Etnobilim yaklaşımı ve yerel çevre bilgisinin antropoloji alanındaki yeri ve önemi
The Importance of ethnoscientific approach and local environmental knowledge in anthropology
- Tez No: 143872
- Danışmanlar: Y.DOÇ.DR. ERHAN ERSOY
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Antropoloji, Anthropology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2004
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Antropoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 115
Özet
ÖZET Bu çalışma esas olarak, antropoloji kapsamındaki yerel çevre bilgisi araştırmalarının, kavram, yöntem ve yaklaşımları bakımından gelişim sürecini incelemektedir. Sistematik olarak yerel çevre bilgisinin araştırılmaya başlandığı etnobilim ile günümüzdeki yerel bilgi çalışmalarını temsil eden folk bilim alanı arasındaki yöntem ve yaklaşım farklılıklarının neler olduğu bu çalışmanın temel sorusunu oluşturmaktadır. Folk bilimsel çalışmaların, etnobilimden ayrılmasının nedenleri ve etnobilimsel yöntemlerin geçerliliği tartışılmaktadır. Çalışma bu alanın temel kavramlarını ele alarak başlamakta, sonrasında etnobilimin tarihsel gelişimi kuramsal açıdan incelenmektedir. Etnobilimin kendi yöntemlerini geliştirmesinden sonra getirilen eleştiriler ve bununla birlikte bu alandaki yeni yaklaşımlar ele alınmaktadır. Bu dönemde, folk bilimi alanının, hem yaklaşımı bakımından hem de diğer disiplinlerin katılmasıyla kapsamı bakımından etnobilimden ayrıldığı görülmektedir. Bu nedenle folk bilimi başlığı altında, etnobilimden günümüze dek gelişerek uzanan yerel çevre bilgisi araştırmaları ayrı bir bölümde ele alınmaktadır. Folk bilimsel çalışmaların çeşitli alanlarda uzmanlaştığı görülmektedir. Her bir alanın kendi içindeki gelişim sürecine değinilerek, etnobotanik, etnozooloji ve etnoekoloji alanları ayrı başlıklar altında incelenmektedir. Günümüzdeki yerel çevre bilgisi çalışmalarını ele alan bu bölüm, bu çalışmalar ile etnobilimsel çalışmalar arasındaki farklılıkları ve güncel çalışma alanlarının kapsamını göstermeyi amaçlamaktadır. Güncel çalışma alanları arasında, etnoekoloji, diğerlerinden farklı bir anlam taşımaktadır. Folk bilimi çalışmaları arasında antropoloji ile en çok örtüşen alan olan etnoekoloji, etnobilimin yeni şekli olarak değerlendirilmektedir. Folk bilimi alanı sadece yerel bilgi sistemlerini araştırmayı değil, bu bilgi sistemleri ve yerli halkların karşı karşıya kaldığı sorunlara da çözüm getirmeyiamaçlamaktadır. Bu bölümde, bu alanın temel sorunlarını oluşturan, küreselleşme süreciyle birlikte hızla kaybolan yerel bilgi sistemleri ve kültürler, yerel bilginin ticari amaçlarla kullanılması ve yerel bilgi sistemlerinin bir araştırma alanı olarak kendi içindeki zorluklan dile getirilmektedir. Bu çalışma sonucunda, kimi zaman antropoloji alanında etkisini kaybetmiş bir metodoloji olarak değerlendirilen etnobilimin, yeni folk bilimi çalışmalarını oluşturduğu ve yöntemlerinin halen kullanılır olduğu vurgulanmaktadır. Etnobilimden başlayarak gelişen folk bilimi alanının günümüzde, içinde birçok uzmanlığı barındıran geniş kapsamlı bir araştırma alanına dönüştüğü görülmektedir. Bu alan antropologların üzerinde durması gereken birçok sorunu içinde barındırmaktadır. Dünyada yerel çevre bilgisi çalışmaları giderek artmakta ve folk bilimi enstitüleri kurulmaktayken, Türkiye'de bu alanda önemli bir eksiklik olduğu vurgulanmaktadır.
Özet (Çeviri)
Ill SUMMARY This study examines mainly the progress of local environmental knowledge researches within the scope of anthropology, concerning the concepts, the methods and the approaches. The main aspect of this study is to find out the differences in the methods and the approaches of ethnoscience, under which the local environmental knowledge studies started to be done systematically, and folk science, which represents recent studies. The reasons of the separation of folk science from ethnoscience are questioned. As a starting point, this study explores the main concepts of this field. Then, ethnoscience and its historical development are examined from a theoretical standpoint. The criticisms made after ethnoscience had developed its own methods and the consequential new approaches in this field are mentioned. During this period, it is seen that folk science separates from ethnoscience both in its approach and in its growing content by the addition of the other disciplines. For this reason, the local environmental knowledge studies that extended from ethnoscience until today are examined in another part, under the title of folk science. It is seen that studies of folk science are specialized in various fields. Each field is examined separately under the titles of ethnobotany, ethnozoology and ethnoecology in their own historical processes. This chapter discusses the differences between ethnoscientific studies and current studies of local environmental knowledge, as well as it intends to show the content of these current studies. Among these current fields, ethnoecology carries a special importance as it is accepted as a synthesis of ethnoscience and ecological anthropology Folk science as a field, not only investigates local knowledge systems, but also intends to solve the problems that local knowledge and indigenous people confront. In this part, the main problems of this field like, disappearing of the localIV knowledge systems and cultures by the effect of globalism, the use of local knowledge by commercial purposes, and difficulties faced within local environmental knowledge as a research field are mentioned. In the result of this study, it is emphasized that ethnoscience, which is occasionally considered as a vanished methodology in anthropology, forms the study of folk science and its methods are still valid. It is seen that folk science as a field, progressing from ethnoscience, became a wide-ranging and sophisticated research field comprising new problems for anthropologists to deal with. It is also underlined that, while the studies in this field are gaining speed and institutions of folk science are being founded in the world, in Turkey there is a big vacant space in this field.