Geri Dön

Yazınsal söylemde belirsizleme

Ambiguity in literary discourse

  1. Tez No: 125118
  2. Yazar: ÖZLEM İLKER ERTUŞ
  3. Danışmanlar: PROF. DR. ÖMER DEMİRCAN
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Dilbilim, İngiliz Dili ve Edebiyatı, Linguistics, English Linguistics and Literature
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2002
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: İstanbul Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: İngiliz Dili Eğitimi Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 396

Özet

ÖZ Yazınsal söylemde belirsizlemenin (çokanlamlılığın) yorumlama süreçlerini nasıl zenginleştirdiğini betimlemeyi amaçlayan bu çalışmada, edimsel, bağlamsal, biçemsel belirsizleme gibi üst-düzey belirsizleme türlerinin anlatı düzleminde nasıl ve ne amaçla oluşturulduğu incelenmiştir. Bu doğrultuda aşağıda belirtilen varsayımlar sınanmıştır. 1. Yazında belirsizleme, metin ve metinlerarası olmak üzere iki farklı düzey arasındaki etkileşimler sonucu ortaya çıkan bir durumdur ve söylem düzeyinde incelenmesi gerekir 2. Üst belirsizleme türlerini oluşturan alt-tür belirsizleme kaynakları bulunmaktadır ve bunlar arasında çok yönlü bir ilişki ağı vardır. 3. Belirsizlemenin oluşturulmasında Türkçe ve İngilizce'ye özel dilsel seçimler olduğu gibi; her iki dilde belirsizleme amaçlı ortak dil-kullanım özellikleri de bulunmaktadır. Dehlizde Giden Adam (B.Karasu), Unutulan (O. Atay), The Hand-puppet ( J.C. Oates) ve Night- Sea Journey (J. Barth) öykülerinde belirsizleme türlerini oluşturan anlatışa] seçimler, yeri geldiğinde kullanım sıklıklarını da içerecek şekilde, bütün örnekleriyle değerlendirilmiş; saptanan belirsizleme türlerinin, karşılaştırmalı bir yaklaşımla, öykülere göre kazandığı işlevsel değerler sorgulanmıştır. Sonuç olarak; 1. Öykülerde anlamsal çoğulluğun, okuru metinlerarası bağlama yönelten seçimlerle oluşturulduğu saptanmıştır (uzamsal seçimler, söylem türü belirsizlemesi gibi). 2. Aşamalı bir yapılanma içerisinde, (göndermesek eyleyen belirsizlemesi gibi) alt-düzey belirsizleme türleri arasındaki çok yönlü etkileşime bağlı olarak (çerçeve belirsizlemesi, edimsel belirsizleme gibi) üst-düzey belirsizleme türlerinin oluştuğu ortaya çıkmıştır. 3. İngilizce ve Türkçe öykülerde belirsizleme oluşturan (algısal sözcükler, zaman göstergeleri ile oluşturulan ikili odaklama gibi) ortak anlatısal seçimlere yönelindiği saptanmış, ancak (Türkçe'de gizil adılların odak belirsizlemesini daha etkin kılması gibi) kullanım diline-özgü ayrılıklar da bulgulanmıştır. 4. Öykülerin zengin anlamsal dokusunu üst-düzey belirsizleme türlerinin oluşturduğu ağ içerisinde kazandığı saptaması ise araştırmanın temel sonucunu betimlemektedir. ABSTRACT This study aims to explore how ambiguity in narrative discourse allows for multiple interpretations of a literary text; and therefore, analyses how and with what aim certain types of ambiguity such as pragmatic ambiguity, contextual ambiguity, stylistic ambiguity are realized in narratives. This involves the testing of the following hypothesis: 1. Ambiguity in literary discourse entails interaction between two separate levels, textual and intertextual; hence, demands a discursive perspective of analysis. 2. Micro-level ambiguities work interactively to form up macro-level ambiguities. 3. Certain ambiguities are language-specific (English/Turkish) but there also exists shared patterns of language use that create ambiguity. Four short stories were chosen to study how narrative choices give scope to different kinds of ambiguities; namely, Dehlizde Giden Adam (B. Karasu), Unutulan (O. Atay), The Hand-puppet (i. C. Oates) and Night-Sea Journey (J. Barth). The narrative devices were exemplified on the whole text, whereas the frequency analysis was employed only when needed. The functional values of the ambiguity types for each story were also questioned in a comparative manner. In conclusion, 1. Ambiguities occur when narrative choices (e.g. setting, plurality in discourse types) divert the reader to an intertextual context. 2. in a hierarchical organization, micro-level ambiguities (e.g. referential ambiguity, enactor ambiguity) work interactively to form up macro-level ambiguities (e.g. ambiguity in frames, pragmatic ambiguity) 3. Similar narrative tendencies were found to be effective both in English and Turkish texts (e.g. words of perception,“now”as causing dual focalization); yet, language-specific sources of ambiguity were also identified (e.g. hidden pronouns in Turkish causing implicitness in point of view) 4. The main conclusion of this study is that literary texts display their meaning potentials in a web of macro-level ambiguities.

