Bilişsel-davranışçı sigara içmeyi bırakma programının depresyonlu sosyal anksiyeteli ve normal içicilerden oluşan gruplardaki etkililiğin araştırılması
The effects of cognitive behavioral smoking cessation program on normal, depressive and social anxiety with smokers
- Tez No: 123152
- Danışmanlar: DOÇ.DR. YAŞAR ÖZBAY
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2002
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Karadeniz Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 161
Özet
Bu çalışmanın temel amacı; bilişsel-davranışçı sigara bırakma programının normal, depresyonlu ve sosyal anksiyeteli sigara içiciler üzerindeki etkililiğini araştırmaktır. Gerçek deneysel desene uygun olarak düzenlenen bu çalışmada; üç deney ve üç kontrol grubu vardır. Araştırma; depresyonlu, sosyal anksiyeteli ve normal sigara içici olmak üzere toplam 70 denek üzerinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmada Bilgi Toplama Formu (BTF), Beck Depresyon Envanteri (EDE), Mînesotta Çok Yönlü Kişilik Envanteri-Sosyal İçedönüklük (MMPI-Si) ve Belirti Tarama Listesi (SCL-90) ölçekleri kullanılmıştır. Bunların yanında psikopatoloji tanılamasında DSM-ÜI-R kriterlerinden yararlanılmıştır. Üyelerin bir haftalık oryantasyonundan sonra, sekiz seanslık bilişsel-davranışçı sigara bırakma programı uygulanmıştır. Bilişsel-davranışçı sigara bırakma programında; motivasyonu sağlama, kendini izleme, sosyal destek, telefonla yardım, ev ödevleri, öz- yeterlik inançlarını güçlendirme ve yeniden başlamayı önleme gibi, bilişsel-davranışçı işlemlere yer verilmiştir. Programa ilişkin ölçümler; ön-test, son-test, üç ve altı aylık izleme sonuçlan üzerinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmadan elde edilen verilerin analizi için çok yönlü tekrarlı ölçüm analizi gerçekleştirilmiştir. Bunun yanında alt ilişkileri belirlemek amacıyla; bağımsız t testi, Wilcoxon T testi, kovaryans analizi ve tek yönlü varyans analizleri yapılmıştır. Ayrıca, değişim düzeylerini ve diğer nitel bulguları incelemek amacıyla, tanımlayıcı istatistiksel işlemlere yer verilmiştir. Tekrarlı ölçüm analizi sonucunda, zaman ve zaman*müdahale etkileşimsel etkileri bulunmasına karşın, zaman*grup, ve zaman*müdahale*grup etkileşimsel etkilerine rastlanmamıştır. Ölçüm zamanı açısından, son-test ile altı aylık izleme dışında, tüm ölçümler arasında anlamlı farklar bulunmuştur. Bunun yanında; zaman*müdahale etkileşimi açısından, müdahale etkisi, son testlerde deney gruplarında ortaya çıkarken, özellikle üç aylık izleme sonucunda sigara içme miktarında yeniden bir artışın olduğu görülmüştür. Çalışma sonunda normal içiciler %54, depresyonlu içiciler %58 ve sosyal anksiyeteli içiciler %45'lik bırakma oranı göstermişlerdir. Kontrol gruplarında sigarayı bırakan olmamıştır. Uygulama sonunda tüm deney gruplarında bulunan üyelerin ortalama sigara içme miktarlarında azalmalar görülmüştür. Aynı zamanda depresyon ve sosyal anksiyete belirtilerinde de anlamlı azalmalar olmuştur. Üç ve altı aylık izleme sonucunda normal içicilerden oluşan deney grubunda, sigara bırakma oranı %18'e düşmüştür. Kontrol grubunda sigarayı bırakan olmamıştır. İzleme çalışmasının üçüncü ayında depresyonlu deney grubunun sigara VIIIbırakma oranı %33.3'e, altıncı ayında ise %17'ye gerilemiştir. Kontrol grubunda ise altıncı ayın sonunda %8.3 olarak gerçekleşmiştir. Sosyal anksiyeteli deney grubunda üçüncü ve altıncı ayın sonunda bırakma oranı %27'ye düşerken, kontrol grubunda %8.3 olarak gerçekleşmiştir. Yapılan diğer çalışmalar da göz önünde bulundurulduğunda, bu araştırmadan elde edilen sonuçlar, bilişsel-davranışçı sigara bırakma programının kısmen başardı olduğunu göstermiştir. Çalışmanın farklı psikopatolojik gruplar üzerinde gerçekleştirilmiş olması; bu gruplara ilişkin sigara içme, sürdürme ve bırakma değişkenliğini açıklayıcı sonuçlar ortaya çıkarmıştır. Sonuçlar müdahale programı geliştirme, uygulama ve araştırma açısında tartışılmıştır. IX
Özet (Çeviri)
