Mütareke döneminde İttihat ve Terakki kadrolarının tasfiye edilmesi ve Talat ve Cemal Paşa'ların faaliyetleri
The Works of Talat and Cemal Pashas after the World War I
- Tez No: 117714
- Danışmanlar: PROF.DR. SİNA AKŞİN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Siyasal Bilimler, Tarih, Political Science, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2002
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Kamu Yönetimi ve Siyaset Bilimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 143
Özet
ÖZET Birinci Dünya Savaşı'nın kesin olarak kaybedildiğinin anlaşılması üzerine Talat Paşa Sadaretten istifa etmiş, yerine bir geçiş hükümeti kurması için Ahmet izzet Paşa görevlendirilmiştir. İçte ve dışta artan baskılara göğüs gerebilmenin imkansız olduğunu gören İT önde gelenleri, İT'nin kaderini tayin etmek üzere kongreye gidilmesini kararlaştırmış ve toplanan kongreden İTnin kapatılarak yerine Teceddüt Fırkası'nın kurulması kararı çıkmıştır. Ne var ki dönemin ağır şartları altında Teceddüt Fırkası istediği faaliyet imkanını bulamamış ve hükümet tarafından kapatılmıştır. Mondros Mütarekesi ile, barış şartlarının ağır olmayacağı ve ülke bütünlüğünün bozulmayacağı, ülkenin işgal edilmeyeceği yönünde aydınlar ve kamuoyu nezdinde oluşan iyimser hava dağılmıştır. Padişah Vahdettin, Hürriyet ve İtilaf Fırkası çatısı altında toplanan muhalefet, azınlıklar ve başta İngiltere olmak üzere İtilaf Devletlerinden oluşan ve her unsurunun İT'ye kin gütmek için kendilerince haklı ve geçerli sebepleri olan koalisyon ortaya çıkan durumun intikam almak için bulunmaz bir fırsat yarattığını görerek İT'yi tüm kadrolarıyla (hatta fikirleriyle) birlikte tamamen yok etmek üzere faaliyete başlamışlardır. Bu amaçla önce A. izzet Paşa çekilmeye zorlanmış daha sonra da Meclis kapatılmıştır. İT kadrolarının savaş.tehcir ve suistimal suçu işlemek isnadıyla yargılanmalarının, hukuki zorluğu yanı sıra doğuracağı tepkiler göze alınamamıştır. İstanbul'un işgali ve Damat Ferit Paşa'nın Sadareti İttihatçılara yönelik tasfiye hareketinin şiddetini artırmıştır. Firar edecekleri kaygısıyla Bekirağa'da tutulan İttihatçıların önde gelenleri Malta'ya gönderilirken, kurulan divan-ı harpte İttihatçılar çeşitli cezalara çarptırılmışlar, rütbe ve nişanları geri alınmış, kendilerinin ve kurdukları fırka ve cemiyetlerin mal varlıklarına el konulmuştur. Talat Paşa'nın ülkeden ayrılmadan evvel kurulmasına ön ayak olduğu Karakol cemiyeti, Teşkilat-ı Mahsusa'dan devraldığı teşkilat ve yöntemlerle aranan kişileri ve ihtiyaç duyulan silah ve mühimmatı İstanbul'dan Anadolu'ya 134kaçırarak ittihatçıları korumak yanında Milli Mücadeleye de hizmet etmiştir. Ancak Cemiyetin bir takım gizli beyanname ve talimatnameleri çoğaltarak Anadolu'da askeri ve sivil erkana dağıtması Cemiyet ile Mustafa kemal Paşa arasındaki ilişkilerin bozulmasına yol açmıştır. Karakol Cemiyeti'nin yurt dışındaki liderlerin temas ve tasavvurlarına paralel olarak Bakü'de Sovyetlerle bütün Anadolu'yu temsil iddiasıyla bir anlaşma yapması ve bunu Mustafa Kemal Paşa'ya dikte etmeye kalkışması sonucu aradaki ipler tamamen kopmuştur. Cemiyet'in lideri Kara Vasıf m tutuklanarak İngilizlerce Malta'ya götürülmesi sonucu Cemiyet etkinliğini kaybetmiş ve kapanışından sonra yerine alan küçük bazı gruplar tamamen Ankara'ya bağlı olarak silah sevkiyatı ve İstihbarat faaliyetini sürdürmüşlerdir. 