Özet (Çeviri)

ÖZ Yazınsal söylemde belirsizlemenin (çokanlamlılığın) yorumlama süreçlerini nasıl zenginleştirdiğini betimlemeyi amaçlayan bu çalışmada, edimsel, bağlamsal, biçemsel belirsizleme gibi üst-düzey belirsizleme türlerinin anlatı düzleminde nasıl ve ne amaçla oluşturulduğu incelenmiştir. Bu doğrultuda aşağıda belirtilen varsayımlar sınanmıştır. 1. Yazında belirsizleme, metin ve metinlerarası olmak üzere iki farklı düzey arasındaki etkileşimler sonucu ortaya çıkan bir durumdur ve söylem düzeyinde incelenmesi gerekir 2. Üst belirsizleme türlerini oluşturan alt-tür belirsizleme kaynakları bulunmaktadır ve bunlar arasında çok yönlü bir ilişki ağı vardır. 3. Belirsizlemenin oluşturulmasında Türkçe ve İngilizce'ye özel dilsel seçimler olduğu gibi; her iki dilde belirsizleme amaçlı ortak dil-kullanım özellikleri de bulunmaktadır. Dehlizde Giden Adam (B.Karasu), Unutulan (O. Atay), The Hand-puppet ( J.C. Oates) ve Night- Sea Journey (J. Barth) öykülerinde belirsizleme türlerini oluşturan anlatışa] seçimler, yeri geldiğinde kullanım sıklıklarını da içerecek şekilde, bütün örnekleriyle değerlendirilmiş; saptanan belirsizleme türlerinin, karşılaştırmalı bir yaklaşımla, öykülere göre kazandığı işlevsel değerler sorgulanmıştır. Sonuç olarak; 1. Öykülerde anlamsal çoğulluğun, okuru metinlerarası bağlama yönelten seçimlerle oluşturulduğu saptanmıştır (uzamsal seçimler, söylem türü belirsizlemesi gibi). 2. Aşamalı bir yapılanma içerisinde, (göndermesek eyleyen belirsizlemesi gibi) alt-düzey belirsizleme türleri arasındaki çok yönlü etkileşime bağlı olarak (çerçeve belirsizlemesi, edimsel belirsizleme gibi) üst-düzey belirsizleme türlerinin oluştuğu ortaya çıkmıştır. 3. İngilizce ve Türkçe öykülerde belirsizleme oluşturan (algısal sözcükler, zaman göstergeleri ile oluşturulan ikili odaklama gibi) ortak anlatısal seçimlere yönelindiği saptanmış, ancak (Türkçe'de gizil adılların odak belirsizlemesini daha etkin kılması gibi) kullanım diline-özgü ayrılıklar da bulgulanmıştır. 4. Öykülerin zengin anlamsal dokusunu üst-düzey belirsizleme türlerinin oluşturduğu ağ içerisinde kazandığı saptaması ise araştırmanın temel sonucunu betimlemektedir. ABSTRACT This study aims to explore how ambiguity in narrative discourse allows for multiple interpretations of a literary text; and therefore, analyses how and with what aim certain types of ambiguity such as pragmatic ambiguity, contextual ambiguity, stylistic ambiguity are realized in narratives. This involves the testing of the following hypothesis: 1. Ambiguity in literary discourse entails interaction between two separate levels, textual and intertextual; hence, demands a discursive perspective of analysis. 2. Micro-level ambiguities work interactively to form up macro-level ambiguities. 3. Certain ambiguities are language-specific (English/Turkish) but there also exists shared patterns of language use that create ambiguity. Four short stories were chosen to study how narrative choices give scope to different kinds of ambiguities; namely, Dehlizde Giden Adam (B. Karasu), Unutulan (O. Atay), The Hand-puppet (i. C. Oates) and Night-Sea Journey (J. Barth). The narrative devices were exemplified on the whole text, whereas the frequency analysis was employed only when needed. The functional values of the ambiguity types for each story were also questioned in a comparative manner. In conclusion, 1. Ambiguities occur when narrative choices (e.g. setting, plurality in discourse types) divert the reader to an intertextual context. 2. in a hierarchical organization, micro-level ambiguities (e.g. referential ambiguity, enactor ambiguity) work interactively to form up macro-level ambiguities (e.g. ambiguity in frames, pragmatic ambiguity) 3. Similar narrative tendencies were found to be effective both in English and Turkish texts (e.g. words of perception,“now”as causing dual focalization); yet, language-specific sources of ambiguity were also identified (e.g. hidden pronouns in Turkish causing implicitness in point of view) 4. The main conclusion of this study is that literary texts display their meaning potentials in a web of macro-level ambiguities.

