Yenileşme tarihi açısından ilk Türk matbaası
Başlık çevirisi mevcut değil.
- Tez No: 12506
- Danışmanlar: PROF. DR. RIFAT ÖNSOY
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Matbaacılık, Typography
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1990
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 82
Özet
ÖZET Matbaa bir kültürün edebiyat, felsefe ve bilim gibi unsurlarına ait eserlerinin kısa zamanda az bir çabayla ve yüzlerce nüsha elde edilmesini ve bunların halk arasında yayılmasını sağlar. Bunun yanında genel eğitimin yaygınlaştırılmasında, kamuoyu yaratılmasında, büyük araştırma kütüphanelerinin kurulmasında ve bilim adamları arasında üst düzeyde iletişimin kolaylaştırılmasında tartışılmaz etkileri vardır. Avrupa'da Rönesans ve Reform devrinde yeni fikirlerin geniş bir alana yayılması büyük ölçüde matbaa faaliyetleri sayesinde olmuştur. Buradan hareketle Avrupalılar matbaanın bir toplumun kültür hayatındaki önemini farketmişler, onu teknik açıdan geliştirmişler ve toplum hayatında gereken mevkiye yükseltmişlerdir. Matbaanın keşfinin Ortaçağı bitiren Yeniçağı başlatan olaylardan birisi olarak kabul edilmesi tesadüfî değildir. Osmanlı Devleti dünya tarihinde önemli sonuçlar doğuran bu icadı keşfedilmesinden ancak ikibuçuk asır sonra kabul etmiştir. Bu, gerçekten ilgi çekici bir durumdur. Bu araştırmanın amacı da bu gecikmenin sebepleri üzerinde durmaktır. Amacımız Osmanlı Devleti'nde ilk Türk matbaasının kuruluş sürecinin daha ayrıntılı bir şekilde araştırılmasıdır. Hedefimize ulaşmak için önce Osmanlı Devleti'nin XVIII. yüzyıl başında içinde bulunduğu siyasî ve kültürel durum genel olarak ele alınmıştır. Daha matbaanın keşfi meselesine değinilmiş, Türklerin tarih seyri içinde matbaa ile olan yakınlıkları anlatılmıştır. Sonraki kısımlarda Osmanlı Devleti'nde Müteferrika öncesindeki matbaa faaliyetleri ve Avrupada basılan kitapların Osmanlı Devleti'ne girmesi koşulları incelenerek ilk Türk matbaasıİÜ düşüncesinin kimler tarafından ortaya atıldığı bu fikirlerin nasıl karşılandığı ve matbaanın gecikme nedenleri üzerinde durulmuştur. Daha sonra da matbaa faaliyetlerinin değerlendirilmesi yapılarak bunların yenileşme sürecine etkileri araştırılmıştır. Elde edilen sonuçların değerlendirilmesiyle varsayımlarımız doğrulanmıştır. Türklerin X. yüzyıldan evvelki dönemlerde matbaayı bildikleri ve kullandıkları anlaşılmıştır. Osmanlı Devleti'nde 1494' den itibaren basım faaliyetleri yürüten gayri müslim cemaatlere devlet idarecileri tarafından bir engelleme getirilmediği ve yasaklayıcı müdahalede bulunulmadığı ortaya çıkmıştır. Devlet idarecileri ilk Türk matbaası için de aynı olumlu tavrı göstermişlerdir. Açılan ilk Türk matbaası faaliyetleriyle sonraki devirlerin kültür değişmeleri üzerinde etkide bulunmuş, yeni fikirlerin Osmanlı Devleti'ne girmesine yardımcı olmuştur. Bütün bunların yanısıra ilk Türk matbaasının umulan hedeflerine ulaşamadığı ve başarılı olamadığı tespit edilmiştir. Bunun nedenleri Osmanlı Devleti'nin sosyo-kültürel şartlarında yatmaktadır. Matbaanın gecikme sebepleri ile başarılı olamama sebepleri birbirine benzerlik göstermektedir.
Özet (Çeviri)
iv SUMMARY Printing provides the supplying of the hundreds of coppies of litterateur, philophical and scientific products of any culture and publication of them among people in a short time by a little effort. Apart from that, there are uncontroversial effects of it in the diffusion of general education, creating public opinion, the construction of big research libraries and establishing the communication between scientists. In the Renaissance and Reform ages of Europe, diffusion of new ideas through a large area was realized by means of printing. Because of that Europeans have realized the importance of printing in cultural life of any society and developed it in technical sense, and have given it necessary place in society. It is not chance that the invention of printing is accepted as one of the facts that ended middle age and started new ages. Ottoman State got this invention, which had given rise to important results in the history of the world, an half and two centuries later after the invention of it. Indeed, this is an interesting situation. The aim of this research is to study the reasons of this delay. Our goal is to search the construction process of the first Turkish printing in the Ottoman State. In order to reach our goal, firstly the political and cultural situation of the Ottoman State at the beginnings of the 18 tn century was concerned with as general. After that, the invention of printing is studied, and then the relations of Turkish with printing in history was explained. In the other parts of this study, concerning with the printing facilities in the OttomanState before Müteferrika and the conditions of importations into the Ottoman State, of the books which had pressed In Europe, by whom opinions of the first Turkish printing had developed and how these opinions had valueted and the reasons of this delay were studied. At the end, doing the evaluation of the printing facilities in the Ottoman State, the effects of them in the modernization process was searched. The results justified our hypothesis. This research showed that Turkish had known and used printing before the 10 th century. In the Ottoman State, non-muslim communities, whict had been working in press facilities since 1494, were not intervened by the Ottoman administrators. Administrators showed the same positive attitude for the first Turkish printing. The first Turkish printing affected the cultural changes of the following ages and enabled new ideas to come into the Ottoman State. However, it was understood that the first Turkish printing could not reach the expected goals and could not be successful. Unsuccessfulness and delaying reasons of the printing facilities were underlying the socio-cultural conditions of the Ottoman State.
Benzer Tezler
- Türkiye'de demokrasiye geçiş süreci üzerine bir inceleme
A Study on democratization process in Turkey
OSMAN İÇER
Yüksek Lisans
Türkçe
1999
Sosyolojiİstanbul ÜniversitesiSosyal Yapı - Sosyal Değişme Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZEKERİYA BEYAZ
- Bir geçiş dönemi olarak İstanbul'da 3. Ahmet Devri mimarisi
Ottoman architecture in İstanbul during the period of Ahmet 3. (1703-1730)
GÜLÇİN CANCA
Doktora
Türkçe
1999
Sanat TarihiMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ZEKİ SÖNMEZ
- Türk eğitim tarihi açısından modernleşme sürecindeki Türk eğitim sistemine İzmir İktisat Kongresi kararlarının etkisi
The effect of İzmir Economic Congress decisions on the Turkish education system in the modernization process of Turkish education
ERDAL İNCEBACAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimErzincan Binali Yıldırım Üniversitesiİlköğretim Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ NUSRETTİN YILMAZ
- Manastırlı Mehmet Rıfat ve Mecâmi'ü'l-edeb adlı eserinin usûl-i kitâbet ve hitâbet bölümü (İnceleme-metin)
Manastirli Mehmet Rıfat and Mecâmi'u'l-edeb title usûl-i kitâbet and hitâbet section of the work (Review-text)
SEVİM EKİNCİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Türk Dili ve EdebiyatıFırat ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HASAN ŞENER