Doğa koruma ve çevre eğitimi açısından arboretumların işlevleri ve Atatürk arboretumu
The functions of the arboreta on nature conservation and environmental education and Atatürk arboretum
- Tez No: 121087
- Danışmanlar: PROF.DR. YAHYA AYAŞLIGİL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Peyzaj Mimarlığı, Landscape Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2002
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Peyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 133
Özet
ÖZET İçinde yaşadığımız yüzyılda hızla gelişen nüfus artışıyla birlikte dünyadaki doğal kaynakların tüketimi de buna paralel olarak artmaktadır. Bu nedenle doğal kaynakların yönetimi ve sürdürülebilirliğin önemi daha da artmıştır. Doğal kaynakların yönetiminin yanısıra insanların doğaya daha bilinçli yaklaşmalarının sağlanması artık kaçınılmaz olmuştur. Bunun yolu ise çevre eğitiminden geçmektedir. Eğitimin söz konusu olduğu her yerde olduğu gibi çevre eğitiminin de alınabileceği pek çok ortam vardır. Bunlar aile, okullar, sosyal çevre vb. olabileceği gibi bizzat gözlem ve deneylerin yapılabileceği özellikle çevre eğitimine yönelik olarak belli olanaklarla donatılmış; orman, park, botanik bahçeleri, deneme-gözlem (demonstrasyon) bahçeleri ve arboretumlar gibi alanlar da olmaktadır. Çevre eğitimi konusunda dünyadaki çalışmalar son 25-30 yıla dayanmaktadır. Ülkemizde arboretumların planlanması, kuruluşu çalışmaları konusunda bilgiler, Hayrettin KAYACIK'ın ve Faik YALTIRIK'ın yayınlarından sağlanmıştır. Yurt dışındaki arboretumların kuruluşu, faaliyetleri üzerine araştırmalar, internet aracılığı ile çeşitli kurumlarla yazışmalar gerçekleştirilerek, yurt dışı yayınlarından ve yurt dışı kaynaklı süreli yayınlardan elde edilmiştir. Tez kapsamında Türkiye'deki ve dünyadaki arboretumlar gözlemlenmiş, birbirleriyle karşılaştırılmıştır. Atatürk Arboretumu inceleme alanı olarak ele alınmış, yurt dışındaki gelişmiş arboretum ve botanik bahçeleri ile doğa koruma ve çevre eğitimi fonksiyonu açısından irdelenmiştir. Ülkemizde 7 tane arboretum bulunmaktadır. Bunlardan 2 tanesinin kuruluş planlan devam etmektedir. Adana- Süleyman Demirel Arboretumu, Köyceğiz- Yunus Emre Arboretumu, Yalova- Karaca Arboretumu, İstanbul- Atatürk Arboretumu bu çalışma kapsamında gidilip gözlemler yapılmış ve kuruluş özellikleri, çalışma konulan, amaçlan ve bu amaçlarına ulaşmalarına ilişkin güncel durumları konularında bilgiler toplanan Arboretumlardır. Aynı zamanda Karaca Arboretum'u hariç diğer Arboretumlar Orman Genel Müdürlüğü'nce Şeflikleri atanmış Arboretumlardır. Bu çalışmada çevre eğitimi konusunda ülkemizdeki ve dünyadaki çalışmalar değerlendirilmiş olup, sonuç ve öneriler bölümünde bu konuda yapılması düşünülenler belirtilmiştir. Çalışmada iki ana başlıkta sonuç oluşturulmuştur. Bunlardan birincisi yurt dışında gelişmiş arboretumlarda ve arboretumlarla çok yalan alakalı botanik bahçelerinde doğa koruma ve çevre eğitimi faaliyetleri nasıl gerçekleştirilmektedir ve diğeri de Atatürk Arboretumu'nun konu ile ilgili olarak çalışmaları ne düzeydedir, ortaya konulmuştur. Yapılan arazi gözlemleri ve literatür çalışmaları sonucunda; Türkiye'deki arboretumlarla ilgili olarak hem sayıca hem de nitelikler açısından yetersizlikler görüldüğü, bu anlamda doğa koruma ve çevre eğitimi faaliyetleri açısından yurt dışındakilerle kıyaslandığında büyük eksikliklerin gözlendiği belirtilmiştir. Atatürk Arboretumu'nun bu konudaki çalışmalarının değerlendirilmesinde ise; geniş doğal bir alanın Arboretum sınırları içerisinde doğal haliyle barınması sebebi ve içerdiği çeşitli ekosistemlerin varlıklarını sürdürebilecekyeterli büyüklükte bir alanı kapsamasından ötürü doğa koruma açısından önemli bir görevi üstlendikleri, bir çok yerli ve yabancı bitki türlerinin varlıklarını sağlıklı bir şekilde sürdürebileceği gibi özelliklerini iyi bir şekilde yerine getirdiği fakat çevre eğitimi konusunda uygulanan bir programın bulunmayışı, akademik personelin araştırma çalışmalarını destekleyici gerekli ekipmanların veya donanınım olmayışı, arboretumların en önemli özelliklerinden biri olan etiketlemede eksikliklerin gözlenmesi belirtilmiştir. Ancak Atatürk Arboretum'u Türkiye kapsamında az sayıdaki arboretumlar içerisinde en eski ve en gelişmiş olanıdır. Taksonların çeşitliliği ve faaliyetleri açısından, ülkemiz düzeyinde önde gelir. Yalova'daki Karaca Arboretum'u da oldukça gelişmiş bir diğer Arboretumdur. Karaca Arboretum'u özel bir arboretumdur. Mali destek, Karaca Arboretum'unda bilimsel çalışmalar yapmaya olanak sağlayacak düzeydedir. Islah çalışmalarının sonucunda elde edilen Karaca Arboretum'u kökenli varyeteler Arboretum'da sergilenebilmektedir. Arboretumun çok detaylı bir balam görmesi ziyaretçileri buraya çeken, ilgiden ayrı bir diğer etkendir. Ancak özel Arboretum olmasına rağmen halka yönelik bir eğitim programı bulunmamaktadır. Atatürk Arboretum'unun çevre eğitimi faaliyetleri zaman içerisinde gelişme göstermektedir, gelen farklı gruplara hitap edebilecek farklı bilgiler teknik elemanlarca verilmektedir. Ancak burada personel yetersizliği göze çarpmaktadır, kısa bir süre içerisinde detaylı bir çevre eğitim programının geliştirilmesi ve uygulanabilmesi gerekmektedir. Bundan ayrı doğa koruma konusunda ise yok olan türler varsa teşhis edilmeli ve önlem alınmalıdır. Arboretumda bu gibi teşhislerin yapılmasına imkan sağlayan laboratuarlara, üretim ve yetiştirmenin gerçekleştirilebileceği üretim sahalarına ihtiyaç duyulmaktadır. VIII
