Ehli Hadis'in düşünce yapısı
The Construction of the theought in Ahl al-Hadith
- Tez No: 117706
- Danışmanlar: PROF. DR. M. HAYRİ KIRBAŞOĞLU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2002
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Hadis Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 262
Özet
ÖZET EHL-İ HADİSİN DÜŞÜNCE YAPISI Tezim, giriş ve sonuç hariç üç bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde; araştırmanın konusu, amacı, yöntemi ve önemine ilişkin bir takım bilgiler verilmiştir. Birinci bölümde', hadis ekolünün oluşumu öncesi dönemdeki gelişmelerle, bu dönemin hadis, sünnet ve re'y kullanımı çerçevesindeki kavramsal çözümlenmesi yapılmıştır. Bu çözümlemeyi yaparken, özellikle de örnek uygulamalar üzerinde yoğunlaştık. Böyle bir yol izlemedeki amacımız, re'y ve hadis ekolleri arasında tartışmaya neden olmuş olan, rivayet malzemesinin (hadis ve sünnet) nasıl kullanılacağı ile, re 'y kullanma meselesenin erken dönemdeki izlerini ortaya koymak suretiyle hadis ekolünü anlamaya çalışmanın daha uygun olacağıdır. İkinci bölümde; birinci bölümde pratiklerini verdiğimiz sürecin teorik kısmına geçerek, hadis ekolünün oluşumu öncesi dönemdeki hammaddenin hangi sosyokültürel ortamda şekillendiğini ele aldık. Bu arada, ilk dönem müslümanlarının karşılaşmış oldukları problemlere, içindeki yaşadıkları siyasî, toplumsal ve ekonomik şartlar/ortam çerçevesinde çözümler aradığı gerçeğini gördük. Bu arayış bizi, kimilerinin aklı ve onunla istidlalde bulunmayı daha fazla öne çıkararak ortam ve şartlan buna göre değerlendirdikleri; kimilerinin de aklî istidlallere daha az yer vererek âsâr/nakilde yoğunlaştıkları ve İslam'ı ilk ortaya çıktığı şeklinde anlayıp koruma çalıştıkları ayırımına götürmüştür. Bu bağlamda karşımıza iki ana eğilim/damar çıkmaktadır: Re 'y ekolü ve hadis ekolü. Tezimizin bu bölümünde, hadis ekolünün düşüncesini tanımak açısından önemli olan oluşum süreci ve kısa da olsa re'y ekolüyle aralarında var olan ilişkinin incelenmesi işlenmiştir. Üçüncü bölüm ise; tezimizin kavramsal ve kuramsal boyutunu teşkil etmektedir. Bu noktada, hadis ekolünün bilgi ve nakilcilik anlayışının yanısıra, re'y karşısındaki genel yaklaşımı, bu yaklaşımın sonuçlan, içerdiği sorunlar ve rivâyet- anlama-yorum ilişkisinin ele alındığı metin tenkidi hususları açıklığa kavuşturulmuştur. Böylelikle, hadis ekolünün kurucu, yönlendirici ve belirleyici esaslan ortaya koyularak, ekolün düşünce yapısının temel yapı taşlan, bizzat ekol mensubu âlimlerin ifadeleriyle tespit edilmiştir. Ayrıca bu son bölümde gördük ki, ehl-i hadis âlimleri arasında benzeryaklaşım gösterenler bulunmakla birlikte, az ya da çok farklı çizgide seyredenler de vardır. Bu âlimlerin kimileri akli istidlallere karşı çıkarken, kimileri de bu karşı çıkışı en aza indirmişlerdir; dolayısıyla ekolün tümü aklî çabalara toptan karşı çıkma tavrı içerisinde değildir. Yapmış olduğumuz bu çalışmada ulaştığımız sonuçlar kısaca şunlardır: Hadis ekolüne göre bir sorunu çözümleyebilmek için, naklin ne dediğine bakmak yeterlidir. İstisnaları olmakla birlikte, ekol mensubu âlimler genellikle kişisel görüş, tartışma, irdeleme, sorgulama gibi zihinsel işlevlere pek yer vermemişlerdir; çünkü onlara göre naslarda ve selefin sözlerinde problemin çözümünü bulmak mümkündür. Dolayısıyla geçerli, mutlak ve eleştirilemez tek doğru vardır ki, o da âsâr/nakildir. Ekolün nakilci anlayışından kaynaklanmıştır ki, metnin arka planında yatan amaçların belirlenebilmesi noktasında bir arayış içinde olması gereken öznenin önüne bir takım engeller de koyulmuştur. Böylelikle metin üzerinde herhangi bir yorumsal çabaya girişme yolu da daraltılmıştır. Meseleye bir başka açıdan bakılırsa, kitap ve sünnetin yanısıra selefin görüşlerine de başvuran ehl-i hadis âlimleri, böyle yapmak suretiyle aslında sadece nakle değil, re'y içtihadına da dayandıklarını göstermişlerdir. Göz önünde bulundurulması gereken önemli bir nokta daha vardır ki, o da, ekol mensuplarının re'ye tamamen karşı oldukları biçimindeki bazı rivayetleri, yine onlardan nakledilen ılımlı ifadelerle uzlaştırmak mümkün değildir. Dolayısıyla onların re'y ve kıyasa karşı olan olumsuz tutumları oldukça temkinli değerlendirilmelidir. O halde hadis ekolü; İslam' m genel olarak kitap, sünnet ve selefin sözlerinden hareketle anlaşılması gerektiğini, kişisel re'y ve bazı aklî çıkarımlara mecbur kalınmadıkça başvurulamayacağını ve yöntem olarak da nasçı ve literalist bir tutumu benimseyenlerin ortak adıdır. Ekol, içinde büyümüş olduğu çağın entelektüel ortamına etki etmiş, daha sonra bu etki günümüze kadar sürüp gelmiştir. 262
Özet (Çeviri)
