Nakkaş Osman'ın minyatürlerinde figür ve renk anlayışı
The Vision of figure and colour in miniatures of muralist Osman
- Tez No: 113698
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. ALİ DÜZGÜN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: El Sanatları, Güzel Sanatlar, Crafts, Fine Arts
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2002
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yüzüncü Yıl Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Güzel Sanatlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Resim-İş Öğretmenliği Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 313
Özet
183 5. ÖZET Minyatür sanatına yeni bir yaklaşım ve konu dünyası getirmiş olan Türk minyatürü, daha başından beri gerçekçi eğimliyle dikkat çeker. Bu durum XVI. yüzyıl Osmanlı üslubunun gelişmesiyle tamamen belirginleşir. Günümüze gelen örnek belgeler Uygurlar dönemine kadar götürür. Uygurlardan kalma az sayıda minyatürlü sayfa, ardından Selçuklular döneminden kalma (XI-XIII. yüzyıllar) Kelile ve Dinme, Varka ve Gülşah gibi sayılı minyatürlü yazma Türklerin bu sanata tarih boyunca vermiş olduğu önemi ortaya koyar. Ansak sağlam ve oturmuş, kendini kabul ettirmiş çizgi XVI. yüzyılda (klasik dönemde) ortaya çıkacaktır. Nakkaş Osman Türk minyatür sanatının bir kesitine damgasını vurmuş, kendini kabul ettirmiş sanatçıdır. Kendi dönemine ve kendinden sonraki dönemlere etkisi olmuştur. Onun hünerli ellerinden çıkan figürler ve renk kontrastları Türk minyatürünün gücünü gösterir. Osmanlı nakkaşlarının elinde minyatür portreciliğe dönüşmüş, bir yandan batının 3A görünümlü portre kalıbım benimseyen, öte yandan doğu resim geleneğinin iki boyutluluğunu ve çizgiciliğini koruyan bir padişah portreciliği geleneğini yerleştirmiştir. Nitekim, III. Murat döneminde Nakkaş Osman'a hazırlatılan ve o güne kadar başa geçmiş 12 padişahın özelliklerini anlatarak resimleyen Şemâilnâmeler, İslam çevrelerinde eşine rastlanmayan bir türü olmuştur. Nakkaş Osman, daha çok tarih konularını işlemiştir. Şehnamecüik Osmanlı'da farklı bir ifade bulup devletin resmi tarihini belgeleme niteliği almıştır. Klasik dönemde bu özellikle tamamen İslam okullarından ayrılmaktadır. XVI. yüzyılın ikinci yarısında parlak renkli süslemeler sadeleştirilerek figürlerin adeta soluk alması sağlanmıştır. Türk minyatür üslubu klasik bir yetkinliğe ulaştırılmıştır. Daha önce de sözünü ettiğimiz gibi tarihi konulu minyatürler Osmanlı ordusunun seferlerini, padişahın tahta çıkışını, saray içinde ve dışında düzenlenen gösteri ve şenlikler gibi olaylarda konu oluyordu.184 Tarihi konulu yazmalardan biri de Kanuni'den sonra tahta geçen oğlu II. Selim'in saltanat yıllarının anlatıldığı şehnâme-i Selim Han'dır. Bu eserde babasının ölümü üzerine Belgrat'a giden II. Selim'in Otağ-ı Hûmayun'da tahta çıkışı da tasvir edilmiştir. Aynı eserin karşılıklı iki sayfasında ise karada ve denizde sürdürülen Navarin savaşı, bir başka sayfada da Tunus'un zaptı gibi belgesel değer taşıyan konular ele alınmıştır. Edirne Selimiye Camii'nin tasviri ve padişahı Topkapı Sarayı'nda kendisine paha biçilmez hediyeler sunan Safevi elçisini kabul ederken gösteren minyatürler, bu yazmada yer alan başarılı örneklerdir. Bu tür tarihi nıinyatürlerde Nakkaş Osman kalabalık kitleleri çok iyi istif etmiştir. Figürler yığma dönüşmemiş kendini ifade firsah bulmuştur. Her zaman renk kontrastları sanatçının başvurduğu bediî bir seçimdir. Klasik üslup sanatsever bir padişah olan III. Murat zamanında en yüksek düzeye ulaşmıştır. Bu dönemin minyatür sanatı bakımından en önemli ve en zengin yapıtı Surnâme'dir. Eser, III. Murat'ın oğlu şehzade Mehmet'in 52 gün 52 gece süren sünnet düğünü