72 Kasım 1918 gecesi diğer arkadaşlarıyla birlikte bir Alman torpidosu ile yurdu terkeden Talat Paşa Berlin'e yerleşmiş ve bu ülkedeki iç karışıklıkların sona ermesini müteakip bazı Avrupa ülkelerine siyasi temaslarda bulunmak üzere gitmiştir. İngiltere ile temas yolları arayan Paşa, Ingilizler'in kendisini Sevr'i uygulamaya yanaşması halinde muhatap kabul edeceğini anlayınca aradaki ilişkileri bir müddet kesmiştir. Bu arada Talat Paşa dayatılan barış koşullarının haksızlığını anlatmak amacıyla toplantılar düzenlemiş, basın yayın faaliyetlerinde bulunmuştur. Talat Paşa ve arkadaşları Radek kanalıyla Sovyetlerle ilişki kurmuş ve her iki taraf İngiliz emperyalizmine karşı güçbirliği yapmak konusunda anlaşmaya varmışlardır. Ancak Enver Paşa'nın aksine, Sovyetlerle münasebeti ingilizlerle anlaşabilmek için bir koz olarak düşünüyor olması Talat Paşa'nın Enver Paşa'yla arasının açılmasına neden olmuş, aralarındaki anlaşmazlık yine Enver Paşa'nın aksine Talat Paşa'nın Anadolu siyasetine müdahale etmeyi savaş sonrasına ertelemeyi savunması ve kuracağı bir parti ile liderliği ele almayı düşünmesi üzerine doruğa çıkmıştır. Talat Paşa Mustafa Kemal Paşa ile mektuplaşarak işbirliği teklif etmiştir. Arkadaşlarına ise kendilerine Anadolu hakkında söz söylemeye yetkili kılındıklarını söylemiştir. Ancak Mustafa Kemal Paşa'nın kendilerine karşı tutumu Moskova görüşmeleri esnasında ortaya çıkınca arkadaşlarının Talat 135Paşa'ya olan güveni sarsılmıştır. Son dönemlerinde İngilizlerle tekrar temas kurarak kendilerine ekonomik ayrıcalık tanınması ve aleyhlerinde girişmiş oldukları propaganda faaliyetlerinden vazgeçmeleri karşılığında İngilizlere bir barış antlaşması yapmayı önermiş ancak bu girişiminden bir sonuç alamadan ve muhtemelen İngilizlerin perde arkasından tertibiyle diğer İttihatçıları da kapsayacak bir suikastlar zincirinin ilk halkası olarak bir Ermeni tarafından öldürülmüştür. Cemal Paşa ise İttihatçılar ile Sovyetler arasında varılan mutabakat çerçevesinde Moskova'ya gitmiş, burada Sovyetler ile Ankara Hükümeti arasında devam etmekte olan görüşmelere Ankara adına müdehale etme teşebbüsü Mustafa Kemal Paşa'nın uyarısıyla sonuçsuz kalınca, Sovyetlerin onay ve yardımıyla Afganistan'a gitmiştir. Afganistan'da bu ülke ile Sovyetler arasında bir anlaşma yapılmasına yardımcı olan Cemal Paşa Afganistan'ın devlet yapısı ve ordusunun ıslahı konusunda kayda değer çalışmalar yaptıktan sonra buradaki faaliyetlerinden rahatsız olan İngilizlerin girişimi sonucu Moskova'ya gitmek zorunda kalmıştır. Moskova'da Enver Paşa'nın Batum Hareketi ile ilgisi olmadığı yolunda Mustafa Kemal Paşa'ya mektuplar yazmıştır. Bilahare Avrupa'ya geçen Paşa, Afganistan temsilcisi olarak çeşitli temaslarda bulunmuşsa da somut bir sonuç elde edememiş ve tekrar Moskova'ya dönmüştür. Moskova'da bu kez de Enver Paşa'nın Buhara hareketi nedeniyle kendisine yönelen kuşku ve ithamlarla karşılaşmış, Paşa'nın hareketini yeren ve bunlarla ilgisi olmadığını savunan yazı ve sözleri üzerine Tiflis'e gitmesine izin verilmiştir. Tiflis'te Mustafa Kemal Paşa ile görüşmek ve mümkün olursa Anadolu'ya geçmek yollan ararken uğradığı silahlı saldırı sonucu hayatını kaybetmiştir. 136
