Isırgan otu toprak altı ve toprak üstü kısımlarından ısırgan otu ekstraktının eldesi ve özelliklerinin incelenmesi
Preparation and determination of properties of nettle extract from underground and upperground parts of nettle
- Tez No: 142979
- Danışmanlar: DOÇ. DR. YÜKSEL AVCIBAŞI GÜVENİLİR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Kimya Mühendisliği, Chemical Engineering
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2003
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Kimya Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 95
Özet
ÖZET Bitkisel ekstraktlar, günümüzde özellikle kozmetik sektöründe yaygın olarak kullanılmakla beraber gıda ve tekstil sektöründe ve tıpta da kullanılmaktadır. Bitkilerin geçmişten günümüze kadar özellikle halk arasında fitoterapik uygulamalarda ve kozmetik amaçlı kullanılması, kimya sektörünün bu uygulamayla da ilgilenmesini sağlamıştır. Bitkisel ekstrakt eldesinde en çok kullanılan bitkiler, ısırgan otu, melisa otu, papatya, tarçın, vanilya, ada çayı,kekik, kuş burnu, mersin ve ardıç katranıdır. Bu bitkilerden elde edilen ekstraktlar, çeşitli amaçlarla kozmetik, gıda, tekstil sektöründe ya da tıpta kullanılmaktadır. Isırgan otu ekstraktı içeren şampuanlar, papatya özlü kolonyalar, melisa otu ekstraktı içeren diş macunlan ve cilt kremleri, ısırgan otu ekstraktı içeren ilaçlar, kumaş boyamada kullanılan hint safranı ekstraktlan bunlara örnek verilebilir. Ekstrakt eldesinde bitkinin tohumu ya da toprak altı ve toprak üstü kısımları kullanılır. Bitkinin farklı kısımlarından elde edilen ekstraktların özellikleri ve yağ asidi bileşimleri birbirinden farklılık gösterebilir. Yağ asitleri, kozmetik sektöründe el ve vücut temizleyicilerinde, losyonlar ve kremlerde, diş temizlik ürünlerinde, tıraş ürünlerinde ve şampuanlarda kullanılmaktadır. Tekstil endüstrisinde kullanılan tekstil hammaddelerinin %40'ını yağ asitleri oluşturmaktadır ve bu yağ asitleri yağlayıcı, ıslatıcı ve yüzeye nüfuz etme ajanı olarak kullanılmaktadır. Yağ asitlerinin gıda endüstrisinde kullanımları kozmetik ve tekstil endüstrilerine göre daha kısıtlıdır. Ekmek üretiminde, sakızlarda, hazır keklerde ve reçellerde yağ asitleri kullanılmaktadır. Tıpta yağ asitleri, en az kozmetik sektöründe kullanıldığı kadar kullanılmaktadır. İlaçlarda hammadde, proseslerde yardımcı madde ve aktif madde olarak kullanımı yaygındır. Bitkisel ekstraktların yağ asidi bileşimlerinin belirlenmesinde en yaygın olarak kullanılan yöntem gaz kromatografisidir. İçeriği belirlenecek olan bitkisel ekstraktın ilk olarak metil esteri hazırlanıp gaz kromatografisi yapılarak elde edilen piklere göre tanımlama yapılır. Bu çalışmada bitkisel ekstrakt kaynağı olarak ısırgan otu toprak altı ve toprak üstü kısımları kullanılmış ve çeşitli yöntemlerle elde edilen ekstraktların bileşimleri belirlenmiştir. Isırgan otu (Urtica dioica), saplarında ve yaprak altlarında yakıcı tüyler bulunduran, koyu yeşil renkte ve genellikle 10 cm civarında boya sahip olup en çok Haziran-Eylül ayları arasında yetişen bir bitkidir. Yapısında 20'ye yakın kimyasal madde bulundurur. Bunlar, yağ asitleri, lektinler, steroller, aminler, asitler ve poliholozitlerdir. Bitkinin toprak altı ve toprak üstü kısımlarının kimyasal özellikleri birbirinden farklıdır. Isırgan otunun yaprak ve toprak üstü kısımlarında bulunan kimyasal maddeler, palmitik, linoleik,oleik ve linolenik asitler, formik, silisik, sitrik, fumarik malik, fosforik asit, kemferol, P-sitosterol ve tanenlerdir. Toprak altı kısımlarında ise, palmitik, linoleik asitler, histamin, UDA(Urtica Dioica Aglutinin), glukanlar, triterpenler, P-sitosterol ve fenil propan türevleri bulunmaktadır. Bu kimyasal maddelerin dışında, nişasta ve bol miktarda klorofil ve klorofil türevlerini içermektedir. VIIIsırgan otu içerdiği bu maddeler ve bunların özelliklerinden dolayı, kozmetik sektöründe ve tıpta fitoterapik uygulamalarda kullanılmaktadır. Isırgan otunun kolay bulunur ve de maliyetinin düşük olması bu tür uygulamaları daha da yaygınlaştırmaktadır. Isırgan otu ekstraktı kozmetik sektöründe, özellikle saç dökülmesini önleyici şampuanlarda ve çeşitli cilt kremlerinde kullanılmaktadır. Isırgan otundan hazırlanan friksiyon sulan da saç derisini besleyici ve saç dökülmesini önleyici özelliğinden dolayı kullanılan diğer bir üründür. Tıpta ısırgan otu ekstraktının kullanımı sadece fitoterapik uygulamalarla sınırlı olmayıp bazı ilaçlarda da yardımcı madde olarak kullanılmaktadır. Özellikle, p-sitosterol içeriğinden dolayı, ısırgan otu ekstraktı, kanser olmayan prostat büyümesinde büyümeye neden olan enzimi inhibe ederek iyileşme sağlayan bir maddedir. Bunun