Tradition of comedy of manners in English drame
İngiliz tiyatrosunda töre komedisi geleneği
- Tez No: 141088
- Danışmanlar: PROF. DR. AYŞEGÜL YÜKSEL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Batı Dilleri ve Edebiyatı, Western Linguistics and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2004
- Dil: İngilizce
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Batı Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 112
Özet
TÜRKÇE ÖZET Töre Komedisi belli bir toplumun ya da bir toplumun belli bir kesiminin davranış, gelenek ve dünyaya bakış özelliklerinin iyi kurulu bir dolantı içinde sunan bir komedi türüdür. Temelleri Antik Yunan Tiyatrosu'nun Yeni Komedya döneminde (M.Ö. 486) atılmış olan bu komedi türü yüzyıllar boyunca pek çok yazar tarafından kullanılmıştır. Her edebi tür gibi, tiyatro da içinda bulunduğu ortam ve zamandaki değişikliklere tabidir. Bu nedenledir ki, töre komedisi de Antik Yunan ve Roma Tiyatrosu'ndaki başlangıcından günümüze birtakım değişikliklere uğramıştır. Antik Yunan' da dinsel ayinlerin bir parçası olarak başlayan ve sonra dinsel özelliğinden kopup, sanatsal ve toplumsal bir performans halini alan tiyatro, yolculuğuna Eski Komedya ile başlamıştır. Eski komedya 'kamusal kaygıları' eleştirel dille ele alan bir türdür. Sosyal, politik, ekonomik, veya dinsel günün yaşantısında yer tutan her türlü konu Eski Komedya' da 'fantastik' ve 'tartışmalı' bir yolla anlatılır. Bu komedi türünün en parlak örneklerini Aristophanes vermiştir. Zamanın getirdiği değişimlerle, Eski Komedya yerini önce bir geçiş dönemi olan Orta Komedya'ya daha sonra da Yeni Komedya'ya bırakır. Yeni Komedya pek çok oyun yazarının sıkça kullandığı bir tür haline gelmiştir. Bu nedenle, Yeni Komedya ve onun takipçisi oyunları genel olarak töre komedisi olarak adlandırabiliz. Bu çalışmanın konusu ve amacı töre komedisinin, İngiliz Tiyatrosu komedi geleneği içinde başlangıcından bu güne dek nasıl bir değişim ve gelişim geçirdiğiniincelemektir. Bu amaçla çalışmamızda sırası ile; Plautus'tan Casina, Terence'den The Woman of Andros, Shakespeare' den Much Ado About Nothing, Congreve'den The Way of the World, ve Shaw' dan Arms and the Man isimli oyunlar incelenmiştir. İki Roma dönemi yazarı olan Plautus ve Terence, töre komedisi geleneğinin başlangıcım oluşturan Antik Yunan Tiyatrosu yazarı Menander'in bazı oyunlarım uyarlamışlardır. Yeni Komedya'nın tüm özelliklerini yansıttıkları için, bu iki yazarın oyunları seçilmiştir. Yeni Komedya oyunları, Eski Komedya oyunlarının aksine, 'kişisel kaygıları' 'dolantılı olay dizisi' içinde anlatan bir türdür. 'Kişisel kaygılar' dan kasıt aşk, evlilik, parasal kaygılardır. Oyunların kişileri genellikle orta-yüksek sınıftandır. Yeni Komedya'nın konusunu oluşturan aşk, evlilik ve parasal kaygılar kişisel olduğu kadar evrenseldir de. Bu nedenledir ki, Yeni Komedya kişileri her zamana özgü ve kolaylıkla tanınabilecek karakter-tiplerdir. Bunlar genel olarak yaşlı ve huysuz baba, çaresiz genç aşıklar, fahişe, kurnaz köle, deli doktor, böbürlenen asker olarak sıralanabilir. Oyunlardaki problem genellikle birbirlerine aşık gençlerin