The main purpose of this study is to investigate the effectiveness of the cognitive- behavioral smoking cessation programme on the subjects with depression, social anxiety and with no abnormalities. There are three experiment groups and three control groups in this study, which is a formation of the true experimental design. Seventy subjects were participated in this study. Information Gathering Form (BGF), Beck Depression Inventory (BDI), Minesotta Multiphasic Personality Inventory- Socially Discomfort (MMPI-Si) and Symptom Check List (SCL-90) scales have been used as data collecting instruments throughout the study. Moreover, DSM-III-R were used as screening criteria for the presence of psychopathology. Repeated Measures statistics was used to analyse the data gathered in this research. Furthermore, in order to explore and define sub-relationships, independent t test, Wilcoxon T test, covariance and one-way ANOVA were used. In addition to these, descriptive statistics was used, when necessary, to inquire the change levels and other qualitative findings in the study. After one-week-participant orientation, cognitive-behaviourist smoking cessation programme had been applied throughout eight- sessions. In this period of the study, cognitive-behavioural issues such as ongoing assistance for motivation, self-control, social support, help by phone, homework assignment, strengthening self-efficacy beliefs and relapse prevention had been taken into consideration. At the end of the study, it was found out that %54 of the normal smokers, %58 of the depressive smokers and %45 of the people have social anxiety quitted smoking. On the other hand, there was no one who quits smoking in control groups. At the end of this experimental study, it was witnessed that there has been a decrease in the amount of daily-average-smoking of the participants in the experiment groups. At the same time there has been a significant decrease in the symptoms of depression and social anxiety. At the end of three- and six-month follow ups the ratio of smoking cessation in the normal- smoker-experiment group has decreased to %18. No-one in the control group has quitted smoking. Whilst in the third month of follow-up the ratio of smoking cessation in depressive experiment group was %33.3, in the sixth month this ratio decreased to %17. In the control group at the end of sixth month the smoking cessation ratio was %8.3. Overall findings revealed that cognitive-behavioral smoking cessation programme might be patly successful in smoking cessation, with the previous findings in mind. The results are discussed in terms of intervention program design, implimentation and the further research. X
Benzer Tezler
- Sigarayı bırakma davranışı üzerine bir sistem dinamiği yaklaşımı ve Türkiye'de uygulaması
Başlık çevirisi yok
UĞUR HOŞYILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Endüstri ve Endüstri Mühendisliğiİstanbul Arel ÜniversitesiMühendislik Yönetimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ VOLKAN ÇAKIR
- Sigara paketleri üzerindeki sağlık uyarılarının üniversite öğrencilerinin sigara içme kararları ve öz-etkililikleri ile ilişkisi
The relationship between health warnings on cigarette packets and smoking decisions and self-efficacy of university students
SİNEM OTURAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Halk SağlığıEge ÜniversitesiHalk Sağlığı Hemşireliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ŞAFAK DAĞHAN
- Effectiveness of a smoking cessation program combined with transdermal nicotine
Transdermal nikotin ile kombine edilmiş sigara bırakma programının etkililiği
NURHAK SÖNMEZ
Yüksek Lisans
İngilizce
2008
PsikolojiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiPsikoloji Bölümü
DOÇ. DR. FARUK GENÇÖZ
- Sigarayı bırakmada varenicline ve varenicline ile birlikte uygulanan bilişsel-davranışçı terapinin karşılaştırılması
The compare varenicline to combine varenicline with cognitive behavioral therapy for smoking cessation
UMUT KARAGÖZ
- Sigara kullanan adölesanlarda bilişsel davranışsal terapi temelli psikoeğitimin madde kullanma eğilimine etkisi
The effect of cognitive behavioral therapy based psychoeducation on substance abuse proclivity in adolescent smokers
BEHİYE DİLMEN BAYAR