Para ikamesi olgusu ve makro ekonomik etkileri (1980 sonrası Türkiye örneği)
Currency substitution and its macroeconomic impacts (The case of Turkey after 1980's)
- Tez No: 103929
- Danışmanlar: PROF.DR. NEVZAT GÜRAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Ekonomi, Economics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2001
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İktisat Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 171
Özet
ÖZET Bu tezin amacı, para ikamesi olgusunun incelenmesi ve bu olgunun makro ekonomik etkilerinin ortaya konulmasıdır. Bu çerçevede para ikamesinin çeşitleri ve ortaya çıkış nedenleri ve makro ekonomik etkileri teorik düzeyde incelendikten sonra, Türkiye'de para ikamesini etkileyen faktörler ve para ikamesinin belli başlı makro ekonomik değişkenler üzerindeki etkileri ekonometrik olarak analiz edilmiştir. 1970'li yıllarda gelişmiş ülkeler açısından literatürde incelenen konu, 1980'li yıllarda gelişmekte olan ülkeler açısından bir sorun olarak karşımıza çıkmaktadır. Ülkelerin para ve döviz kuru politikalarında etkinsizliğe, senyoraj ve enflasyon vergisinde kayıplara yol açan bu olgu reel ekonominin gelişmesini de olumsuz etkilemektedir. AB ülkeleri entegrasyon sürecinde ilk etapta paralarını kendi aralarında sabitleyerek, daha sonra da ortak bir para birimine geçerek para ikamesini ve dolayısıyla bu olgunun olumsuz etkilerini ortadan kaldırmıştır. Gerek gelişmiş gerekse gelişmekte olan ülkeler için önemli bir sorun olan para ikamesi olgusu, 1980 sonrası dönemde Türkiye örneği ile ortaya konulmaya çalışılmıştır. Türkiye'de para ikamesi ve bu olguyu etkileyen faktörlerinin ortaya konulmasında EKKY (En Küçük Kareler Yöntemi ) kullanılmıştır. Yapılan analizde gerçekleşen enflasyon oranı, döviz kurunda artış yönündeki beklenti ve para arzındaki artışın para ikamesi oranını artırdığı, buna karşılık faiz oranı ve İMKB indeksi arttığında söz konusu oranın düştüğü belirlenmiştir. Bununla beraber para ikamesinin en duyarlı olduğu değişkenin, gerçekleşen enflasyon oranı ve döviz kurundaki beklenen değişim olduğu görülmüştür. Türkiye'de yaşanan para ikamesinin paranın dolanım hızını artırdığı, döviz kurlarına ise değer kazandırdığı sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca, para ikamesi önemli bir kamu geliri olan senyoraj geliri ve enflasyon vergisini ise azaltmaktadır. Reel ekonomi açısından da yarattığı olumsuzlukları düşünüldüğünde ve 2001 yılında yaşadığımız finansal kriz sonrasında Türk halkı tarafından da bir histeriye dönüşen döviz talebi dikkate alındığında, ulusal paraya güven kazandırılarak para ikamesinin önlenmesinin ülkenin en önemli gündem maddelerinden biri haline geldiği söylenebilecektir. Türkiye'de yaşanan para ikamesine yol açan en önemli değişkenlerin gerçekleşen enflasyon ve döviz kurundaki değişim beklentisi olduğu gerçeği, para ikamesinin enflasyonla mücadelede başarılı olunması halinde büyük ölçüde ortadan kalkacağını ortaya koymaktadır. Güçlü ve kendi halkı tarafından güvenilen bir paraya sahip olunması, ekonomik ve politik istikrara yakından bağlıdır.
Özet (Çeviri)
ABSTRACT The objective of this study is to examine currency substitution and its macroeconomic impacts. Factors affecting currency substitution and the impact of currency substitution on basic macroeconomic variables are analysed econometrically after a theoretical background discussion on the emergence of currency substitution, and its forms and macroeconomic impacts. Currency substitution which was treated in the literature for developed countries during seventies, emerged as a problem for developing countries during eighties. Currency substitution leads inefficiencies in monetary and exchange rate policies, losses in seigniorage and inflation tax and a negative impact on the real economy in a country. EU countries pegged their currencies to each other as a first step, and then inaugurated currency union thus removed currency substitution and its negative impacts. Currency substitution which is major problem for both developing and developed countries is studied within the context of Turkey in the post 1980 era. Currency substitution in Turkey and contributing factors are analysed by the method of least squares. According to the analysis, it is concluded that the rate of currency substitution increases as a result of the expectations for higher inflation and exchange rates, and rises in money supply; decreases as interest rates and İMKB index increase. It is also found that most sensitive variables of currency substitution are changes in inflation and exchange rates. It is also concluded that currency substitution causes increases in the velocity of money and exchange rates but decreases in seigniorage, an important public income. It seems that it is a very important item on Turkey's agenda preventing currency substitution in order to reaffirm trust on the national currency when negative effects of currency substitution on the real economy and the excess demand for hard currencies during the 2001 financial crisis are considered. The fact that expectations toward higher inflation and exchange rate fuels currency substitution, leads us to think that it will be prevented to a large extent by a successful anti- inflationary programme. The existence of a powerful and trusted national currency is closely related with the economic and political stability.
Benzer Tezler
- Geçiş ülkelerinde para talebi ve dolarizasyon etkisi: Kırgızistan örneği
Money demand and dollarization in transition economies: The case of Kyrgyzstan
AISULU KAMCHYBEK KYZY
- Türkiye'de para ikamesi ve enflasyon
Currency substitution and inflation in Turkey
TALHA KARATURNA
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
EkonomiKahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesiİktisat Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SEYHAN TAŞ
- Para ikamesi olgusu ve Türkiye ekonomisi üzerine etkileri
The effects of currency substitution on Turkish economy
BURAK DARICI
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
EkonomiBalıkesir Üniversitesiİktisat Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ALPASLAN SEREL
- Para ikamesi olgusu ile enflasyon ilişkisi
The Relation between currency substıtution and inflation
FÜRÜZAN ERTAN
- Paranın gelir dolanım hızı ve Türkiye ekonomisi üzerine bir uygulama
Income velocity of money and an application on Turkish economy
KEREM KİPER