Özet (Çeviri)
SUMMARY Talat Paşa, who left the country with his friends on a German torpydo at V2 1918 night, settled down Berlin and following the end of the disarder in the country, went to same european countries to make political contacts Searching for contacts With England, he realized that England would çare provided that the accepts applying Sevr. Hence, he cut the relations for some. Meanwhile, Talat Paşa organized meatings and some media activities in order to make unjustness of peace conditions known. Whit his campanions he established relasions whit Soviet by Radek and both country agreed on being against English emperialism, However, in contrast to Enver Paşa, he considered this agreement as way of aggreing with England. That crearted a rift between Enver and Talat Paşa. And this disagreement reachd the peak when Talat Paşa defended delaying to interfere Anatoly politics till the and of the war and planned to ontain leadership by founding a party. Talat Paşa olso wrote to Mustafa Kemal to ofter collaboration and said to this friends that he hed the right to tolk abaot Anatoly. Nevertheless, his friends dissapointed when Mustafa Kemal Paşa made clear his manner about themselves. Ultimataly, he established contacts whit the condition that they would give up propada activities against them. But he failed again to get result. Lat the and he was killed with a suicast by an Armenian, who was probably encouraged by England 137
Benzer Tezler
- Yasama organı tasarrufları bağlamında erken Cumhuriyet Dönemi Türkiye'sinde uluslaşma (1924-1937)
Becoming-nation in the Early Turkish Republic in the context of the disposals of the legislative branch (1924-1937)
HÜSEYİN VAROL
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
HukukMarmara ÜniversitesiKamu Hukuku Ana Bilim Dalı
PROF. DR. RÜKİYE AKKAYA KİA
- Meşrutiyetten cumhuriyete bir Osmanlı bürokratı İsmail Canbulat Bey
İsmail Canbulat Bey, an Ottoman bureaucrat between the periods of constitutional monarchy and republic
BAYRAM ÇAKICI
Doktora
Türkçe
2023
Tarihİstanbul ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. CEZMİ ERASLAN
PROF. RECEP KARACAKAYA
PROF. FATİH MEHMET SANCAKTAR
- Mütareke döneminde Osmanlı kamuoyunda Amerikan imgesi ve tesiri (Eylül 1918-Mayıs 1919)
The American image and the American effect on the Ottoman public opinion during the armistrice period (September 1918-May 1919)
SIRRI EMRAH ÜÇER
Yüksek Lisans
Türkçe
2008
Türk İnkılap Tarihiİstanbul ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MEHMET Ö. ALKAN
- İkinci Meşrutiyet ve Mütareke döneminde Serbesti gazetesi (1908-1920)
Serbesti newspaper in the Second Constitutional and Armistice Period (1908-1920)
AHMET AYKUT HORASANLI
- Celal Nuri'nin yazılarında ittihat ve terakki: Ati gazetesi 30 Ekim 1918-19 Mayıs 1919
Celal Nuri writings of committee of union and progress: Ati newspaper 30 October 1918-19 May 1919
GÜLCAN İYİDOĞAN