dışında ısırgan otu, böbrek ve idrar yolu rahatsızlıklarında, şeker hastalığında, sivilce, sedef, egzama gibi cilt hastalıklarında ve yüksek tansiyona karşı kullanılan bir bitkidir. Bu çalışmada, taze ve kuru ısırgan otu toprak altı ve toprak üstü kısımlarından, ekstraksiyonla farklı çözücüler kullanarak ısırgan otu ekstraktlan hazırlanmıştır. Kullanılan ekstraksiyon yöntemleri, katı-sıvı ekstraksiyonu, sıvı-sıvı ekstraksiyonu ve Soxhlet ekstraksiyonu yöntemleri ve çözücüler, etanol, metanol, etil asetat ve hegzandır. Üç farklı ekstraksiyon yöntemiyle ve farklı çözücüler kullanarak ekstraktlar hazırlanmış ve bu ekstraktların yağ asidi ve P-sitosterol içerikleri incelenerek kozmetik sektöründe kullanılan ısırgan otu ekstraktı bileşimine en uygun olan ekstrakt hazırlama yöntemi ve çözücüsü belirlenmiştir. Sonuçta ekstraktta elde edilen yağ asitleri ve p-sitosterol içerikleri karşılaştırılarak en iyi yöntem olarak Soxhlet ekstraksiyonu, çözücü olarak da hegzan ve etil asetat belirlenmiştir. Isırgan otu kuru yaprağı ve hegzanla yapılan Soxhlet ekstraksiyonu sonucu elde edilen ekstraktın bileşimini, %21,7 linoleik asit (C18:2), %5,0 palmitik asit (C16:0), %10,8 behenik asit (C22:0) ve %0,5 oleik asit (C18:l), %0,75 P-sitosterol ve %55 klorofil ve türevleri oluşturmaktadır. Isırgan otu kuru yaprağı ve etil asetatla yapılan Soxhlet ekstraksiyonu sonucu elde edilen ekstraktın bileşimini, %24,7 linoleik asit (C18:2), %6,5 palmitik asit (C16:0), %2,9 linolenik asit (C18:3) ve %0,8 oleik asit (C18:l), %0,70 p-sitosterol ve yaklaşık %55 klorofil ve türevleri oluşturmaktadır. Endüstride özellikle kozmetik sektöründe kullanılan yağ asitlerinin, linoleik asit, oleik asit, palmitik asit ve stearik asit olması ve hazırlanmış ısırgan otu ekstraktlannın yaklaşık %0,8 oranında P-sitosterol içerdiğinin bilinmesi üzerine, etil asetat ve hegzanla Soxhlet ekstraksiyon yöntemi kullanılarak elde edilen ısırgan otu ekstraktlannın kozmetik sektöründe kullanılabileceği söylenebilir. vm
Özet (Çeviri)
PREPARATION AND DETERMINATION OF PROPERTIES OF NETTLE EXTRACT FROM UNDERGROUND AND UPPERGROUND PARTS OF NETTLE SUMMARY Herbal extracts have a widespread use in food and textile industry, in phytotheraphy and especially in cosmetics. The usage of herbal extracts in daily life as phytotheraphycal and cosmetic agents made chemical industry focus on this application. The herbs that mostly used to obtain herbal extracts are, nettle, lemon balm, chamomile, cinnamon, vanilla, sage, thyme, rosemary, turmeric and myrtle. The extracts of these herbs are used in cosmetics, phytotheraphy, and food and textile industry for different kinds of usages. The shampoos with nettle extracts, colognes with chamomile extracts, toothpastes with lemon balm extracts, medicines with nettle extracts and turmeric extracts used for dyeing textures are some examples for these usages. In obtaining herbal extracts, the seeds, the underground and upperground parts of herbs are used. The properties of these extracts obtained from different sources may differ part to part. The fatty acids are used in hand and body lotions, in tooth care products, shaving products and in shampoos in cosmetics, while in textile industry, fatty acids have a 40 percent of the raw materials and these fatty acids are used as lubricants, wetting substances and surface adsorption agents. The usage of fatty acids in food industry has a narrow application area, compared to cosmetics and textile industry. The only usage of fatty acids in food industry can be seen in the production of bread, cake, jam and gums. In medicine, it has a usage as wide as cosmetics, as raw material, auxiliary material in processes and active reagents. A well-known method to determine the fatty acid content of herbal extracts is gas chromatography (GC). The first step of the determination is the preparation of the methyl esters of herbal extracts. Analyzing these methyl esters in GC for obtaining related peaks comparing to standard peaks follows this process as the second step. In this study, the upperground and underground parts of nettle (Urtica dioica) are used as an extraction source and the properties of these different kinds of extracts are determined. Nettle (Urtica dioica), is a perennial herb, growing in nitrogen rich soils, from June to September. The stem is erect and green; the leaves are opposite, located at the base and finely toothed. Usually, the plant has both female and male flowers, in separate inflorescences, hence the specific name of the plant, dioica. The herb contains nearly 20 different chemical materials. Some of these chemical materials