Janos Arany'ın hayatı ve eserlerinin incelenmesi/Szondi Ket Aprodja, Buda Halala ve Toldi Esteje
Study of the works and life of John Arany/ the two servants of Szondi, Death of Buda and evening of Toldi
- Tez No: 141334
- Danışmanlar: PROF. DR. NACİYE GÜNGÖRMÜŞ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Batı Dilleri ve Edebiyatı, Western Linguistics and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2004
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Batı Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Hungaroloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 325
Özet
ÖZET Jânos Arany' in Hayatı ve Eserlerinin İncelenmesi Szondi Ket Aprödja, Buda Halâla ve Toldi Esteje Bugünkü Macar edebiyatının temellerini oluşturan ilkeleri, 19. yüzyılın ikinci yarısında Macaristan' da meydana gelen toplumsal, ekonomik ve siyasi oluşumlarda ve bunların Macar toplumuyla Macar edebiyatına olan etkilerinde aramak gerekir. Bu dönemin toplumsal, ekonomik ve siyasi oluşumlarını ve bu oluşumlardan etkilenerek eserler veren Macar edebiyatçılarım incelemek hem o zamanki edebi akımları, hem Macaristan' m diğer devlet ve milletlerle olan ilişkilerini ve hem de 19. yüzyılla beraber 20. yüzyılda da Macar milletini ve devletim içten ve dıştan etkileyen unsurları, bunların Macar edebiyatına yansımasını görmek ve kritiğini yapmak demektir. 19. yüzyılın ikinci yarısında birçok büyük Macar edebiyatçısı yetişmiş ve her bakımdan çok değerli eserler vermişlerdir. Bu edebiyatçılardan birisi de tezinizin konusu olan Jânos Arany' dır. Çalışmamız boyunca büyük şair Arany' m hayatı en ince ayrıntısına kadar incelenmiş, hayatının dönüm noktasını oluşturan ve edebi düşüncesinin oluşmasına katkıda bulunan oluşumlar detaylarına girilerek incelenmiş, bütün bunlardan başka Macaristan' m o zamanlar içinde bulunduğu iç ve dış şartlara da yer verilmiştir. Bir edebiyatçının hayatı incelendikten ve onun eserlerini ortaya koymasını sağlayan yaşantısı boyunca karşılaştığı olaylara yer verdikten sonra bunlarla bağlantılı olarak onun edebi kişiliğini de incelemek gerekir. Bu yapılmazsa o 308edebiyatçının eserleri tam olarak anlaşılamaz ve onlar üzerinde yorum yapılamaz. Çünkü hangi edebiyatçı olursa olsun yaşadığı toplumdan ve içinde bulunduğu çağın koşullarından etkilenir ve bu etkileri kendi ruhi oluşumlarıyla birleştirerek eserlerine yansıtır. Bu gerçeklerden yola çıkarak çalışmamızda Jânos Arany' in edebi kişiliği de içinde yaşadığı çevre şartlan, fiziki ve ruhi oluşumları göz önüne alınarak incelenmiştir. Çalışmamızın amacı 19. yüzyılın ikinci yarısındaki Macar edebiyatının temel taşlarından biri olan Jânos Arany' m hayatım, edebi kişiliğini, Macar ve dünya edebiyatında önde gelen eserleriyle beraber Türklerle ilgili olarak yazdığı eserlerini incelemek ve bu bilgilerin ışığı altında hem o zamanki Macar toplumunu ve edebiyatım, hem Arany' ı da etki altına alan romantizm ve milli klasisizm akımlarını değerlendirmek ve hem de Arany' m Macar ve dünya edebiyatında niçin bu kadar büyük bir yere ve öneme sahip olduğunu ortaya çıkarmaktır. Hiç kuşku yoktur ki bir edebiyatçıyı asıl kimliğine kavuşturan onun eserleridir. Ancak doğal olarak edebiyatçının her eseri çeşitli sebeplerden dolayı aynı derecede önem arz etmez. Çalışmamızda Jânos Arany' m Macar edebiyatmda yer etmiş ve büyük önem taşıyan belli başlı eserlerine yer verilmiş, bunlar