İşçi sınıfının oluşumu üzerine bir çözümleme çerçevesi: Anadolu'da bir 'küresel fabrikanın' doğuşu (Denizli örneği)
An Analytical framework on the formation of working class: Emerging the 'global factory' in Anatolia (in the case of Denizli)
- Tez No: 122347
- Danışmanlar: PROF. DR. MURAT ŞEKER
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri, Labour Economics and Industrial Relations
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2002
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 356
Özet
Bu çalışma, uluslararası sermaye birikim dinamikleri çerçevesinde dünyanın farklı coğrafyalarında son 30 yılda belirginleşen 'küresel fabrika' oluşumunu, Denizli'nin tekstilde uzmanlaşmış sanayileşme örneğinde ele almaktadır. Sözü edilen oluşum süreci, kadın ve erkek işçilerin maddi yaşam koşullarına odaklanmak suretiyle kuramsal ve olgusal boyutlarıyla irdelenmiştir. Çalışmanın kuramsal çerçevesi, işçi sınıfını sosyal kurama yemden dahil etmeye dönük çabaların bir parçasıdır: Bu çerçevede, ilk olarak, sosyal sınıf literatürünün sorun alanları üzerinde maddeci tarih bakış açısıyla durulmuş ve etkileşimli bir sınıf kuramının savunusu yapılmıştır. Ardından, sınıf çalışmalarının iktisadi, sosyo-politik ve kültürel boyutlarına açıklık getirilmiş ve farklı yaklaşımlar tarafından geliştirilen işçi tiplemeleri irdelenmiştir. Üçüncü bölümde, proleterleşme ve işçi sınıfının oluşumu kavramları derinliğine ele alınarak, tarihsel sosyolojinin sınırlarım güncel çalışmalara taşıma iddiasını içeren bir çözümleme çerçevesi geliştirilmiştir. Küreselleşme adı verilen dönemde dünya çapında yeni bir proleterleşme dalgasının yaşandığı yönündeki sav, izleyen bölümde çok yönlü olarak ele alınmıştır. Bu çerçevede, 'uluslararası yeni iş bölümü', 'küresel meta zincirleri', 'küresel kapitalizm' ve 'emperyalizm' kuramları irdelenerek,“ilkel sermaye birikiminin sürekliliği”tezi ışığında yeni-liberalizm, küresel sermayenin bir ilkel birikim stratejisi şeklinde kavramsallaştırılmıştır. Bu kavramsal irdeleme, dünya işgücü istatistikleri ve güney yarım küredeki 'küresel fabrika' deneyimlerinin incelenmesi ile tamamlamıştır. İşçi sınıfının oluşumu üzerine geliştirilen çözümleme çerçevesi, Denizli örneğine son bölümde uygulanmıştır. Proleterleşme örgüleri konusu, iki dokumacı kasabasının (Buldan ve Babadağ) sosyal tarihi içinde, ev tipi sanayiinin dönüşümü çerçevesinde etraflıca ele alınmıştır. Zanaat kökenli proleterleşmenin bu iki farklı örgüsü, küçük meta üretimi, sermaye sınıfının ve 'küresel Denizli fabrikasının' oluşumu ile 'küresel fabrika rejiminin' yapı ve işleyişinin anlaşılması bakımından önemli ip uçları sunmuştur. Tekstil sektöründe uzmanlaşan Denizli'de işçi sınıfının oluşum süreci, işgücü piyasası, işçi ailesi, toplumsal çevre, fabrika rejimi, bilinç seviyesi gibi başlıklar itibarıyla ele alınmış ve işçilerin sendikal örgütlenme deneyimleri üzerinde durulmuştur. Denizli üzerine yapılan çözümlemeler, niceliksel ve niteliksel veri toplama tekniklerinin bir arada kullanıldığı saha çalışması sonuçlarına dayandırılmıştır. Bu çalışma, küresel sermaye birikim dinamiklerinin belirleyiciliği altında Anadolu'da, bir toplumsal aktör olarak şekillenen işçi sınıfının varlığım, ortaya koymuştur.
Özet (Çeviri)
349 SUMMARY This study covers the formation of 'global factory', as a worldwide phenomenon accelerated for last 30 years under the effects of global accumulation of capital, at the context of the most specialised textile industry of the city of Denizli in Turkey. At the theoretical and empirical levels, this issue is analysed by focusing on existing material conditions of women and men workers. Theoretical framework of this study is seem to be a part of such efforts for bringing working class back in social theory: The first attempt is, therefore, to grasp the main problematic of the class literature and defence the relational theory of social class. Furthermore, economical, socio political and cultural dimensions of class studies are clarified and certain forms of working class typologies coming from different perspectives are examined. In the third part, an analytical framework on the working class formation is developed for the actual studies of class relations. Moreover, it is asserted that new wave of proletarianization process have accelerated during the period of 'globalisation', and this point is deeply examined by looking for the theories of 'new international division of labour', the 'global commodity chain', the 'global capitalism' and of 'imperialism'. This conceptual analysis is accomplished with examining the world labour force statistics and the 'global factory' experiences of south part of the world. For the last part, an analytical framework on the working class formation is operated in the case study of Denizli. The issue of patterns of proletarianizations is analysed by looking for the social history of two weaving towns of Denizli, called Buldan and Babadağ, where the artisanal roots of proletarianization is taken into consideration at the context of transformation of family based weaving industry. Two different paths of artisanal based proletarianization offers the evidence for understanding the trajectory of small commodity production, formation of working class and of local enterprises. Formation of working class in Denizli is examined at the four analytical levels of class structures, experiences, dispositions and actions. This analysis bases on concrete data gathering from qualitative and quantitative techniques of data collection. Despite the typologies of“wretchedness workers”in the global factory literature, this study states the fact that working class has been formed as an socio political actors in Anatolia under the shadow of global accumulation of capital.
Benzer Tezler
- Workers in the small industry: Employment, social space and patterns of class formation
Küçük sanayi işçileri: İstihdam, toplumsal uzam ve sınıf oluşumu örüntüleri
ARİF GENİŞ
Doktora
İngilizce
2002
SosyolojiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SENCER AYATA
- Yön-Devrim Hareketi: Doğan Avcıoğlu düşüncesi ekseninde ideolojik bir çözümleme
Yön-Devrim Movement: An ideological analysis in the thought axis of Doğan Avcıoğlu
UMUT NİŞANCİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Siyasal BilimlerGiresun ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. RASİM BERKER BANK
- Production of space and class relations: An extended case study of the Tashkent textile factory
Mekânın üretimi ve sınıf ilişkileri: Taşkent tekstil fabrikası üzerine genişletilmiş bir durum çalışması
BATUHAN YILDIZ
Doktora
İngilizce
2024
SosyolojiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HELGA RITTERSBERGER TILIÇ
- Working class formation in Turkey, 1946-1962
Türkiye'de işçi sınıfı oluşumu, 1946-1962
BARIŞ ALP ÖZDEN
- Suriyeli mültecilerin Türkiye medyasındaki sınıfsal temsili
Class representation of Syrian refugees in Turkish media
FERAY ARTAR
Doktora
Türkçe
2019
GazetecilikAnkara ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MÜZEYYEN AYTÜL KASAPOĞLU