Özet (Çeviri)
SUMMARY THE FUNCTIONS OF THE ARBORETA ON NATURE CONSERVATION AND ENVIRONMENTAL EDUCATION, AND ATATÜRK ARBORETUM In the century we live, population increasing so rapidly. The natural resources are becoming exhausted directly proportional with this. Because of this reason the importance of natural resources and sustainability is also increasing. The thing to do is make people sensitive about using natural resources by educating them. Especially giving environmental education is very important point. Arboreta, Botanical Gardens or Demonstration Gardens can have the function of the laboratories in environmental education. Approximately 25-30 years the studies about environmental education have gone on. Establishing and planning the Arboreta in our country is obtained from the studies of Prof. Dr. Hayrettin KAYACIK -the man who has the idea of establishing Atatürk Arboretum- and Prof. Dr. Faik YALTIRIK. Researches about arboreta in foreign countries, their establishing programs, plans, activities, obtained from foreign publications. In the scope of this thesis the Arboreta in Turkey and in foreign countries are studied by comparing activities of these arboreta about nature conservation and environmental education. The research area was Atatürk Arboretum in Istanbul. The aim of the study is the effectiveness of the Arboreta about nature conservation and environmental education. At first these effectiveness are investigated at Arboreta in Turkey, then in foreign countries. At least the deficiencies at Atatürk Arboretum and things have to be done clarified. To determine the knowledge of the society about environmental education; 21 questioned poll has done to 75 person. As a result of these studies; we can say that Arboreta in Turkey are not sufficiently qualified. About nature conservation and environmental education facilities, there are deficiencies in equipment which are necessary for education, in technical staff, in planning education program etc. In the other hand, having an area that contains the part of the forest, artificial lakes in Atatürk Arboretum (Istanbul) is useful for nature conservation. Because the ecosystems have sufficient area to renew themselves, also there are many ecosystems there, like water ecosystems, forest ecosystem, meadow ecosystem etc. However, general in Turkey it is the oldest and developed one. In a short period, an education program must be prepared for different groups by technical staff, and also exhausted plant species must be listened if there are. Then some preventive measures must be taken - by scientific researches or what else...- for this exhausted species. To do this studies; laboratories, raising and producing areas are required in Atatürk Arboretum. TV _
Benzer Tezler
- Doğa koruma ve çevre eğitimi açısından sulak alanların işlevleri
Functi̇ons of wetlands i̇n terms of nature conservati̇on and envi̇ronmental educati̇on
MERAL CEBE
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Çevre MühendisliğiErzincan Binali Yıldırım ÜniversitesiMatematik ve Fen Bilimleri Eğitimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ FARUK KARDAŞ
- Kazakistan ortaöğretim ders programlarının çevre eğitimi açısından incelenmesi
Examination of Kazakhstan's secondary education curricules in terms of environmental education
GULNUR İBRAYEVA
Doktora
Türkçe
2022
Eğitim ve ÖğretimKastamonu ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BİLGİN ÜNAL İBRET
- Amanos dağlarının orta kesiminin doğal ortam, sosyo-ekonomik faaliyetler, koruma kriterleri ve çevre eğitimi açısından değerlendirilmesi
The evaluation of the middle part of the Amanos mountains in terms of natural habitat, socio-economic activties, protection criteria and environmental education
AHMET SERDAR AYTAÇ
Doktora
Türkçe
2010
CoğrafyaDokuz Eylül ÜniversitesiEğitim Bilimleri Bölümü
YRD. DOÇ. DR. ADNAN SEMENDEROĞLU
- Murat Dağı'nın milli park planlaması ve çevre eğitimi açısından değerlendirilmesi
Planning of the Murat Mountain as a national park and its assessment in terms of environmental education
AHMET SERDAR AYTAÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2003
CoğrafyaDokuz Eylül ÜniversitesiOrtaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ADNAN SEMENDEROĞLU
- Çevre eğitimine yönelik hazırlanan formal ve informal uygulamaların akademik başarı, tutum ve öğrenci kazanımları açısından incelenmesi
Reviewing the formal and informal practices developed for environmental education, with respect to the students' academic achievement, attitudes and learning outcomes
ZEYNEP ÖNER
Doktora
Türkçe
2018
Eğitim ve ÖğretimOndokuz Mayıs Üniversitesiİlköğretim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TOHİT GÜNEŞ