Anadolu erken neopolitik toplumlarında mine hipoplazizlerinin epidemiyolojik olarak incelenmesi
The Examinination of enamel hypoplasias in early anatolian neolithic communities from epidemiological point of view
- Tez No: 144106
- Danışmanlar: DOÇ. DR. YILMAZ S. ERDAL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Antropoloji, Anthropology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2004
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Antropoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 152
Özet
ÖZET Çayönü, Aşıklı Höyük, Musular, Körtik Tepe ve Tepecik/Çiftlik toplulukları Holosen dönemi başlarından itibaren gelişen uygun iklimsel ve çevresel koşulların etkisiyle yerleşik düzene geçmiş, bitki ve hayvanları evcilleştirmeye yönelik ilksel deneyimleri yaşamakla beraber avcı-toplayıcı geçim stratejisini sürdüren“geçiş dönemi”topluluklarıdır. Çalışmada, toplulukların birbirleriyle olan coğrafi, kültürel ve tarihsel yakınlıkları ve topluluklara ait mine hipoplazi sıklıklarmdaki benzerlikler göz önünde bulundurularak Çayönü ve Körtik Tepe toplulukları, Çayönü grubu, Aşıklı Höyük, Musular ve Tepecik/Çiftlik toplulukları, Aşıklı grubu başlığı altında incelenmiştir. Topluluklara ait toplam 229 bireyin 1502 sürekli dişi mine hipoplazileri açısından incelenmiştir. Mine hipoplazisi, bireyin bebeklik ve çocukluk döneminde yaşadığı kalıtımsal, travmatik ve sistemik metabolik rahatsızlıkların spesifik olmayan bir stres göstergesidir. Sistemik metabolik nedenden kaynaklanan mine hipoplazileri dişler üzerinde çoğunlukla bant biçimli gözlenmekte ve bireylerin bebeklik ve çocukluk dönemlerinde yaşamış oldukları gelişimsel sorunlara işaret etmektedir. Yapılan çalışma çerçevesinde, Anadolu erken Neolitik dönemi insanlarının dişlerindeki mine hipoplazisi özelliği incelenerek bu insanların bebeklik ve çocukluk dönemlerinde yaşadıkları gelişimsel sorunların ortaya çıkarılması amaçlanmıştır. Aynı zamanda, Anadolu'nun farklı coğrafi bölgelerine ait iskelet gruplarının büyüme ve gelişmeleri, genel olarak sağlık durumları, cinsiyetler açısından sağlık durumunda bir farklılık olup olmadığı, bebeklik ve çocukluk döneminde yaşanılan fizyolojik streslerin ortaya çıktıkları yaş dönemleri ve bu streslerin yaşam uzunluğuna etkisi belirlenmeye çalışılarak, günümüzden yaklaşık 10 bin yıl öncesinde yaşamış insanların yaşamlarının yeniden kurgulanabilmesinde yararlanılabilecek verilere ulaşılması hedeflenmiştir.11 Yapılan çalışma sonucunda, Güneydoğu Anadolu bölgesinde bulunan Çayönü grubu toplulukları ile Orta Anadolu bölgesinde bulunan Aşıklı grubu toplulukları arasında incelenen mine hipoplazisi özelliği bakımından açık bir farklılık olduğu saptanmıştır. Çayönü grubu bireylerinde tespit edilen mine hipoplazi değeri % 45,26 iken aynı değer Aşıklı grubu bireylerinde % 8,68 olarak hesaplanmıştır. Bu farklılık gruplar arasında varolan“kültürel devamlılık”,“sosyal tabakalaşma”,“ekoloji”ve“besin ekonomisi”farklılıklarıyla ilişkilendirilerek açıklanmaya çalışılmıştır. Çayönü grubunda cinsiyetler arasında mine hipoplazisi değerleri açısından istatistiksel olarak anlamlı olmasa da bir farklılık tespit edilmişken (kadınlarda %44,2, erkeklerde % 20,9), Aşıklı grubunda cinsiyetler arasında bir farklılık bulgulanmamıştır (kadınlarda %9,0, erkeklerde % 9,2). Her iki grupta ve farklı cinsiyetlerde mine hipoplazilerinin ölüm yaşı ortalamalarında bir azalmaya neden olduğu saptanmıştır. Mine hipoplazilerinden yola çıkılarak, Anadolu erken Neolitik toplumlarını oluşturan bireylerin büyümelerinde duraksamalara yol açan fizyolojik streslerin 2,5-3 yaş diliminde artmaya başladığı, bu duraksamalara neden olan fizyolojik streslerin en yoğun biçimde 3,5-5 yaş aralığında ortaya çıktığı tespit edilmiştir.
