Mu'tezile'nin hadis anlayışı
Mu'tazilah's understanding of prophetic tardition
- Tez No: 122497
- Danışmanlar: PROF.DR. MEHMET HAYRİ KIRBAŞOĞLU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2002
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Hadis Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 349
Özet
ÖZET Hicri ikinci asır İslam toplumundaki itikadî ve fikrî tartışmaların bir sonucu olarak Basra'da ortaya çıkan Mu'tezile, Kuran, sünnet, icma, akıl temellerine dayalı bir inanç ve düşünce sisteminim' savunmuştur. Bu anlayışın sonucu olarak, Allah'ın mutlak birliğine ve mutlak adaletine aykırı görünen ayet ve hadisleri, müteşabih kabul etmişler ve aklî ilkeler ışığında yorumlamışlardır. Dinin ancak akıl yoluyla kavranabileceğine inandıkları için, akla büyük önem veren Mu'tezile'ye göre itikadi esaslar vahiy tarafından belirlenir, ancak bunlar akla uygun olarak yorumlandıktan sonra kabul edilirler. İtikadî konularda sadece Kur' an ve hadislerin zahirine dayanan ve bunların yorumlanmasına karşı çıkan hadisçiler, bu yüzden Mu'tezile'ye, sünnete aykırı davrananlar anlamında ehli bidat demişlerdir. Hadis rivayet etmiş ve bu konuda eser yazmış olan pek çok hadisçileri bulunmakla beraber Mu'tezile, rivayet alanında fazla aktif olamamıştır. Ancak Mu'tezile'nin bir bütün olarak hadisi inkar ettiği tezi gerçek dışı olup Mu'tezile kaynakları tarafından doğrulanmamaktadır. Mu'tezile, uydurma hadislerle mücadele etmek amacıyla rivayetleri tenkide tabi tutmuştur. Ancak senedi ihmal ederek sadece metin tenkidi yapmakla, içerik açısından doğru fakat hadis olması şüpheli sözleri de hadis diye kabul edebilmişlerdir. Bu sakıncalarına rağmen Mu'tezile'nin tenkitleri, hadis rivayetinde daha titiz davranılmasına sebep olmuştur. Mu'tezile'nin hadise en büyük katkısı, metodoloji alanında olmuştur. Hadisin epistemolojik değeri üzerinde yaptıkları tartışmalar sonucunda mütevatir ve ahad kavramlarını geliştirmişlerdir. Buna göre bir hadisin inanç esasını belirleyebilmesi için mütevatir olması, yani kesin bilgi ifade etmesi gerekir; zannî bilgi ifade eden âhâd hadisler ise, gerekli şartları taşımaları halinde amelî konularda geçerli olabilirler. Onların bu metodu daha sonra hadisçiler dahil, büyük ölçüde Ehl-i sünnet alimleri tarafından da kabul edilmiştir. Tezde, Mu'tezilenin değerlendirme kriterlerinin titizlikle uygulanması halinde, hadisler konusundaki karışıklığın büyük ölçüde ortadan kalkacağı sonucuna varılmıştır. 319
Özet (Çeviri)
ABSTRACT MU'TAZILAH'S UNDERSTANDING OF PROPHETIC TRADITION Mutazilah School, emerging in Basra as a consequence of the theological and reflective discussions taking place in the Islamic Society of the 2nd century Hegira, defended a belief and thought system based on the foundations of Koran, Traditions of the Prophet, the Consensus and reason. As a result of this understanding, they regarded the verses and the traditions, which could be seen contrary to the 'Absolute Oneness and Justice of God' as 'ambiguous' and interpreted them in the light of principles of reason. As they firmly believe that religion could be conceived only through reason, they gave much importance to reason. For this reason, theological principles, according to Mutazilah, are determined by the revelation, however they could be accepted only after having been interpreted in concordance with reason. The traditionalists, relying on the literal meanings of Koran and the Tradition in dogmatic matters and disagreeing with their interpretations, called the Mutazilah 'the Innovators', meaning the ones acting against the principles of the traditions of the prophet. Although they had several traditionalists, having cited many traditions and produced several works in this field, they were not very prolific in citing the traditions. However it is not a credible claim that the Mutazilah rejected the traditions completely and also this is not verified by the sources of Mutazilah, either. In order to fight against fabricated traditions, they began to criticize the citations. However, only by criticizing the texts and ignoring the chain of traditions, they regarded many expressions as credible, which are true in terms of their contents but doubtful as being 'real' traditions. Despite their drawbacks, Mutazilah's criticisms have led to more critical treatments of works of traditions. The greatest contribution of Mutazilah to the scholarly works of traditions was in the field of methodology. As a result of their discussions in epistemological values of traditions, the two concepts, 'khabar al Mutewatir' and 'khabar al ahad' have been developed. Thus, in order for a tradition to determine the principles of belief, it should be mutewatir, i.e., it is expected to express a certain piece of news; the ahad traditions, including assumptions, if they really bear the necessary conditions, they could be regarded as valid in practical applications and matters. Their method has later become acceptable by the Orthodox scholars to a great extent, including the traditionalists as well. It has been concluded that, if their evaluative criteria are strictly to be pursued, the confusion in the field of tradition will be eliminated to a great degree. 320
Benzer Tezler
- Eş'ariyye ve Mu'tezile'nin tevhid anlayışının mukayesesi
Comparison of comprehension of divine unity of Ashari and Mutezilete
ZÜLEYHA GÜNEY
- Erken dönem Mu'tezile- İmâmiyye etkileşimi (Başlangıçtan Şeyh Sadûk'un ölümüne kadar)
Early Mu'tazila-Imamiyya interaction (From the beginning to the death of Sheikh al-Saduq)
NURAN ÜÇOK
- Sahâbe'nin fazileti ile ilgili Kütüb-i Sitte hadislerinin değerlendirilmesi
The evaluations of the Kutub-i Sitte 's hadiths about the virtues of the sahaba
EKREM KÜÇÜK
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
DinFatih Sultan Mehmet Vakıf ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HALİL İBRAHİM KUTLAY
- Ebû Ca'fer et-Tûsî ve Fahreddin er-Râzî'nin Tefsirleri Bağlamında Ebü'l-Kâsım el-Belhî'nin Kur'an'a Yaklaşımı
Abû al-Qâsım el-Balkhi's Approach to The Qur'an within The Context of The Tafsirs of Abû Ja'far al-Tûsî and Fakhr al-Dîn al-Razî
EMRULLAH TUNCEL
Doktora
Türkçe
2019
DinMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET EMİN MAŞALI
- Amr b. Ubeyd'in hayatı ve hadisçiliği
Amr bin Ubayd: His life and place in hadith
RECEP KAYLI
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Dinİstanbul ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜSEYİN HANSU