Yazınsal söylemde belirsizleme
Ambiguity in literary discourse
- Tez No: 125118
- Danışmanlar: PROF. DR. ÖMER DEMİRCAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, İngiliz Dili ve Edebiyatı, Linguistics, English Linguistics and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2002
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İngiliz Dili Eğitimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 396
Özet
ÖZ Yazınsal söylemde belirsizlemenin (çokanlamlılığın) yorumlama süreçlerini nasıl zenginleştirdiğini betimlemeyi amaçlayan bu çalışmada, edimsel, bağlamsal, biçemsel belirsizleme gibi üst-düzey belirsizleme türlerinin anlatı düzleminde nasıl ve ne amaçla oluşturulduğu incelenmiştir. Bu doğrultuda aşağıda belirtilen varsayımlar sınanmıştır. 1. Yazında belirsizleme, metin ve metinlerarası olmak üzere iki farklı düzey arasındaki etkileşimler sonucu ortaya çıkan bir durumdur ve söylem düzeyinde incelenmesi gerekir 2. Üst belirsizleme türlerini oluşturan alt-tür belirsizleme kaynakları bulunmaktadır ve bunlar arasında çok yönlü bir ilişki ağı vardır. 3. Belirsizlemenin oluşturulmasında Türkçe ve İngilizce'ye özel dilsel seçimler olduğu gibi; her iki dilde belirsizleme amaçlı ortak dil-kullanım özellikleri de bulunmaktadır. Dehlizde Giden Adam (B.Karasu), Unutulan (O. Atay), The Hand-puppet ( J.C. Oates) ve Night- Sea Journey (J. Barth) öykülerinde belirsizleme türlerini oluşturan anlatışa] seçimler, yeri geldiğinde kullanım sıklıklarını da içerecek şekilde, bütün örnekleriyle değerlendirilmiş; saptanan belirsizleme türlerinin, karşılaştırmalı bir yaklaşımla, öykülere göre kazandığı işlevsel değerler sorgulanmıştır. Sonuç olarak; 1. Öykülerde anlamsal çoğulluğun, okuru metinlerarası bağlama yönelten seçimlerle oluşturulduğu saptanmıştır (uzamsal seçimler, söylem türü belirsizlemesi gibi). 2. Aşamalı bir yapılanma içerisinde, (göndermesek eyleyen belirsizlemesi gibi) alt-düzey belirsizleme türleri arasındaki çok yönlü etkileşime bağlı olarak (çerçeve belirsizlemesi, edimsel belirsizleme gibi) üst-düzey belirsizleme türlerinin oluştuğu ortaya çıkmıştır. 3. İngilizce ve Türkçe öykülerde belirsizleme oluşturan (algısal sözcükler, zaman göstergeleri ile oluşturulan ikili odaklama gibi) ortak anlatısal seçimlere yönelindiği saptanmış, ancak (Türkçe'de gizil adılların odak belirsizlemesini daha etkin kılması gibi) kullanım diline-özgü ayrılıklar da bulgulanmıştır. 4. Öykülerin zengin anlamsal dokusunu üst-düzey belirsizleme türlerinin oluşturduğu ağ içerisinde kazandığı saptaması ise araştırmanın temel sonucunu betimlemektedir. ABSTRACT This study aims to explore how ambiguity in narrative discourse allows for multiple interpretations of a literary text; and therefore, analyses how and with what aim certain types of ambiguity such as pragmatic ambiguity, contextual ambiguity, stylistic ambiguity are realized in narratives. This involves the testing of the following hypothesis: 1. Ambiguity in literary discourse entails interaction between two separate levels, textual and intertextual; hence, demands a discursive perspective of analysis. 2. Micro-level ambiguities work interactively to form up macro-level ambiguities. 3. Certain ambiguities are language-specific (English/Turkish) but there also exists shared patterns of language use that create ambiguity. Four short stories were chosen to study how narrative choices give scope to different kinds of ambiguities; namely, Dehlizde Giden Adam (B. Karasu), Unutulan (O. Atay), The Hand-puppet (i. C. Oates) and Night-Sea Journey (J. Barth). The narrative devices were exemplified on the whole text, whereas the frequency analysis was employed only when needed. The functional values of the ambiguity types for each story were also questioned in a comparative manner. In conclusion, 1. Ambiguities occur when narrative choices (e.g. setting, plurality in discourse types) divert the reader to an intertextual context. 2. in a hierarchical organization, micro-level ambiguities (e.g. referential ambiguity, enactor ambiguity) work interactively to form up macro-level ambiguities (e.g. ambiguity in frames, pragmatic ambiguity) 3. Similar narrative tendencies were found to be effective both in English and Turkish texts (e.g. words of perception,“now”as causing dual focalization); yet, language-specific sources of ambiguity were also identified (e.g. hidden pronouns in Turkish causing implicitness in point of view) 4. The main conclusion of this study is that literary texts display their meaning potentials in a web of macro-level ambiguities.