Özet (Çeviri)
Ill SUMMARY Çayönü, Aşıklı Höyük, Musular, Körtik Tepe ve Tepecik/Çiftlik communities, which had settled down after the beggining of the Holocen period with the influence of the developing favourable climatic and environmental conditions, had been experiencing to domesticate plants and animals but were hunter-gatherer“transition period”communities. In the study, Çayönü and Körtik Tepe communities, Çayönü group, Aşıklı Höyük, Musular and Tepecik/Çiftlik communities are examined under the topic of Aşıklı group by keeping in mind the geographical, cultural and historical closeness and similarities in enamel hypoplasias of the communities. In total 229 individuals' 1502 permanent teeth are examined from the enamel hypoplasias point of view belonging to communities. Enamel hypoplasia is a non-spesifical indicator of stress of the individual's hereditary, travmatic and sistemic metabolic perturbations experienced at infancy and childhood. The enamel hypoplasias due to sistemic metabolic reasons are usually seen as bands on teeth and points to growth problems experienced at individuals' infancy and childhood periods. With the study, by examining the enamel hypoplasia characteristic of Anatolian early Neolithic period people, it is aimed to find out the growthal problems in the infancy and childhood periods of these people. Meanwhile, to see if there is a difference in the growth of skeleton groups from different geographical regions of Anadolu or their general medical conditions, to see if there is a difference in health in between the sexes, the age groups of the physiological stress experienced at infancy and childhood periods and by trying to determine the effect of these stresses on life expectancy, trying to get the datum to set up the lives of the people who lived about ten thousand years ago once again are aimed. As a result of the study, it is determine that there is a very clear difference of examined enamel hypoplasia characteristic in between the Çayönü group communities in Southeast Anadolu and Aşıklı group communities in CentralIV Anadolu. While the enamel hypoplasia value determined among Çayönü group individuals was % 45,26, the same value was determined as % 8,68 in Aşıldı group individuals. This difference is tried to clearify by relating the“cultural continuaity”,“social stratification”,“ecology”and“subsistance economy”differences between the groups. In Çayönü group, although it is not statistically significant, between the sexes a difference is determined in the enamel hypoplasia values (among females % 44,2, males % 20,9) whereas no difference is found in Aşıklı group (among females % 9,0, males % 9,2). In both groups and in different sexes it is determined that enamel hypoplasias decrease the mean of age at death. Considering the ages when the enamel hypoplasias occure, it is determined that the physiological stresses which cause disruption in the growth of individuals forming the early Neolithic Anatolian communities increases at 2,5-3 age interval and reaches its maximum at 3,5-5 age interval.
Benzer Tezler
- Gökhöyük Bağları Höyüğü insanlarının paleopatolojik analizi
Paleopathological analysis of Gökhöyük Bağları Höyüğü people
ELÇİN ŞENER
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
AntropolojiKırşehir Ahi Evran ÜniversitesiAntropoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET CEM ERKMAN
- Yazılı ve arkeolojik kaynakların ışığında eskiçağ toplumlarında mülkiyet anlayışı
Understanding of ownership in ancient societies in the light of written and archaeological sources
ŞEYMANUR CIDIRLI
- Eski Anadolu toplumlarında tüberküloz olgusu
Tuberculosis phenomenon in Ancient Anatolian societies
ONUR KARAYİĞİT
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
AntropolojiKırşehir Ahi Evran ÜniversitesiAntropoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET CEM ERKMAN
- Eklem hastalıklarının yaşam biçimiyle ilişkisi:Anadolu toplulukları örneği
The Relations of joint diseases to models of life: The example of Ancient Anatolian populations
ÖMÜR DİLEK ERDAL
- Elazığ/Norşuntepe Demir çağı iskeletlerinde diş yapısı ve hastalıkları
Başlık çevirisi yok
DÖNE KORKMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
1993
AntropolojiAnkara ÜniversitesiFizik ve Paleoantropoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ERKSİN GÜLEÇ