biraraya gelememesidir. Sebep bazen sınıfsal farklılık bazen de anne-babaların gençleri başkaları ile sözlemesidir. Aşıklar genellikle pasif tiplerdir. Bu nedenle, engelleri aşmak için çeşitli 'entikalar çevirmek' kurnaz kölelere kalır. Oyunlardaki dolantı öğeleri, 'kulak misafiri olma' ya da 'kasıtlı olarak başkalarını dinleme', 'kılık değiştirme'dir. Olay bu öğelerin kullanılması ile iyice karışır. Oyunun sonunda genellikle bir yabancı ortaya çıkar ve aşıklardan birinin aslında köle ya da fahişe değil bir soylu olduğunu açıklar. Kanıt olarak da bir 'gösterge sunar. Bu gösterge bir 105oyuncak, bir ben ya da çocuğun gerçek adıdır. Böylece, oyun kişileri 'gerçeği anlar', ve 'uzlaşır'. Bu 'uzlaşma' genellikle gençlerin evliliği konusunda olur. Yıllardır ayrı kalan anne-baba ve çocuklar da 'kavuşur'. Roma dönemi töre komedisi oyunları bu yolu izleyerek 'mutlu son' a ulaşır. Bir 16. yüzyıl yazarı olan Shakespeare, Rönesans ile gelen antik edebiyatın popülaritesi ile, töre komedisi ile tanişmış ve bu komedi türünün özelliklerini kullanarak eserler vermiştir. Shakespeare bu komedi türünün özelliği olan dolantı öğelerini ustalıkla kullanmış ve geleneksel Yeni Komedya'ya 'nükteli ve incelikli söyleşim' özelliğini kazandırmıştır. Shakespeare'in bu katkısı İngiliz töre komedisinin milli özelliği olacaktır. Shakespeare nükteli ve incelikli söyleşimi özelikle Much Ado About Nothing oyununda birbirine aşık ama bunu geleneksel yolların dışında ifade eden iki karakter olan Benedick ve Beatrice' de yoğunlaştırmıştır. İngiltere'de II. Charles 'in tahta geçmesi ile başlayan Restorasyon dönemi tiyatrosunda, Shakespeare'nin başlattığı 'nükteli söyleşim' özelliği doruğa ulaşır. Restorasyon dönemi töre komedisinde karakterler, o dönem İngiltere 'sindeki yüksek- orta sınıfın tipik özelliklerini yansıtırlar. Bu karakterler arkadaşlarına ve eşlerine ihanet eden, sevgiyi cinsellikten ibaret gören ve materyal değerleri manevi değerlerin üzerinde tutan tiplerdir. Dolayısı ile, ortaya çıkan komedi, ahlaksızca olduğu yönündeki suçlamalardan kurtulamamıştır. Bu çalışmamızda Restorasyon dönemi töre komedisini temsil eden eser William Congreve'nin The Way of the World adlı eseridir. Bu eserdeki 'nükteli söyleşim' özelliği öylesine yoğundur ki, oyun ilk 106sahnelendiğinde başarılı olamamış ve Congreve'nin izlenmek için değil, okunmak için oyun yazan bir yazar olduğu kanısına varılmıştır. Yine de bu dönem oyunları İngiliz töre komedisi geleneğinin 'nükteli söyleşim' özelliğini geliştiren ve en parlak örneklerinin verildiği dönem olmuştur. Viktorya dönemine gelindiğinde İngiliz tiyatrosunun ihtiyacı, yaşanan sıkıntıları sahneye gerçekçi bir şekilde taşıyan ve seyirciyi bunlardan haberdar edip, çözümler sunan ve reform vaad eden bir tiyatro türü idi. Bernard Shaw tiyatroyu gününün sosyal, ekonomik, sanatsal ve dinsel problemlerine dikkat çekmek ve bu konulardaki görüşlerini anlatarak toplumda iyileşme ve reformu sağlamak için bir araç olarak görmüştür. Pek çok problemin varlığına karşın geleneksel düşünce yoluyla ve romantik aldanışlarla toplumun gözardı etmeyi yeğlediği gerçeklere dikkati çekmek