Özet (Çeviri)
ÖZ Yazınsal söylemde belirsizlemenin (çokanlamlılığın) yorumlama süreçlerini nasıl zenginleştirdiğini betimlemeyi amaçlayan bu çalışmada, edimsel, bağlamsal, biçemsel belirsizleme gibi üst-düzey belirsizleme türlerinin anlatı düzleminde nasıl ve ne amaçla oluşturulduğu incelenmiştir. Bu doğrultuda aşağıda belirtilen varsayımlar sınanmıştır. 1. Yazında belirsizleme, metin ve metinlerarası olmak üzere iki farklı düzey arasındaki etkileşimler sonucu ortaya çıkan bir durumdur ve söylem düzeyinde incelenmesi gerekir 2. Üst belirsizleme türlerini oluşturan alt-tür belirsizleme kaynakları bulunmaktadır ve bunlar arasında çok yönlü bir ilişki ağı vardır. 3. Belirsizlemenin oluşturulmasında Türkçe ve İngilizce'ye özel dilsel seçimler olduğu gibi; her iki dilde belirsizleme amaçlı ortak dil-kullanım özellikleri de bulunmaktadır. Dehlizde Giden Adam (B.Karasu), Unutulan (O. Atay), The Hand-puppet ( J.C. Oates) ve Night- Sea Journey (J. Barth) öykülerinde belirsizleme türlerini oluşturan anlatışa] seçimler, yeri geldiğinde kullanım sıklıklarını da içerecek şekilde, bütün örnekleriyle değerlendirilmiş; saptanan belirsizleme türlerinin, karşılaştırmalı bir yaklaşımla, öykülere göre kazandığı işlevsel değerler sorgulanmıştır. Sonuç olarak; 1. Öykülerde anlamsal çoğulluğun, okuru metinlerarası bağlama yönelten seçimlerle oluşturulduğu saptanmıştır (uzamsal seçimler, söylem türü belirsizlemesi gibi). 2. Aşamalı bir yapılanma içerisinde, (göndermesek eyleyen belirsizlemesi gibi) alt-düzey belirsizleme türleri arasındaki çok yönlü etkileşime bağlı olarak (çerçeve belirsizlemesi, edimsel belirsizleme gibi) üst-düzey belirsizleme türlerinin oluştuğu ortaya çıkmıştır. 3. İngilizce ve Türkçe öykülerde belirsizleme oluşturan (algısal sözcükler, zaman göstergeleri ile oluşturulan ikili odaklama gibi) ortak anlatısal seçimlere yönelindiği saptanmış, ancak (Türkçe'de gizil adılların odak belirsizlemesini daha etkin kılması gibi) kullanım diline-özgü ayrılıklar da bulgulanmıştır. 4. Öykülerin zengin anlamsal dokusunu üst-düzey belirsizleme türlerinin oluşturduğu ağ içerisinde kazandığı saptaması ise araştırmanın temel sonucunu betimlemektedir. ABSTRACT This study aims to explore how ambiguity in narrative discourse allows for multiple interpretations of a literary text; and therefore, analyses how and with what aim certain types of ambiguity such as pragmatic ambiguity, contextual ambiguity, stylistic ambiguity are realized in narratives. This involves the testing of the following hypothesis: 1. Ambiguity in literary discourse entails interaction between two separate levels, textual and intertextual; hence, demands a discursive perspective of analysis. 2. Micro-level ambiguities work interactively to form up macro-level ambiguities. 3. Certain ambiguities are language-specific (English/Turkish) but there also exists shared patterns of language use that create ambiguity. Four short stories were chosen to study how narrative choices give scope to different kinds of ambiguities; namely, Dehlizde Giden Adam (B. Karasu), Unutulan (O. Atay), The Hand-puppet (i. C. Oates) and Night-Sea Journey (J. Barth). The narrative devices were exemplified on the whole text, whereas the frequency analysis was employed only when needed. The functional values of the ambiguity types for each story were also questioned in a comparative manner. In conclusion, 1. Ambiguities occur when narrative choices (e.g. setting, plurality in discourse types) divert the reader to an intertextual context. 2. in a hierarchical organization, micro-level ambiguities (e.g. referential ambiguity, enactor ambiguity) work interactively to form up macro-level ambiguities (e.g. ambiguity in frames, pragmatic ambiguity) 3. Similar narrative tendencies were found to be effective both in English and Turkish texts (e.g. words of perception,“now”as causing dual focalization); yet, language-specific sources of ambiguity were also identified (e.g. hidden pronouns in Turkish causing implicitness in point of view) 4. The main conclusion of this study is that literary texts display their meaning potentials in a web of macro-level ambiguities.
Benzer Tezler
- Franz Kafka'nın 'Ein Landarzt' adlı metninin dekonstrüktif yaklaşımla okunmasında ve çevrilmesinde olanaklar
Opportunities in reading and translation of Franz Kafka's text 'Ein Landarzt' using a deconstructive approach
MURAT SÖZEN
Doktora
Türkçe
2022
Mütercim-TercümanlıkSakarya ÜniversitesiÇeviribilim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜSEYİN ERSOY
- Discourse and poetry in literary communication
Yazınsal bildirişimde söylem ve şiir
İLKNUR KARAMAN
Yüksek Lisans
İngilizce
2008
DilbilimTrakya Üniversitesiİngilizce Öğretmenliği Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MUHLİSE COŞKUN ÖGEYİK
- Shawn Basey'nin Hunger öykü derlemesi üzerine eleştirel söylem çözümlemesi
Critical discourse analysis on Hunger by Shawn Basey
ÖZNUR YAĞCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
DilbilimVan Yüzüncü Yıl Üniversitesiİngiliz Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÜLŞEN TORUSDAĞ
- Reconciling science with Islam in Turkey: Islamic journals in perspective
Türkiye?de İslami dergilerde bilim ile İslam?ın uzlaştırılması
BURAK TAMAÇ
Yüksek Lisans
İngilizce
2010
Siyasal Bilimlerİstanbul Bilgi ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. BOĞAÇ EROZAN
- Orientalist imagery in the films Il Bagno Turco, Zenne Dancer, and Auf Der Anderen Seite
Il Bagno Turco, Zenne Dancer ve Auf Der Anderen Seite filmlerinde oryantalist imgelem
SANEM PEKER DAĞLI
Yüksek Lisans
İngilizce
2019
Sahne ve Görüntü SanatlarıYıldız Teknik Üniversitesiİnsan ve Toplum Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ YUSUF ÖZ