Heves-Name'de aşk oyunu: Taci-Zade Cafer Çelebi'nin özgünlük ideali
The Game of love in Heves-Name: Taci-Zade Cafer Çebei's ideal of originality
- Tez No: 137651
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. MEHMET KALPAKLI
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2003
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 105
Özet
ÖZET II. Bayezid'in“nişancı”sı olarak tanınan Tâcî-zâde Cafer Çelebi, İstanbul'un Osmanlılar tarafından fethedilmesinden kırk yıl sonra Heves-nâme adında bir mesnevî kaleme aldı. Mesnevîde, Osmanlı edebiyat kanonunun en önde gelen şairlerinden Şeyhî ve Ahmed Paşa'yı kıyasıya eleştirdi. Bu eleştirilerin arkasında ise bilinçli bir“özgünlük”ideali vardır. Cafer Çelebi'ye göre“özgünlük”bir kompozisyon özelliğidir. Bu yüzden, yeni ve farklı bir mesnevî kaleme almanın yolu, birbirinden ayrı ve bütünlüklü anlatı parçalarını uyumlu bir biçimde yan yana getirmekten geçer. Heves-nâme'de bu nitelikte üç bütünlüklü anlatı bulunuyor. Bunların ilki, 15. yüzyılın sonlarında İstanbul'un önemli yapılarını ve mekânlarını ikonik bir betimleme konusu yapan şehir tasvirleri bölümüdür. Bu bölüm, sonraki yüzyılda şekillenecek olan“şehrengiz”türüyle de dolaylı bir ilişki içindedir. İkinci anlatı parçası,“Acâibü'l- Mahlukat”türüne özgü bilimsel içerikli diliyle dikkat çeken bir bölümdür. Popüler kozmoloji kitaplarına özgü bilgiler, bu bölümde mesnevî biçiminde aktarılır. Üçüncü ve son parça da sevgilinin güzellik unsurlarının betimlendiği özgül bir sözlük biçimindedir. Cafer Çelebi için mesnevî,“eklektik bütünlük”de diyebileceğimiz bu özgünlük idealinin bir ürünüdür. İdealini meşru bir temele yerleştirmek için Çelebi,“hakikî' ve ”mecazî" aşk kavramlarını kullanır. Her iki kavram da evrensel ya da dünyevî aşk denen daha genel bir söyleme bağlanır. Aşk oyunu ise bu söylemin meşru ve edebî bir uzantısıdır. anahtar sözcükler: mesnevî, aşk, özgünlük
Özet (Çeviri)
ABSTRACT THE GAME OF LOVE IN HEVES-NÂMB TÂCÎ-ZÂDE CAFER ÇELEBİ'S IDEAL OF ORIGINALITY Tâcî-zâde Cafer Çelebi, the later“nişancı”of Bayezid II, fourty years after the conquest of Istanbul by Ottomans, wrote a mesnevi called Heves-nâme (The Book of Zeal). In his mesnevi, he posed a direct criticism of Ottoman literature's canonical poets, like Şeyhî and Ahmed Paşa to stress a specific type of“originality”. His peculiar notion of“originality”leads to an ideal, or a project of composing a mesnevi which consists of different narrative pieces that are put together by a sense of coherence. These pieces are three in number. One of them is an iconic depiction of Istanbul's main places and buildings in the 1 5th century, and has an interesting connection to the further flourishing genre, that is“şehrengiz”. The second narrative part is distinguished by the scientifically motivated discourse which can be seen in“Acâibü'l-Mahlukat”genre, that is in the popular books of a very general kind of cosmological knowledge. And the last is a certain kind of dictionary which depicts the parts of the beloved's beauty. Cafer Çelebi's mesnevi is a product of this ideal of originality, which we can name as“the eclectic wholeness”. Çelebi, in order to place his ideal in a firm basis uses the concepts of“hakikf (real) and ”mecazf (metaphorical) love, both of which are nothing but parts of a more general discourse of universal and mundane love. The game of love is literal and legal byproduct of this discourse. keywords: mesnevi, love, originality
Benzer Tezler
- Birinci ağızdan aşk mesnevilerinde duygusal ifade tarzları
Emotional expression styles in Ottoman first person love mesnevis
ASLI ÇİFTÇİ
Doktora
Türkçe
2022
Türk Dili ve Edebiyatıİhsan Doğramacı Bilkent ÜniversitesiTürk Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET KALPAKLI
- Klasik Türk edebiyatında realist aşk mesnevileri
Realist love masnavis in classical Turkish literature
PINAR ÇELİK ÖNAL
Doktora
Türkçe
2022
Türk Dili ve EdebiyatıHacettepe ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. OSMAN HORATA
- 568 numaralı Karahisar-ı Sahib şer'iyye siciline göre Afyon
Başlık çevirisi yok
NACİ ŞAHİN
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
TarihAfyon Kocatepe ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MUSTAFA TURAN