için, Shaw töre komedisinin geleneksel özelliklerini kullanmıştır. Bunlar ile seyircide alışık olduğu bir komedi izlediği seyrettiği izlenimini uyandırıp, seyirciyi aslında kendi tartışma ortamına çekmiştir. Shaw, seyirciye sahnede hem kendi katıldığı hem de karşıt olduğu görüşlerden karakterler sunup, bunları karşılıklı tartışmaya sokar. Shaw'un 'nükteli söyleşim'e yüklediği görev diğer töre komedisi oyunlarından farklı bir özellik gösterir. Daha önceki dönemlerin töre komedisi geleneğinde 'nükteli söyleşim' özelliği bir zeka belirtisi ve söz sanatı düzeyinde iken, Shaw 'nükteli söyleşim' geleneğini oyun karakterlerinin fikir çatışmalarım başlatmak ve sürdürmek için kullanır. Bu yolla, Shaw toplumda her konudaki ikiyüzlülüğü gözler önüne serer. 'Kamusal kaygılar'ı dile getiren konuları ve tartışmaya elverişli yapısı ile Shaw'un 107oyunları töre komedisinin başlangıcı olan Yeni Komedya oyunlarından çok Antik Yunan' da komedinin ortaya çıkışı ile oluşan ve en parlak örneklerini Aristophanes 'in verdiği Eski Komedya oyunları ile benzerlik gösterir. Bu nedenle, Shaw için Eski Komedya'nın amaçları ile Yeni Komedya'nın öğelerini birlikte kullanmış bir yazar diyebiliriz. Bu sentezi ile Shaw 'tartışma komedisi' adı verilen yeni bir tür yaratmıştır. Töre komedisi de tarihsel değişim süreci içinde toplumu ilgilendiren ciddi konuları seyirci ve okuyucuyu eğlendirerek anlatan bir çizgi yakalamıştır. Böylece hem güldüren hem de eğiten bir tür olarak toplumsal işlevini devam ettirmektedir. 108
Özet (Çeviri)
Özet çevirisi mevcut değil.
Benzer Tezler
- Köy seyirlik oyunlarında komedi unsuru olarak cinsellik
The sexualty as an element of comedy in the theatrical village play
GİZEM TAŞTAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Sahne ve Görüntü SanatlarıHaliç ÜniversitesiTiyatro Ana Sanat Dalı
PROF. DR. CEVAT ÇAPAN
PROF. DR. AYŞE AYŞIN CANDAN
- Ali Haydar Bey'in hayatı, edebi kişiliği ve tiyatro eserlerinin incelenmesi
Ali Haydar Bey's life, literary personality and examination of theatrical works
NURCAN YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Türk Dili ve EdebiyatıUşak ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ALİ PULAT
- İtalyan tiyatrosunda Goldoni ve Commedia dell'Arte
Goldoni in Italian theater and Commedia dell'Arte
GİZEM ARSLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Batı Dilleri ve EdebiyatıAnkara ÜniversitesiBatı Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ EBRU BALAMİR
- Joe Orton's critique of middle-class manners in loot and what the butler saw
Joe Orton'un loot ve what the butler saw oyunlarında orta sınıf toplumsal davranışlarına yönelik eleştirisi
SİBEL DOĞANAY
Yüksek Lisans
İngilizce
2008
Sahne ve Görüntü SanatlarıHacettepe Üniversitesiİngiliz Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ŞEBNEM KAYA
- O'tkır Hashımov'un Bahor Qaytmaydı adlı hikâyesinin çevirisi ve söz varlığı incelemesi
Translation and vocabulary review of O'tkir Hashimov's story named Bahar Qaytmaydi
YAKUP BİLMEZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıMersin ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ABDULLAH ELCAN