her açıdan dikkatli bir şekilde incelenerek yorumlanmıştır. Daha sonra şairin Türklerle ilgili olarak yazdığı üç esere (Szondi K& Aprödja, Buda Halâla ve Toldi Esteje) geçilerek bu eserler konu, anafikir, edebi görüş ve dilbilgisel oluşumlar gibi birçok değişik açıdan incelemeye tabii tutulmuştur. Büyük şair Arany, kendi dönemindeki edebiyatçıları etkilediği gibi kendisinden sonraki hem Macar, hem de dünya edebiyatçılarım gerek eserleri ve gerekse de fikirleriyle etkilemiştir. Habsburg İmparatorluğu' na karşı verilen ve sonu 309hüsranla biten 1848 - 1849 Macar Özgürlük Savaşı, bu savaşın öncesindeki ve sonrasındaki olaylar Arany' ı çok derinden etkilemiş ve sarsmıştır. Çalışmamız yukarıdaki tespitlerden başka milletlere yön veren ve kaderini değiştiren büyük gelişmeleri, bu gelişmeleri bizzat yaşayarak milletine yön veren edebiyatçıların ne şekilde bunlardan etkilendiğini, bu etkiyi eserlerinde hangi edebi araçları ve ifadeleri kullanarak yansıttıklarım ve ilerleyen zamanda aynı şartlar yeniden ortaya çıktığı zaman bu edebiyatçıların fikirlerinin ne şekilde gündeme geldiğini ve yıllarca önce ortaya atılan sağlam fikirlerin ve görüşlerin asla ölmediğini göstermek bakımından da önem arz etmektedir. Tezimizde sözü edilen her bir kavramın ve her bir kişiliğin elden geldiğince açıklaması yapılmaya çalışılmış ve okuyucunun zihninde soru işaretleri bırakılmamaya özen gösterilmiştir. Konuların daha iyi anlaşılması için özellikle eserler başta olmak üzere her konu edebiyatçıya etki eden iç ve dış öğeler temelinde ele alınmış ve tarih, toplum ve edebiyatçı üçlüsünün birbirinden ayrılamaz ve birbirini bütünleyerek sürekli olarak etkilediği düşüncesinden hareket edilmiştir. Bu kadar büyük bir edebiyatçının hayatım, edebi kişiliğini, Macar edebiyatında önem taşıyan eserlerini ve bunlardan başka Türklerle ilgili olan eserlerini de incelemek ve bunlar hakkında yorum yapmak çok kapsamlı bir çalışmayı gerektirdiğinden konu dışında kalan, konunun bütünlüğünü bozan ve okuyucunun aklım karıştıracak olan her türlü oluşum konu dışı bırakılmış ve çalışmanın sınırlarının bu şekilde çizilmesine özen gösterilmiştir. Tezin hazırlanmasında kaynakçada da görüldüğü gibi Jânos Arany' ı, yaşadığı çağı, ortaya koyduğu eserlerini ve o zamanki Macaristan' m durumunu anlatan Macarca yazılmış en son kitap, dergi, makale gibi basılı eserlerin yam sıra 310internet ortamında yayınlanan yazılardan da yararlanılmıştır. Konular işlenirken her olaya ve her esere mümkün olduğu kadar geniş bir bakış açısından bakılmış ve konulan tamamlayıcı olduğunu düşündüğümüz her bilgi yeri geldikçe verilmeye çalışılmıştır. Tezimizin ekler bölümünde Jânos Arany' m kendi el yazısıyla yazılmış eserlerinden sayfalara yer verilmiş ve böylece büyük şairin ölümünün ardından uzun yıllar geçmesine rağmen bugünde Macar milletini etkilemeye devam ettiğini, fikirlerinin Macar milletinin her kesimi tararından benimsediğini ve sonsuza kadar Macar halkının gönlünde yaşayacağım göstermek amaçlanmıştır. 311
Özet (Çeviri)
