İstanbul' da etkin bir Bani Ailesi: Köprülüler
An effective patronage family in İstanbul: Köprülüs
- Tez No: 143873
- Danışmanlar: PROF. DR. FİLİZ YENİŞEHİRLİOĞLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Sanat Tarihi, Tarih, Art History, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2004
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 377
Özet
Bu çalışmanın konusu, 1656-1710 yıllan arasında Osmanlı Devletine altı sadrazam yetiştirmiş, XVII. yüzyıl içinde bir döneme adını vermiş olan Köprülü Ailesinin İstanbul'da gerçekleştirdikleri banilik faaliyetleridir. Aile İstanbul'da ve taşrada pek çok yapı inşa ettirmiştir. (1578-1661) yıllan arasında IV. Mehmed'e (1648-1686) sadrazamlık yapan Köprülü Mehmed Paşa, istikrarlı ve güçlü karakteriyle yönetimde basan sağlamış, sarayın güvenini kazanmıştır, öyleki kendisinin ölümünden sonra ailenin diğer bireylerine görev verilmiştir. Çalışmanın amacı ilk kez banilikleri kapsamında ele alınmış olan Ailenin, kitabeler, vakfiyeler gibi birinci el kaynaklara dayanarak banilikleri belirlenmiş, yapılann kendi içlerinde ve dönem yapılanyla değerlendirilmesi yapılmıştır. Yapılann kent içindeki konumlan, mimari özellikleri göz önüne alınarak Ailenin genel beğenisine ulaşılmaya çalışılmıştır. Ailenin İstanbul'da yaptırdığı yapılar kronolojik olarak ele alınmıştır. Bunlardan ilki, 1661 yılında yapıldığı düşünülen Köprülü Mehmed Paşa Külliyesidir. Divanyolu'nda yer almaktadır. Medrese merkezli külliye örneklerindendir. Dershane-mescid, Öğrenci odalan, türbe, çeşme ve dükkanlardan oluşmaktadır. Külliye günümüzde Kubbealtı Akademisi Kültür ve Sanat Vakfı tarafından kullanılmaktadır. Merzifonlu Kara Mustafa Paşa Külliyesi'nin, Köprülü Mehmed Paşa'nın üvey oğlu ve damadı olan Merzifonlu Kara Mustafa Paşa baniliğinde yapımına başlanmış ancak; IV. Mehmed zamanında (1648-1686) sadrazam olan Paşa'nm Viyana Bozgunundan sorumlu tutularak idamından sonra yanm kalmış, kitabesinden öğrendiğimize göre oğlu Ali Bey tarafından Mimar Hamdi Bey'e 1692'de tamamlatılmıştır. Köprülü Külliyesi gibi Divanyolu'nda yer alır ve yine medrese merkezli bir külliyedir. Dershane-mescid, öğrenci odalan,sıbyan mektebi, türbe ve sebilden oluşmaktadır. Külliye bugün İstabul Fetih Cemiyeti, Yahya Kemal Enstitüsü ve Kubbealtı Akademisi Kültür ve Sanat Vakfı tarafından kullanmaktadır.Ill Divanyolu'nun Edirnekapı tarafına aynlan kolu üzerinde Saraçhane'de yer alan Amcazade Hüseyin Paşa Külliyesi, kitabesinde belirtildiğine göre 1700 yılında II. Mustafa' nın( 1694- 1702) sadrazamı, Köprülü Mehmed Paşa'nın yeğeni olan Amcazade Hüseyin Paşa tarafından yaptırılmıştır. Dershane-mescid, öğrenci odaları, sıbyan mektebi, kütüphane, dükkanlar, sebil, çeşme ve türbeden oluşmaktadır. Kompleks bugün Vakıflar İnşaat ve Sanat Eserleri Müzesi olarak kullanılmaktadır. Ailenin yaptırdığı, Köprülü Kütüphanesi, Vezir Hanı ve Amcazade Hüseyin Paşa Külliyesi çalışmamız kapsamında Tek Yapılar başlığı altında incelenmiştir. Köprülü Kütüphanesi de Divanyolu'ndadır ve Osmanlı Tarihinde bağımsız olarak inşa edilen ilk kütüphane olması bakımından önemlidir. 1678 yılından önce yapıldığı bilinen yapmın banisi, babasının vasiyeti üzerine yapıyı inşa ettiren Fazıl Ahmed Paşa'dır. Tek birimli, tek kubbeli bir yapıdır. Vezir Hanı, Çemberlitaş'ta yer almaktadır. Köprülü'nün oğlu, IV. Mehmed'in sadrazamı Fazıl Ahmed Paşa tarafından vakıf geleirlerini ekonomik olarak desteklemek üzere yapılmıştır. Klasik osmanlı hanı özelikleri göstermektedir. Amcazade Hüseyin Paşa tarafından yaptırılan ve kendi adını taşıyan yalı Kanlıca'da yer almaktadır, selamlık, harem ve divanhaneden oluşan yalı kompleksinden zamanımıza sadece Divanhane orijinal olarak kalabilmiştir. Çalışmamızın sonucunda Ailenin kentte kendisini yansıtmak üzere seçtiği mekanlar, bu mekanların tarihsel süreçteki önemi, Ailenin sanat çevresiyle olan ilişkisi, İstanbul dışındaki banilikleri belirlenmiş, bu alanların neden seçilmiş olabileceği sorusuna cevap aranmıştır.