ABSTRACT THE CONSTRUCTION OF THE THOUGHT IN AHL AL-HADITH Ph. D. Thesis Submitted to the Institute of Social Sciences of Ankara University. Presenter: Kadir Gürler Supervisor: Mehmet Hayri Kırbaşoğlu, Professor of Hadith (Islamic Tradition) at Ankara University. This study consists of three sections with an Introduction and conelision. In the Introduction, it is mentioned about the subject of this theesis and also its aim, its method and its importance. In Section One, it is discussed about the historical developments in the period of before the formation of Ahl al-Hadith, and in this Period, the usages of concepts like hadith, sunnah and ra'y. Explaining these concepts, it is consantrated on the examples of that Time. Oar aim in this section is to understand how the materials of the tradition, hadith and sunnah, which were discussed between ahl al-hadith and ahl al-ra'y, were used of, and also to study understanding the Hadith School, putting down traces of the issues of ra'y (individual opinion) in early Islam. In Section two passing from the examples which are mentioned in section one as a practical, to theoretical idea, we examine the raw material which were used by ahl al-hadith before taking plase into the scene of the history. By the way, we can see that early Muslims tried to find out and solve some problems which were met. In aspect of social, political and economical conditions and also solving these problems, some scholar gave the reason a great importance and, on the other hand, others consantrated on only narrations. The first group was called as ahl al-Ra'y, the second use was called ahl al-hadith. So, in this section, it is examined the relations between them. Section there deals with dimensions of the conceptional and theoretical in our thesis. At this point, it is expressed what ahl al-hadith understood the knowledge and how they used that knowledge and their approaches to ahl al-ra'y and their relations 259between them etc. So, the principles of ahl al-hadith are settled down and it is given a lot of examples with the words which were said by the scholars of this school. In addition to that, it is seen that there are some difference ideas in a few cases between some ulemâ who belonged to ahl al-hadith. In the Conclusion, according to ahl al-hadith, if there is a problem and, solving that, it is enough that looking into the narration or nakl (nass). Although, there are some exeptional eases, ahl al-hadith' s scholars usually did not make a logical activites, like giving on idea, discussing or questioning the nass. Because, they think it is possible to find out the solving a problem in any narration (rivâya) or nass or the ideas of predecessions. So, there is only one fact which can not be criticised, is the nass. If tue look at this issue, in a different perspective, when the ulama of ahl al- hadith took into considiration to the ideas of thein predecessions, beside they looked into the Qur'an ond the Sunnah in fact thes may have sought for the opion (ra'y or içtihat), not only narration (nass). At the end of conclussion, we reached that according to ahl al-hadith, Islam must be understood as Qur'an, the Sunnah and the ideas or the words of their predecessiors. And it is can not be applied to any individual idea (ra'y) and logiccal deductions. If it is necessory or is to be forced, it will be applied. As a method, they seek on the literal and narrative dimensions. For this reason, they are called as ahl al- hadith. This school had affected their activities to entellectual spheres and they have come to our time. 260
Benzer Tezler
- Âmir b. Şerâhîl eş-Şaʿbî özelinde sünneti anlamada ehl-i reʿy ve ehl-i hadis yaklaşımları
Ahl al-ra'y and ahl al-hadith approaches on understanding sunnah in special of Amir b. Sharahil al-Shabî
TUĞBA ALTUNCU
Doktora
Türkçe
2023
DinDokuz Eylül ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ABDÜLKADİR PALABIYIK
- Hadisçilerin iman anlayışı
The interpretation of faith according to the hadith scholars
TUĞBA ERUÇAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Dinİstanbul ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜSEYİN HANSU
- Ehl-i Hadis'in kelam anlayışı: el-Lâlekâî örneği
Ehl-i Hadis's approach of kelam: The example of el-Lâlekâî
NECMİYE YENER
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
DinMuş Alparslan ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MAHSUM AYTEPE
- Tirmizî'nin Cami'inde Fıkhü'l-hadis ve fakih muhaddisler
Fiqh al-hadith and the faqih-muhaddith in Tirmidhi's Jami'
OĞUZHAN YILDIZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Dinİstanbul ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BEKİR KUZUDİŞLİ
- İbn Teymiyye'nin hadis ilmindeki yeri
Ibn Taymiyyah's place in the science of hadith
EMRAH YALÇIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DinKilis 7 Aralık ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SULTANBEG ALIEV