SUMMARY Study of the Works and Life of Jânos Arany Szondi K& Aprödja, Buda Halâla and Toldi Esteje We should base the effects of the developments in the public, economic and political arena of Hungary during the second half of the 19th century on the community and literature of Hungary and find the principles making up the basics of the Hungarian literature of today in these. To study the public, economic and political developments of the period in Hungary and the Hungarian literary men producing works under the influence of these developments means to see and criticize the literary currents of that time as well as from outside in the 20th century together with the 19th century and the reflection of all those happenings in the Hungarian literature. İn the second half of the 19th century many great literary men have been raised and they have produced many important works of literature in every way. One of these literary men is the subject of our thesis, Jânos Arany. All during our study the great poet Arany' s life has been inspiring for us and his life has been studied in detail and developments in his life time making up his personality have been finely researched which are the turning points in its life and which contributed to his way of thinking making up his literary talents. Apart from those the conditions and circumstances Hungary was at that time both internally as well as externally have been studied. Bir edebiyatçının hayatı incelendikten ve onun eserlerini ortaya koymasını sağlayan yaşantısı boyunca karşılaştığı olaylara yer verdikten sonra bunlarla 312bağlantılı olarak onun edebi kişiliğini de incelemek gerekir. Bu yapılmazsa o edebiyatçının eserleri tam olarak anlaşılamaz ve onlar üzerinde yorum yapılamaz. Çünkü hangi edebiyatçı olursa olsun yaşadığı toplumdan ve içinde bulunduğu çağın koşullarından etkilenir ve bu etkileri kendi ruhi oluşumlarıyla birleştirerek eserlerine yansıtır. Bu gerçeklerden yola çıkarak çalışmamızda Jânos Arany' m edebi kişiliği de içinde yaşadığı çevre şartlan, fiziki ve ruhi oluşumları göz önüne alınarak incelenmiştir. Çalışmamızın amacı 19. yüzyılın ikinci yarısındaki Macar edebiyatının temel taşlarından biri olan Jânos Arany' m hayatını, edebi kişiliğini, Macar ve dünya edebiyatında önde gelen eserleriyle beraber Türklerle ilgili olarak yazdığı eserlerini incelemek ve bu bilgilerin ışığı altmda hem o zamanki Macar toplumunu ve edebiyatım, hem Arany* ı da etki altına alan romantizm ve milli klasisizm akımlarım değerlendirmek ve hem de Arany' m Macar ve dünya edebiyatmda niçin bu kadar büyük bir yere ve öneme sahip olduğunu ortaya çıkarmaktır. Hiç kuşku yoktur ki bir edebiyatçıyı asıl kimliğine kavuşturan onun eserleridir. Ancak doğal olarak edebiyatçının her eseri çeşitli sebeplerden dolayı aynı derecede önem arz etmez. Çalışmamızda Jânos Arany' m Macar edebiyatmda yer etmiş ve büyük önem taşıyan belli başlı eserlerine yer verilmiş, bunlar her açıdan dikkatli bir şekilde incelenerek yorumlanmıştır. Daha sonra şairin Türklerle ilgili olarak yazdığı üç esere (Szondi K& Aprâdja, Buda Halâla ve Toldi Esteje) geçilerek bu eserler konu, anafikir, edebi görüş ve dilbilgisel oluşumlar gibi birçok değişik açıdan incelemeye tabii tutulmuştur. Büyük şair Arany, kendi dönemindeki edebiyatçıları etkilediği gibi kendisinden sonraki hem Macar, hem de dünya edebiyatçılarını gerek eserleri ve -M-Jgerekse de fikirleriyle etkilemiştir. Habsburg İmparatorluğu' na karşı verilen ve sonu hüsranla biten 1848 - 1849 Macar Özgürlük Savaşı, bu savaşın öncesindeki ve sonrasındaki olaylar Arany' ı çok derinden etkilemiş ve sarsmıştır. Çalışmamız yukarıdaki tespitlerden başka milletlere yön veren ve kaderini değiştiren büyük gelişmeleri, bu gelişmeleri bizzat