Özet (Çeviri)
The subject of this study is the building activities of the Köprülü family in Istanbul which had 6 grand viziers between 1656 - 1710 during the Ottoman Empire and gave their name to a period in the XVH century. The family had numerous buildings both in Istanbul and in the provinces. Pasha who served Mehmed IV as his grand vizier between 1578 - 1661 had great success with his stable and confident personality and gained the confidence of the palace; so other members of his family took part in palace activities even after his death. Within the aim of the study, the Family is considered for the first time within the context of the builders. The builders are identified based on first hand sources like legends and vakfiye (deed of trust of a foundation) and buildings are evaluated within themselves and with other buildings of the period. It is aimed to have an opinion about the general preferences of the family by considering the locations of buildings in the city and their architectural properties. The buildings of the family have been chronologically evaluated. Külliye of Köprülü Mehmet Pasha, which was built in 1661, is one of them and it is in Divanyolu. It is one of the madrasa centered külliye types. It has classroom - masjid, student rooms, turbe, fountains and shops. Külliye has been used by Kubbealti Academy Culture and Art Foundation. The building of Merzifonlu Kara Mustafa Pasha Külliye was first started by Merzifonlu Kara Mustafa Pasha, who was both stepson and son-in-law of Koprulu Mehmed Pasha; however, it could not be finished after the execution of Pasha, who was the grand vizier in Mehmed IV period (1648 - 1686), and was considered as responsible for the defeat of Vienna and as far as we learned from his legend, his son Ali Bey made Architecht Hamdi Bey finish the building in 1692. It is also in Divanyolu like Köprülü Külliye and a madrasa centered Külliye. It has classroom - masjid, student rooms, primary school, turbe and kiosk. Külliye has been used by Istanbul Fetih Society, Yahya Kemal Institute and Kubbealti Academy Culture and Art Foundation.VI Amcazade Hüseyin Pasha Külliye was built by Amcazade Hüseyin Pasha, who was nephew of Koprulu Mehmed Pasha and sadrazam (grand vizier) of Mustafa II in 1700 according to his legend, and Külliye in Saraçhane which is on the way of Edirnekapi in Divanyolu. It has Classroom - masjid, library, shops, kiosk, fountain and türbe. Külliye has been used as Foundations Construction and Art Works Museum. Koprulu Library, Vezir Inn and Amcazade Hüseyin Pasha Külliye have been evaluated under the title of single buildings within the context of our study. Koprulu Library is in Divanyolu and it has an important place in Ottoman history as it is the first library which was built freely. The builder of the building, which were built before 1678, was Fazıl Ahmed Pasha who finished the construction upon the testament of his father. It is a single unit domed building. Vezir Inn is in Cemberlitas and was built by Fazıl Ahmed Pasha, who was the Sadrazam (grand vizier) of Mehmed rV and son of Koprulu, in order to support the incomes of foundation economically. It has classical Ottoman inn properties. Amcazade Hüseyin Pasha Shore was built by Amcazade Hüseyin Pasha in Kanlıca. It has a selamlık (special place for men), hareem and divanhane; however only the divanhane could keep its originality. As a result of our studies, the places of the family which they chose for their reflection, importance of these places in history and the relationship of the family with art and their builders outside Istanbul have been identified and reasons for choosing these places are searched.
Benzer Tezler
- XVII. yüzyıl ikinci yarısında etkin bir Bani ailesi: Köprülüler
An efficient family of patronage in the second half of 17th century: Köprülüler
SULTAN MURAT TOPÇU
Doktora
Türkçe
2010
Sanat TarihiErciyes Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YILDIRAY ÖZBEK
- Yıldız Sarayı kompleksi duvar resimleri
Mural paintings in the complex of Yıldız Palace
AYŞE PELİN ŞAHİN TEKİNALP
Doktora
Türkçe
1999
Güzel SanatlarHacettepe ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÜNSEL RENDA
- 17.yy İstanbul Divanyolu üzerinde yeralan veziriazam külliyeleri
17 th century vizier complexes on İstanbul Divanyolu
ORHAN BİLAL AKHAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Sanat TarihiErciyes ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ASLI SAĞIROĞLU ARSLAN
- 1492'ye giden süreçte Osmanlı-Endülüs ilişkileri
Ottoman and Andalusia relations in the process leading to 1492
ÖMER FARUK AKSOY
- Sinasos yöresel mimarisi ve 19. yy batılılaşma hareketlerinin konut mimarisine etkileri
Vernacular architecture of Sinasos and effects of social organizations in 19th century on dwelling architecture
ZEYNEP ÖZLEM YILDIRIM
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ.DR. TURGUT SANER