are fatty acids, lectines, sterols, amines, acids and polyholozids. The chemical materials determined in upperground parts of nettle are, palmitic acid, linoleic acid, linolenic acid, oleic acid, formic acid, silysic acid, citric acid, fumaric acid, phosphoric acid, champherol, (3-sitosterol and tannins. The chemical materials determined in underground parts of nettle are, palmitic acid, ^inoleic acid, histamine, UDA (Urtica Dioica Agglutinin), triterpens, ^-sitosterol and IXphenyl propane derivatives. Besides these chemical materials, it is found that nettle contains starch and large amount of chlorophyll and chlorophyll derivatives. Because of these contents of nettle, the extract of this herb is widely used in cosmetics and in medicine. Being easy obtainable and having a low cost, made this kind of applications of nettle, widespread day by day. Nettle extract is especially used in shampoos that prevent hair lost and in skin care lotions and creams, in cosmetics. The fraction waters, prepared with nettle herb are used for preventing hair lost and nourishing effect on head skin, too. The usage of nettle extract in medicine is not narrowed with phytotherapic applications. It is used in medicines as auxiliary material, too. Because of content of {3-sitosterol in nettle, it is used for inhibition of bening prostatic hyperplasia (BPH) enzyme. Besides these usages, nettle is used against to kidney and urinary system illnesses, diabetes, like eczema and pimple kind of skin problems. In this study, nettle extracts are prepared with different kinds of solvents like methanol, ethanol, ethyl acetate and hexane by using underground and upperground parts of nettle. The extraction methods used are, solid-liquid extraction, liquid-liquid extraction and Soxhlet extractions. The contents of extracts prepared with three different methods and four different solvents are determined and compared with the original extracts used in cosmetics. By this way. the best solvent and method are determined for preparing nettle extracts. At he end of the studies it is found that the best solvents are ethyl acetate and hexane, and the best method is Soxhlet extraction.The^entent of the nettle extract prepared with leaf titte^of nettle and hexane by using Soxhlet extraction method is, 21.7% linoleic acid (CI 8:2), 5.0% palmitic acid (C16:0), 10.8% behenic acid (C22:0), 0.5% oleic acid (C18:l), 0.75% |3- sitosterol and 55% chlorophyll. The content of the nettle extract prepared with leaf litter of nettle and ethyl acetate by using Soxhlet extraction method is, 24.7% linoleic acid (CI 8:2), 6.5% palmitic acid (C16:0), 2.9% linolenic acid (CI 8:3), 0.8% oleic acid (C18:l), 0.70% P-sitosterol and approximately 55% chlorophyll and chlorophyll derivatives. At the end, it can be said that as the fatty oils that are used in cosmetics are linoleic acid, oleic acid, palmitic acid and stearic acid and, the P-sitosterol content of original nettle extract is approximately 0.8%, the nettle extracts prepared in this study are usable in cosmetics after microbiological tests.
Benzer Tezler
- Terapötik etkili bazı gıdalar ve kullanım alanları
Some food with therapeutic effect and their areas of use
TUBA ŞEBNEM YILDIRIM
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
Gıda MühendisliğiUludağ ÜniversitesiGıda Mühendisliği Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. VİLDAN UYLAŞER
- Devrek - Dorukhan - Mengen arasının vejetasyon coğrafyası ve ekolojik özellikleri
Vegetation geography and ecological features between Devrek - Dorukhan - Mengen
KÂMİLE ZEREN
- Maydanoz (Petroselinum crispum Mill.) yetiştiriciliğinde farklı organik materyallerin kalite ve verim üzerine etkileri
Effects of different organic materials on quality and yield in parsley (Petroselinum crispum Mill.) cultivation
BAHADIR YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
ZiraatOndokuz Mayıs ÜniversitesiBahçe Bitkileri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HARUN ÖZER
- Vangölü havzasında bazı tıbbi bitkilerin çiçek ve köklerinde besin elementi ve metal içeriklerinin belirlenmesi
Vangölü havzasında bazı tıbbi bitkilerin çiçek ve köklerinde besin elementi ve metal içeriklerinin belirlenmesi
TUFAN TUNÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
ZiraatVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiTarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ZEHRA EKİN
- Investigaton of chemopreventive properties of Urtica dioica L., in MCF-7 and MDA231 breast cancer cell lines
Urtica dioica L., MCF-7 and MDA231 hücre hatları üzerindeki kemopreventif özelliklerinin araştırılması
ELİF GÜLER