eğlencelerini konu almaktadır. Sünnet şenlikleri o günkü adıyla Atmeydanı'nda (Sultanahmet Meydanı) yapılmış, padişah ve şehzadesi gösterileri İbrahim Paşa Sarayı'nın meydana bakan cephesindeki Şahnişin'den izlemişlerdi. Yabancı konuk ve elçilerle saraylılar için de İbrahim Paşa Sarayı'nın bitişinde bir tribün yapılmıştı. Şenliğe, cambaz, hokkabaz, perendebaz gibi marifet ehlinin yanı sua İstanbul'un bütün esnaf locaları da katılıp hünerlerini göstermişlerdi. Nakkaş Osman, şenlik olayını akış sırasına bağlı olarak sahneler bölmüş, meydan ve sarayı bir çerçeve halinde tekrarlayarak gösterileri bir film şeridi gibi gözümüzün önüne sermiştir. Bu bakımdan Surname, sanat, kültür tarihimiz için çok önemli bir belgesel kaynaktır. Minyatürlerdeki figürleri toplumsal yaşantıdaki rollerini yansıtmıştirlardır. Renk zenginliği Türk'ün renge duyduğu ilgiyi festival ve coşku havasım yansıtmaktadır. III. Murat Dönemi'nin en önemli yazmalarından biri de iki cilt halinde, minyatürlü olarak hazırlanan Hünernâme'dir. 1584'te tamamlanan birinci ciltle kronolojik bir şuayla Selçuklu ve Osmanlı sultanlarının tahta çıkışları ile her birinin saltanat yıllarında geçen önemli olaylar anlatılarak resmedilmiştir. Dört yıl sonra185 tamamlanan ikinci ciltte ise yalnızca Kanuni Sultan Süleyman dönemi ele alınmıştır. Bu ciltte Sultan'ın özel hayatı ile ilgili sahnelerin yam sıra tarihi konulara ve dönemin askeri basanlarına da geniş yer verilmiştir. Mohaç Savaşı'nı konu alan minyatür bu basanlara güzel bir örnektir. Nakkaş Osman ve ekibinin gerçekleştirdiği önemli bir eser de Şehinşahnâme'dir. 1581 tarihli birinci cildi bugün İstanbul Üniversitesi KitaplığVnda, ikici cildi Topkapı Sarayı Müzesi'nde bulunan yazma III. Murat devrini konu almaktadır. Birinci ciltte karşılıklı iki sayfada yer alan ve sarayda bir bayram sabahını gösteren minyatür, bayramlaşma geleneğini yansıtması bakımından dikkat çekicidir. Aynı ciltte m. Murat'ın sarayın harem bölümüne yaptırdığı köşkü gösteren bir minyatür de yer almaktadır. Günümüze gelmiş olan köşk, Topkapı Sarayı'nm en görkemli yapılarından biri sayılmaktadır. Yine birinci ciltteki bir başka minyatürde ise o dönemde Galatasaray'da yaptırılmış olan Rasathane ve burada yürütülen bilimsel çalışmalar gösterilmiştir, ikinci ciltte ise Osmanlı ordusunun sefere çıkışının konuya yaraşır bir görkemle tasvir edilişine tanık olunur. Uyandırılmak istenen kitle etkisi, askerlerin sık saflar halinde ve başarılı bir biçimde düzenlenişiyle sağlanmıştır. Osmanlı minyatürcülüğünün belirgin özelliği, gerçek yaşanılan olayların gözlemci bir yaklaşımla, geleneksel kurallara bağlı olarak, yani Türk-îslam sanatının soyut form diliyle, tasvir diliyle zaferler, fethedilmiş kaleler, devlet ve yönetimle ilgili olaylar, eğlence ve resmi geçitler dolayısıyla başkent halkının ve esnafının görüntülendiği sünnet düğünleri gibi yaşanılan yılların önemli olaylarıyla ilgilidir. Daima değişik bir konuyu resimlendirmek zorunda kalan Osmanlı saray nakkaşları saray yazarlarının günü gününe yazdıkları tarihi yada güncel konulu eserleri, onlarla yarışırcasına yaratıcı bir güçle minyatürlemişlerdir. Sanatçıların hazırlanan eserlerin güncelliğini koruması ve padişah buyruğunun yerine getirilmesi için, büyük bir süratle çalışmaları sonucu, Türk minyatürü ağır ve ince nakışlardan arınmış gereksiz detayların olmadığı, konunun özüne ağırlık veren, yalın bir anlatıma ulaşmıştır. Böylece Osmanlı minyatürleri el yazmalarını süslemekten öte, güncel olayları, kendi gerçeklik anlayışı içinde belgeleyen bir değer kazanmıştır.
Özet (Çeviri)
