Doğa bilimlerinde determinizm ve indeterminizm problemleri
Problems of determinizm and indeterminism in nature sciences
- Tez No: 105005
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. Ö. FARUK AKYOL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Felsefe, Philosophy
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2001
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 118
Özet
öz Bilim büyürken bunalır, bunalımlarla gelişir. 19. Yy'm sonu 20. Yy başlarındaki fiziğin bunalımı x Planck'la başlar. Cisimlerin hareket ve kuvvetlerini tanımlamak üzere Galileo, Huygens ve Newton i önde gelen bilim adamları tarafından 17. Yy'da temelleri atılan klasik mekanik, hızları ışık hızı unda çok küçük kalan cisimlerin mekaniğidir. En büyük hareketlerden en küçük hareketlere kadar ı maddelerin yaratılışı Newton yasaları ile hesaplanır. 19.yyda deneysel fizikçiler, maddenin atomik yapısını incelediklerinde ışık hızına akın hızlarda eket eden parçacıkların davranışlarının Newton fiziğinin yasalarıyla açıklanamayacağını ve rastgele, ttrol edilemez süreçlerin varlığını keşfettiler. Kuantum teorisine göre; bir elektronun ne zaman ayacağını söyleyen bir fizik yasası yoktur; en fazla yapabileceğimiz, bir sıçramanın olasılığını inektir. Klasik mekanik, doğa olaylarının sürekli, zorunlu olduğunu ve aynı zamanda dünyanın tıel olarak modellendirilebileceğini varsayarken, kuantum mekaniği ise doğadaki olayların kesintili, ekli olmayan bir yapı sergilediğine, gözlemcinin olaya etkisinden dolayı dünyanın nesnel pekliğinin olamayacağını varsaymaktadır. Zaman, klasik mekanikçi anlayışa göre tersinebilirlik özelliği taşır. Oysa tersinmez süreçlerde inişle gelecek arasında kesin bir sınır vardır. Zamanın yönü hep ileriye doğrudur. Doğa tersinmez îçlerle oluşur. Kararsızlık yoluyla düzenin yaratılması, kesin olmayan bir süreçtir. Kısa ve uzun ili çalkantıların sonucunda ortaya çıkan sistemdeki dallanma, çatallanma noktalarında olayların eye doğru, nasıl ve hangi biçimlerde gelişeceğini önceden kestirebilmek olanaksızdır. Bu nedenle ;nin ısı ölümüne doğru gittiğini söyleyen büyük patlama kuramı geçersizdir. Sosyal bilimlere egemen olan epistemoloji uzay zamanı kendi alanının dışında bırakmıştır, nan ve uzay, toplumsal yapının ve tarihsel dönüşümün anlaşılması için temel değişken olarak ele mayıp, fiziksel sabitler dolayısıyla toplumsal sistemin dışındaki değişkenler olarak düşünülmüştür. Evrenimizin artık hiç de huzurlu, güvenli olmadığı bilinmektedir. Artık bilim karmaşadan ene nasıl geçildiğiyle ilgili süreçleri araştırmaktadır.
Özet (Çeviri)
ABSTRACT Science gets tired while growing up and improves in stupefying. The stupefying in physics in 19* d 20* century began with Max Planck. The classical mechanic whose principles were founded by the »neering scientists such as Galileo, Huygens and Newton in the 17th century to determine the ivements and forces of the material things whose speeds remain more slower than that of light. The :ation of all the materials from the largest ones to the smallest ones is accounted by the Newton laws. When the experimental scientists in the 19' century examined the atomic structure of the terial, they discovered that the behaviours of the small pieces moving at speeds nearer the light speed dd not be explained by the Newton principles and also explored the existence of random and controllable processes. According to the Quantum Theory, there are not any physics laws telling when electron leaps. The maximum thing we can do is to give only the possibility of this leaping. While the ssical mechanic supposes the natural events to be in progress and compulsory and the world to be e to be modelled objectively at the same time, the quantum mechanic imagines that the events in ure display a structure that they are liable to deduction and do not show long lasting one and there mot be the objective reality of the world because the observer affects the event. According to the classical mechanic understanding, the time has a character of reversibility but re is a certain limit between the past and the future in the reversibility processes. The times direction ilways ahead. The nature springs from the reversibility processes. The order creation through the ecision is an uncertain process. It is impossible to predict where, how and in what form the events in branching out and forking points existed as a result of short and long term agitation will improve.. that reason, the big bang theory that tells that the world is running towards the heat death is invalid. The epistemology controlling the social sciences has left the space-time a side. The time and space e been thought to be basic variables in order to understand the social structure and historical cycle. :y have been considered to be the variables outside the social system because of the physical stants. It is known that the universe is not so comfortable and in safe anymore. The science currently lores the processes concerning with how it has been passed from the confusion to the order.
Benzer Tezler
- Robin George Collingwood'da tarihsel bilginin temellendirilmesi sorunu
The problem of justification of historical knowledge in Robin George Collingwood
EDA UYAR
Yüksek Lisans
İngilizce
2020
FelsefeOndokuz Mayıs ÜniversitesiFelsefe Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HASAN AYDIN
- Bilim din ilişkisinde uzlaşmacı yaklaşımlar
Reconciling approaches to science and religion
HASAN ÖZALP
Doktora
Türkçe
2012
Dinİstanbul ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BAYRAM ALİ ÇETİNKAYA
- Yapay zeka felsefesinde felsefi işlevselciliğin eleştirisi
The critique of the philosophical functionalism in the philosophy of artificial intelligence
TARIK TAZEGÜL
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Bilim ve Teknolojiİstanbul ÜniversitesiFelsefe Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NECATİ MURAD OMAY
- Doğa bilimlerinin hukuk felsefesine etkisi: Modern ve postmodern paradigma ekseninde bir değerlendirme
The impact of natural sciences on philosophy of law: An evaluation on the modern and postmodern paradigma
DİLARA BUKET TATAR
Doktora
Türkçe
2019
HukukAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiKamu Hukuku Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YAŞAR SALİHPAŞAOĞLU