Klasik Arap şiirinde recez ve urcuze
Rajaz and urgooza in classical Arabic poetry
- Tez No: 127667
- Danışmanlar: PROF. DR. M. FARUK TOPRAK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Doğu Dilleri ve Edebiyatı, Eastern Linguistics and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2003
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Doğu Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Arap Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 278
Özet
ÖZET TUZCU Kemal: Klasik Arap Şiirinde Recez ve Urcûze Doktora Tezi, Danışman: Prof. Dr. M.Fâruk TOPRAK; VH-268s. Bu çalışma bir aruz bahri ve bir nazım türü olan recezin Câhiliyye devrinden başlamak üzere, Abbasî devletinin çöküşüne kadar geçen zaman içinde kaydettiği aşamaları konu edinmektedir. Câhiliyye devrinde günlük işlerde, atışmalarda, savaş meydanlarında, kuyulardan su çekerken, yolculuk ederken vb. durumlarda bir ya da birkaç beyit halinde irticalen söylenen bu kısa şiirler Arap şiirinin başlangıç aşaması olarak kabul edilir. Sadru'l-İslâm devrinde recez, el-Ağleb el-İclî tarafından uzatılmış, bu uzun şiirlere urcûze adı verilmiştir. Emevî devrinde ise onun açtığı yolda ilerleyen el-'Accâc b. Abdillâh urcûzeyi bir kaside düzeni içinde söyleyerek bu nazmı türünü kasidelerle yarışır olgunluğa getirmiştir. Aruz sistemin kurucusu Haffl b. Ahmed'in recezi bir tür olarak kabul etmeme eğilimi, Abbasî döneminde recezin daha çok bir bahir adı olarak kalmasına neden olmuştur. Bir bahir olarak recezde kan, meczû', meşlûr, menhûk gibi aruz şekilleri bulunmaktadır. Ayrıca bu bahre giren zihaf ve illerle, bahrin yapısı çok değişken ve işlek bir hal almıştır. Bundan dolayı recez, Matiyyetu'ş-Şu'arâ' (Şairlerin Bineği) veya Himâru 'ş-Şi 'r (Şiirin Merkebi) gibi adlarla anılmıştır. Konu olarak Câhiliyye devrinde recez karşılıklı atışma, savaş meydanlarına düşmana hakaret vb. konular dışına fazla taşmaz. Câhiliyye dönemi tanınmış şairlerinin divânlarında recez, çeşitli münasebetlerle söylenmiş konularda olmak üzere pek az bir yer tutar. Emevî devrinde ise kasidenin işlediği her konuda urcûzeler söylenmiş, şekil ve içerik olarak kaside metodu takip edilmiştir. Buna ek olarak bu devirde öğretici urcûzeler ortaya çıkmış ve daha önce klasik kasîdenin bir bölümü olan av teması da müstakil bir hale gelmiştir. Kasîde konularının hepsinde urcûzeler söylenmiş bunların dışında gereken her durumda özellikle tasvirde recez bahri çok kullanılmıştır. Abbasî devri öğretici şiirlerinde yegane bahir recez bahridir. Çünkü nesire yakınlığı yüzünden çok kolay söylenmekte kafiye tutturmak yeterli olmakta ve şiirsel bir yetenek gerektirmemektedir. Av urcûzeleri de Abbasi döneminde özellikle Ebû Nuvâs sayesinde büyük gelişme göstermiş, Emevî devri av urcûzelerinin üslubunu takip eden şair üstün bir hayal gücü ile bu konuda eserler vermiştir. Bu dönemin diğer şairleri ise bu konuda kendilerine özgü bir üslup tutarak av urcûzelerinin yapısını kısmen değiştirmişlerdir. 253
Özet (Çeviri)
SUMMARY TUZCU, Kemal: Rajaz and Urpûza In Classical Arabic Poetry. Ph.D Thesis, Advisor : Prof.Dr. MFaruk TOPRAK; \TC-268p. This work deals with the rajaz poetry and rajaz meter from the beginning Jâhiliyyah (pre-İslamic) period untill the collapse of Abbasid age. İn the Jahiliyyah a few stanza had been recited by the fighters in the wars, hudâs, while they working, drawing water from wells or singing lulabys. But in the islamic period, al-Aghlab al-'igK has lengthened rajaz and it's named urgooza. After that in the Umayyad period al-Accâc b. Abdillâh made a progression for the urgoozah and he was written and formed it in to the urgoozah schemes which meant long qasidas in rajaz meter. Rajaz meter has different prosody styles such as tâm, majzû', mashtûr, mcmhûk. Besides this the addition of zihafs and illets into this meter it is form became very changeable and functional. This situation caused rajaz being called like Matiyyatu al- Shu 'arâ ' (The Mount of The F'oets) or Himâru al-Shi 'r (The Donkey of The Poetry). İn the Jahiliyyah period the topic of rajaz couldn't go further except for the themes of angaging in a contest of poetic repartee or the insult to the enemies in the war fields. İn the collections of well-known poets except for the important events rajaz had a small place. İn Umayyad period every themes that qasidah deals with, also urgoozas have been recited about and the form and the contents of qasidah have been followed. İn addition didactic urgoozas appeared in this period hunting theme - a part of the classical qasidah in the past- became a seperate poem in Abbasid period. Rajaz only was a prosody meter. Urgoozas have been recited in all the topics qasidah. İn addition this in any case rajaz meter has been used widespreadly especially in descriptions. The unic meter of didactic poetry in Abbasid period was rajaz meter because of its similarity to the prose, it could be recited easily, was odequate to find the rigth rhyme and wasn't necessary to have poetical talent. Especially thanks to Ebu Nuwas, 'hunthing urgoozas' mode a great progression in Abbasid Period and with his great imagination the poet - following urgooza styles of Emevi period - had so many works about this subject other poets of this period have followed up their own on style and changed partly the form of hunthing urgoozas. 254
Benzer Tezler
- İhsân kavramının Arapçadaki anlamları ve Kur'ân meâllerine yansımaları
The meanings of the term ihsān in Arabic and its reflections on Qur'ānic translations
RUMEYSA UYSAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
DinRecep Tayyip Erdoğan ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İLYAS KARSLI
- Klasik Arap şiirinde isti'taf
Demander de pitie dans la poesie Arabe classique
YALÇIN ATALIK
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
Doğu Dilleri ve EdebiyatıKırıkkale ÜniversitesiDoğu Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NAZİF ŞAHİNOĞLU
- Klasik Arap şiirinde yaşlılık teması (10. yüzyıl sonuna kadar)
Oldness theme in classical Arabic poetry (untill last of 10 th century)
KEMAL TUZCU
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
Doğu Dilleri ve EdebiyatıAnkara ÜniversitesiDoğu Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. M. FARUK TOPRAK
- Klasik Arap şiirinde savaş (Cahiliye'den Abbasi Dönemine kadar)
War in classical Arabic poetry (From the Jahiliyyah to Abbasid Period)
SABAHATTİN AYDİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Doğu Dilleri ve EdebiyatıBursa Uludağ ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜSEYİN GÜNDAY
- Klasik Arap şiirinde emevî dönemine kadar hiciv
The satire in classical Arabic poetry until the umayyad period
ESAT AYYILDIZ
Doktora
Türkçe
2019
Doğu Dilleri ve EdebiyatıAnkara ÜniversitesiDoğu Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KEMAL TUZCU