186 SUMMARY Turkish miniature that get a new approach and style to art of miniature pay attention with really tendency sincerely. This state mostly integrated with developing style of ottoman. Sample document that come to now take us to Uygur's period. A few miniaturized paper belongs to Uygur, after that Kelile and Dimme, Varka and Gûlşah belong to period of Seljuks puts forward the important of this art through out to history, but the line being expected to it self appeared at XVI. century. Nakkaş Osman who is well-known at Turkish miniature art and being expected to himself is an artist. He affected to period of himself and after that figures and contrast of colors that is done by his skilled hands have indicated power of Turkish miniature. He has put forward that miniature portrait transformed by ottoman miniature is Both being adapted the 3A expected of model of portrait at west and East picture traditional that protect to dimensional and lineate. Just as Şemailnames that pictured as explain, properties of 12 Padishah who had managed to that period and prepared by Nakkaş Osman. At the period of II. Murat made formed by a spice that extraordinary in around of Islamic people. Nakkaş Osman has often performed to historical subjects. Şeyhnamecilik acquired a different style for ottoman and take of the quality documented the official history of government. In the classical period, he completely has separated from Islamic schools with this characteristics. In second half of XVI. century, shining color decorations had simplified and figures nearly made faded. There fore Turkish miniature style has conveyed to a classical quality. As mentioned above, historical subjects had included in ottoman army's state of wars, padishah's throne, prepared shows and celebrations and etc. One of the historical hand paintings is Şehname-i Selim Han that was told sultanate years II. Selim whose Kanuni's son thronged after Kanuni. In this work,187 because of this fathers died, n. Selim go to Belgrat and thronged in Otağ-I Hümayun has pictured. In the same work of two mutually paper has Navarin war that make bruised at land and sea, another paper has obtained Tunus of take charge that this subject has documental value. Pictured Edirne Selimiye mosque and miniatures that padishah has accepted to Safevi ambassador who has offered invaluable present in the saray, is successful sample in the hand painting. In this historical miniatures, Nakkaş Osman is type perfect piled this crowd heaps, therefore it has statement it self. Always color contrast is a choose that artist always applicated. Classical style is reach to high level in period of İÜ. Murat who an art like padishah in this period. Surname is most important and rich at miniature art. The work is included III. Murat's son, Şehzade Mehmet' s circumcision feast that it had last 52 day 52 night. Circumcision ceremonies had mode at Sultanahmet ground. Padishah and Şehzade had been saw from Şahnişin. A tribune had constructed near the İbrahim Pasha Sarayı for foreign guests, ambassadors and government offies. Such as acrobat, Juggler skillful persons and trade men corporations in Istanbul had joined and showed to their skills. Nakkaş Osman had divided the celebrate to scene according to flowing rank, had showed as a film tape that the demonstration repeated that a state of frame. Therefore surname is a very important decomantel search for our art and cultural history. Figures in the miniatures have reflected to interested to color of Turks and festival and enthusiasm. In the III. Murat one of the important hand painting is Hürname that take form two volume and prepared as miniaturized in this first volume that completed 1584, according to the chronological has told and pressured