekçesiyle eleştirmişlerdir. Toplumsal yaşamda, felekten ve zahitten şikâyet eden şairlerin asıl özgün tarafları, statü ve gelir açısından sosyal eşitsizliğe dikkat çekmeleridir. Ayrıca şairler, verdikleri öğütlerle insanlara daha güzel bir yaşamın anahtarlarını sunmuşlardır. Sonuç olarak, Hayretî, Usûlî ve Hayalî, diğer Divan şairlerinde de görülen sosyal ve siyasî eleştirileri, Vardar Yenicesi'nde aldıkları ilk eğitim ve Kalenderîlik etkisiyle daha belirginleştirmişler; gözlerini gerçek dünyaya çevirerek Divan şiirinin farklı bir yönünü göstermişlerdir. anahtar sözcükler: heterodoksi, Kalenderîlik, eleştiri, Yenicevardar m

Özet (Çeviri)

ABSTRACT THE DIVAN POETS CRITICIZING THEIR AGE Yesevî dervishes disseminated in Anatolia a heterodox branch of folk Islam whose origins can be traced back to Ahmet Yesevî. This branch was more readily accepted among the Turkomans living in frontier regions due to pre-Islamic belief patterns. Political authorities adopted the ortodox (Sunni) Islam with the help of urbanization and the establishment of medreses and during the time of the Anatolian Seljuk State and the Ottoman period, the heterodoks groups continued to involve in activities which were socially and politically inspired. The Kalender! order, which constituted one of the most important groups in Anatolian heterodoxy to develop out of the Melâmetî order, is based on a kind of asceticism, that is, to avoid oneself s from wordly pleasures and to discipline one's soul through solitude. Such beliefs were also reflected in the works of poets who adapted heterodox Islam. This literature, which began with Mevlânâ Celâleddîh Rûmî and was refined with Yunus Emre, has generally been evaluated in the context of mystical and folk literature. In this study, three Divan poets who adopted heterodox Islam have been selected: Hayretî, Usûlî and Hayalî. These poets were affected by mystical characteristics within the same cultural environment and sympathized with the Kalenderi order. The poets from Vardar Yenicesi, under the influence of Molla İlâhî' s independent mysticism, were proud and submitted to no one. They were raised as poets to criticize both political and social life. These poets, influenced by the Kalenderîs wrote political critiques of the government for not treating the people justly and not recognizing their true worth. In social life, the original characteristics of these poets, who were more outspoken in their complaints concerning destiny and the world, drew attention to social inequalities in status and income. Moreover, these three poets provide humanity with keys to a better life through the suggestions. As a result, under the influence both of the early education that they received in Vardar Yenicesi and of the Kalenderi order, Hayretî, Usûlî and Hayalî put much more emphasis on the political and social criticism than the other Divan poets and they exhibited a more wordly perspective, thereby showing a different aspect of Divan poetry. keywords: heterodoxy, Kalenderi order, criticism, Yenicevardar IV

Benzer Tezler

  1. Tez No

    241661

    George Orwell'in 'Animal Farm' ve '1984' adlı eserlerinin William Golding'in 'Lord of the Flies' ve Joseph Conrad'ın 'Heart of Darkness' isimli eserleri ile toplumsal yergi açısından karşılaştırılması

    Comparison of George Orwell's ?Animal Farm? and ?1984?, William Golding?s ?Lord of the Flies? and Joseph Conrad?s ?Heart of Darkness? in terms of social satire

    VOLKAN DARMAZ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2009

    İngiliz Dili ve EdebiyatıAtatürk Üniversitesi

    Eğitim Bilimleri Bölümü

    PROF. DR. KEMALETTİN YİĞİTER

  2. Tez No

    609101

    Geleneksel eğitim pedagojilerine eleştirel bir yaklaşım; Feminist pedagoji

    Feminist pedagogy: A critical approach to traditional education pedagogies

    MELEK SAVAŞ AŞIK

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2020

    Eğitim ve Öğretimİstanbul Üniversitesi

    Kadın Araştırmaları Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. İNCİ ÖZKAN KERESTECİOĞLU

  3. Tez No

    447673

    Başlangıçtan günümüze Türk basınında alternatiflik arayışları ve alternatif medya olgusu

    The search for alternativeness in the Turkish press from the beginning and alternative media phenomenon of today

    OKTAY DEMİRTAŞ

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2016

    GazetecilikMaltepe Üniversitesi

    İletişim Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. İCLAL GÜL BATUŞ

  4. Tez No

    240296

    Üretim sürecinde dönüşüm ve yoksulluk

    Transformation of production process and poverty

    BARIŞ ERDEM GÜRKAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2009

    Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileriMarmara Üniversitesi

    Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. ÖZGÜR MÜFTÜOĞLU

  5. Tez No

    831040

    Reconsidering urban political theory: A care based approach

    Kentsel siyaset teorisini yeniden düşünmek: Bakıma dayalı bir yaklaşım

    EZGİ MERİÇ BAŞ

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2023

    Siyasal Bilimlerİstanbul Teknik Üniversitesi

    Siyaset Çalışmaları Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. ASLI ERBİL

Geri Dön