yaşayarak milletine yön veren edebiyatçıların ne şekilde bunlardan etkilendiğini, bu etkiyi eserlerinde hangi edebi araçları ve ifadeleri kullanarak yansıttıklarını ve ilerleyen zamanda aynı şartlar yeniden ortaya çıktığı zaman bu edebiyatçıların fikirlerinin ne şekilde gündeme geldiğim ve yıllarca Önce ortaya atılan sağlam fikirlerin ve görüşlerin asla ölmediğini göstermek bakımından da önem arz etmektedir. Tezimizde sözü edilen her bir kavramın ve her bir kişiliğin elden geldiğince açıklaması yapılmaya çalışılmış ve okuyucunun zihninde soru işaretleri bırakümamaya özen gösterilmiştir. Konuların daha iyi anlaşılması için özellikle eserler başta olmak üzere her konu edebiyatçıya etki eden iç ve dış öğeler temelinde ele alınmış ve tarih, toplum ve edebiyatçı üçlüsünün birbirinden ayrılamaz ve birbirini bütünleyerek sürekli olarak etkilediği düşüncesinden hareket edilmiştir. Bu kadar büyük bir edebiyatçının hayatını, edebi kişiliğini, Macar edebiyatında önem taşıyan eserlerini ve bunlardan başka Türklerle ilgili olan eserlerini de incelemek ve bunlar hakkında yorum yapmak çok kapsamlı bir çalışmayı gerektirdiğinden konu dışında kalan, konunun bütünlüğünü bozan ve okuyucunun aklım karıştıracak olan her türlü oluşum konu dışı bırakılmış ve çalışmanın sınırlarının bu şekilde çizilmesine özen gösterilmiştir. Tezin hazırlanmasında kaynakçada da görüldüğü gibi Jânos Arany'ı, yaşadığı çağı, ortaya koyduğu eserlerini ve o zamanki Macaristan' m durumunu anlatan 314Macarca yazılmış en son kitap, dergi, makale gibi basılı eserlerin yanı sıra internet ortamında yayınlanan yazılardan da yararlanılmıştır. Konular işlenirken her olaya ve her esere mümkün olduğu kadar geniş bir bakış açısından bakılmış ve konulan tamamlayıcı olduğunu düşündüğümüz her bilgi yeri geldikçe verilmeye çalışılmıştır. Tezimizin ekler bölümünde Jânos Arany'ın kendi el yazısıyla yazılmış eserlerinden sayfalara yer verilmiş ve böylece büyük şairin ölümünün ardından uzun yıllar geçmesine rağmen bugünde Macar milletini etkilemeye devam ettiğini, fikirlerinin Macar milletinin her kesimi tarafından benimsediğini ve sonsuza kadar Macar halkının gönlünde yaşayacağım göstermek amaçlanmıştır. 315
Benzer Tezler
- Janos Sipos ve Bela Bartok'un çalışmaları bağlamında Türk müziği ve pentatonizm ilişkisinin incelenmesi
Study of the relationship between Turkish folk music and pentatonic music in the context of Janos Sipos and Bela Bartok's works
EMRE GÖK
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
MüzikGazi ÜniversitesiGüzel Sanatlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İSMET DOĞAN
- Janos Sipos'un Türk dünyası halk müziği ile ilgili çalışmalarının analizi
The analysis of Janos Sipos' studies on folk music in Turkish world
TUBA DERİCİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Halk Bilimi (Folklor)Dokuz Eylül ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. METİN ARIKAN
- On small gaps between primes
Başlık çevirisi yok
DENİZ ALİ KAPTAN
Doktora
İngilizce
2015
MatematikCentral European UniversityPROF. DR. JANOS PİNTZ
PROF. DR. GERGELY HARCOS
- British Museum Turkî Ms 23'te kayıtlı Çağatayca Şâhî divanındaki Gazeller (vr. 1b-10b; Transkripsiyon, Çeviri, Sözlük)
Poems in the Chaghatai divan of Şâhî that registered as Turkî Ms 23 in British Museum (leaves 1b-10b)
SEMA BAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞEGÜL SERTKAYA