that Selçuklu and ottoman Sultans thrones and any one's important events in sultanate years. After four years, completed second volume is only touch to period of Kanuni Sultan Süleyman the volume has cause to happen Sultan's specific live. Connected with scene and historical subjects and military successful in that period. The successful miniature sample is included Mohaç war.188 Şehinşahname is one of the important work that being done by Nakkaş Osman and his team. Today, first volume as the date of 1581 is in the university of Istanbul's library and second volume is in Topkapi Palace Museum that it subject in volved period of m. Murat in the first volume being mutually in two papers and in palace howed morning of bairam important to reflect traditional bairam. In the some volume it is accounted to one of the marvelious structure of Topkapi Palace once again in the first volume the other miniature is showed scienlific works that have done rasathane in Galatasaray. In second volume, ottoman empires state of war is portrayed. Being ware of around people has got that being arranged of soldiers as successful. The clear characteristic of ottomans miniature is related to that approach as observer to really life fenomen, as devoted traditional rules, in the other mean, abstract form language of Turkish-Islamic art, victory as portrayed language, concurred castles, fenomens related government and management, because of funs and official parades, such as circumcision feast being visual of capital people and tradesman. Ottoman saray of miniaturists who have to be pictured always different subject is miniaturized that dairy subjected works have written by official writers, with the power as raced to them. Artists has strived for work of protecting currency as result of this, Turkish miniature has purified from slow and thin miniature painting and has reached to simple expression. Thus ottoman miniatures is valued that not only hand paintings decorated but also dairy events documented in really understanding of it self.
Benzer Tezler
- Osmanlı minyatürlerinde saray hayatı
Royal life in Ottoman miniature
HARİKA TUTKU ÇAVDAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Sanat TarihiNecmettin Erbakan ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ZEKERİYA ŞİMŞİR
- Nakkaş Nakşi Bey'e atfedilen Tercüme-i Şekāiku'n-Nuՙmâniyye eseri minyatürlerinin incelenmesi
Examination of the miniatures of the Tercüme-i Şekāiku'n-Nuՙmâniyye work attributable to Nakkaş Nakşi Bey
MELEK ÖZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Güzel SanatlarNecmettin Erbakan ÜniversitesiGeleneksel Türk Sanatları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ AYŞE ZEHRA SAYIN
- Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesinde bulunan A.3595 envanter numaralı Şehname-i Selim Han minyatürlerinde figür anlayışı
Understanding of figure in Şehname-i Selim Han Miniatures with Inventory number A.3595 in Topkapı Palace Museum Library
SİNEM DURMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
El SanatlarıKastamonu ÜniversitesiSanat ve Tasarım Ana Bilim Dalı
DOÇ. RUHİ KONAK
- Eski Türk resminde mekan-yüzey sorunu ve Dinçer Erimez
The Problem of place-sur face in old Turkish painting and Dinçer Erimez
OSMAN KILIÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2000
Güzel SanatlarAtatürk ÜniversitesiResim Ana Sanat Dalı
YRD. DOÇ. DR. EROL KILIÇ
- Resimli bir Osmanlı tarihi: Âsafî Paşa'nın Şecâatnâme'si'
Illustrated Ottoman history: Secaatname of Asafi Pasha
GÖNÜL KAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
Güzel SanatlarUludağ ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF.DR. ZEREN TANINDI