Benzer Tezler

  1. Franz Kafka'nın 'Ein Landarzt' adlı metninin dekonstrüktif yaklaşımla okunmasında ve çevrilmesinde olanaklar

    Opportunities in reading and translation of Franz Kafka's text 'Ein Landarzt' using a deconstructive approach

    MURAT SÖZEN

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    Mütercim-TercümanlıkSakarya Üniversitesi

    Çeviribilim Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. HÜSEYİN ERSOY

  2. Discourse and poetry in literary communication

    Yazınsal bildirişimde söylem ve şiir

    İLKNUR KARAMAN

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2008

    DilbilimTrakya Üniversitesi

    İngilizce Öğretmenliği Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. MUHLİSE COŞKUN ÖGEYİK

  3. Shawn Basey'nin Hunger öykü derlemesi üzerine eleştirel söylem çözümlemesi

    Critical discourse analysis on Hunger by Shawn Basey

    ÖZNUR YAĞCI

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2025

    DilbilimVan Yüzüncü Yıl Üniversitesi

    İngiliz Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. GÜLŞEN TORUSDAĞ

  4. Reconciling science with Islam in Turkey: Islamic journals in perspective

    Türkiye?de İslami dergilerde bilim ile İslam?ın uzlaştırılması

    BURAK TAMAÇ

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2010

    Siyasal Bilimlerİstanbul Bilgi Üniversitesi

    Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. BOĞAÇ EROZAN

  5. Orientalist imagery in the films Il Bagno Turco, Zenne Dancer, and Auf Der Anderen Seite

    Il Bagno Turco, Zenne Dancer ve Auf Der Anderen Seite filmlerinde oryantalist imgelem

    SANEM PEKER DAĞLI

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2019

    Sahne ve Görüntü SanatlarıYıldız Teknik Üniversitesi

    İnsan ve Toplum Bilimleri Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ YUSUF ÖZ