Bir 10. yüzyıl elyazmasına göre rahip Grigol Handzta'nın gezi güzergahındaki manastırların mimarisi
Architecture of the monasteries along the itinerary of Grigol Handzta mentioned in the tenth century manuscript
- Tez No: 127668
- Danışmanlar: DOÇ.DR. MEHMET TUNÇEL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Sanat Tarihi, Art History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2003
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 357
Özet
ÖZET Tarihte“Tao Klarceti”olarak anılan bölge, günümüzde Artvin, Erzurum, Ardahan ve Kars illeri ile ilçelerini kapsamaktadır. Bölge M.Ö. 4. yüzyıldan, Osmanlı hakimiyetine geçinceye kadar Gürcistan topraklan içinde yer almış, 9.-12. yüzyıllar arasında da, Tao Klarceti Beyliği'ne yurt olmuştur. Bu dönemde çok sayıda manastır inşa edilmiş, Kartli'den Klarceti'ye gelen Rahip Grigol Handzta'nın (759- 861) çabalarıyla kurulan ilk oniki manastır, tezimizin konusunu oluşturmuştur. Giorgi Merçule tararından kaleme alman“Rahip Grigol Handzta'nın Hayatı”adlı yazmada sunulan bilgiler, özellikle de söz konusu manastırların inşasından sonra Rahip Grigol ve dönemin kralı ile soyluların manastırlara yaptıkları gezi sırasında izledikleri yol güzergâhı ışığında, manastırların birbirlerine olan konumlarını, dolayısıyla şimdiye kadar adı ya da yeri bilinmeyen manastırları; inşa faaliyetlerinin Rahip Grigol'ün bölgeye gelişi ile başlayıp, gezi öncesinde tamamlandığı da anlaşıldığından manastırların yaklaşık inşa tarihleri tesbit edilebilmiştir. Gürcü mimarisinin“Geçiş Dönemi-7. yy. sonlan-10. yy. ortaları”na ait olan söz konusu manastırların bölge mimarisi içindeki yerlerinin belirlenebilmesi amacıyla, daha çok etkileşimde bulunulan Gürcistan, Ermenistan, Anadolu ve Suriye bölgesindeki yapılarla karşılaştırmalı değerlendirilmesi yapılmış, bu çevrelerde daha önce kullanılan plân tiplerinin esas alınarak, özellikle serbest haç plân tipinde yeniliklerin ortaya konduğu, bu plân tipinin yanı sıra cephe düzenlemesi, örtü sistemi ve süsleme motifleri gibi unsurların da temelde Gürcistan'daki yapılardan kaynaklandığı ancak, Tao Klarceti bölgesinde geliştirilerek tekrar Gürcistan'daki yapılara aktarıldığı anlaşılmıştır.
Özet (Çeviri)
SUMMARY The area known as“Tao Klarceti”in the Middle Ages is situated in Northeast Anatolia, in the boundaries of the actual provinces of Artvin, Erzurum, Ardahan and Kars. This region used to be incorporated within the domain of the Georgian rulers from the 4th century B.C. until the Ottoman sovereignty and also became the seat of the Principality of Tao Klarceti between Ç^-H* centuries. During this era the region was studded with numerous monasteries, including the twelve establishing the main topic of our dissertation. According to the information gathered from the“Life of Grigol Handzta”, copied by Giorgi Mercule in the 10th century, Rev. Grigol Handzta (759-861) who immigrated to Klarceti from Kartli was responsible for the foundation of three and his disciples of the rest of these twelve monasteries. Once these monasteries were completed the rulers and princes of Tao Bagratids, accompanied by Rev. Grigol Handzta, started a journey to visit them. The itinerary described in detail in the“Vita”determines not only the location of each monastery in relation to one another but also helps to solve identification problems. We, therefore, achieved to identify the monastery of Gunatlis Vani, verified the identification of the monasteries of Handzta, and Şatberdi, succeeded in locating the monasteries of Baretelta, Cmerki, Daba and Mere as well as confirmed the existence of the original monastery church of Berta. We understand from the“Vita”, that the construction of the monasteries began after the arrival of Rev. Grigol Handzta in Tao Klarceti and were completed before the excursion of the royal family and the priest. This corresponds roughly to the last of the 7th and the middle of the 10th century and according to most of the208 scholars this era is considered as the“Transition Period”of the Georgian architecture. Consequently, in our dissertation we tried to detect the position, importance and influence of the Tao Klarceti monasteries within the scope of the Georgian architecture in general. Thus, it was necessary for us to undertake a comparative study of the Tao Klarceti monasteries with those in the Republic of Georgia, in Armenia, in Anatolia and in Syria. As data for our examination can better be supplied through the church remains, we concentrated ourselves to the church architecture mainly. We come to the conclusion that the most frequently applied cruciform plan type is taken over from the neighboring regions, modified and given specific characteristics of Tao Klarceti. Through our research it becomes apparent that the facade articulation, the decorative elements and their application as well as the roofing system in Tao Klarceti churches are of Georgian origin. However, it is also evident that these imported elements have been improved and modified in Tao Klarceti and conveyed to the churches in Georgia once again.
Benzer Tezler
- Molla Fethullah el-Kâşânî'nin Zübdetü't-Tefasir'inin kaynak ve yöntemleri
Sources and methods of Zubdetu't-Tafasir of Mullah Fathullah al-Kashani
SABUHI FEYZIYEV
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DinAnkara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HALİS ALBAYRAK
- Anadolu Selçuklu Döneminden resimli bir elyazması: Nasreddin Sivasi'nin tezkiresi (Paris BN, Persian 174)
An illumunated manuscript from the Anatolian Seljukian period: The tezkire of Nasreddin sivasi (Pari̇s BN, Persian 174)
KÜBRA KARABULUT
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
El SanatlarıÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SEMİHA ALTIER
- Astar bezeme teknikli seramiklerde 'Simurg' temalı tasarımlar
Simurgh themed designs on slip technique ceramics
KAFİYE DOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
El SanatlarıMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiGeleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
PROF. DR. SİTARE TURAN
- Türkiye'de kitap konservasyonu çalışmaları ve bir kağıt restorasyonu laboratuarı kurma projesi
In Turkey book and conservation works and a paper restoration laboratuary estamblish project
SERKAN İLDEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
Güzel SanatlarDokuz Eylül ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Ana Sanat Dalı
PROF. İSMAİL ÖZTÜRK
- Sosyalizm sonrası Polonya'da kimlik milliyetçilik ilişkisinin politik kültürel yansımaları
The political cultural reflections of relationship between identity and nationalism at post-socialist Poland
RECEP ELMAS
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Siyasal BilimlerUludağ ÜniversitesiKamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. MEHMET ALİ MERT GÖKIRMAK