Manisa Gördes'te bulunan Osmanlı Dönemi süslemeli mezar taşları
The decorated Ottoman ravestones from Manisa Gordes
- Tez No: 145388
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. MEHMET ZEKİ İBRAHİMGİL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Sanat Tarihi, Art History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2004
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 919
Özet
?Manisa Gördes'te Bulunan Osmanlı Dönemi Süslemeli Mezar Taşları" konulu bu doktora çalışmasında Gördes'te Ağalar, Büyük, Garipler, Hüseyni Baba Mezarlıklarından üçyüzotuzsekiz mezar taşı, Belediye'ye ait Soğuk Hava Deposu önünde bulunan mezar taşlarından beş mezar taşı incelenerek, katalog çalışmamızda yer almıştır. Mezar taşlarında tarihi bilinen bütün örnekler XVIII.yy.basi ile XX.yy. ilk çeyreği arasındadır. Üçyüzkırküç örnekten yetmişsekiz tanesi XVIII. yy., yüzdoksanbeş tanesi XlX.yy., otuziki tanesi XX.yy. ilk çeyreği, kırk tanesinin de tarihi bilinmemekle birlikte benzer malzeme, form ve bezeme özelliklerine göre tarihlendirilip, XVIII-XIX.yy. arasındaki bir zaman diliminde olabileceği düşünülmektedir. Mezar taşlarının yedi tanesi taş, geri kalanı da mermer malzemeden yapılmıştır. Mezar taşlarının büyükten küçüğe doğru yükseklikleri 190 cm. ile 31 cm., genişlikleri 54 cm. ile 15 cm., kalınlıkları ise 38 ile 3 cm. arasında değişmektedir. Gördes'te bulunan mezar taşları şahideli tiptedir. Örneklerin çoğu dikdörtgen gövdeli, bir kısmı da dikdörtgen prizma! gövdelidir. Ellidört mezar taşında ayak taşı bulunmaktadır. Seksenyedi mezar taşında ikisi kadın başlığı olmak üzere kavuk, sank, fes, külah türü başlık bulunmaktadır. Genel olarak ele aldığımız bütün mezar taşlarından üçyüzonsekiz tanesi kitabelidir. Yirmibeş tanesi kitabesizdir. Üçyüzbir örneğin kitabe dizilişi diagonal, onyedi tanesi yataydır. Baş ve ayak taşlarının üçyüz tanesi sağlam, bunlardan elliiki tanesi toprak üstündedir. Kırkdokuz örnek kırık, eksik veya aşınmış durumdadır. Üçyüzkırküç mezar taşından seksenbeş tanesi erkek mezarı, ikiyüzellisekiz tanesi kadınlara ait mezarlardır. Taşlar üzerindeki açıklamalar yeterli olmadığından bu gruplama da çocuk mezar taşlan düşünce düzeyinde ele alınmıştır. Şahidelerin yapım tekniği olarak oyma ve kazıma karşımıza çıkmaktadır. Süsleme tekniği olarak oyma, kazıma ve boyama tekniği uygulanmıştır.Kazıma tekniği daha çok ayak taşlarında karşımıza çıkmaktadır. Taşın üzerine çizilerek yapılan süsleme oldukça şematik ve yüzeyseldir. Boyama tekniğinde, doğal boyalarla daha çok taşınkitabesi renklendirilmiştir. Az örnekte de tepelikteki süslemenin üzeri boyanmıştır. Kitabelerin ve süslemelerin çoğu kabartma görünümünde yapılmıştır. Süsleme konusu olarak bitkisel, nesneli, geometrik bezeme unsurları ve yazı kullanılmıştır. Bitkisel tasvirlerde en çok akantus, servi, gül, lale, kır çiçekleri, bazen tek, bazen çiçek demetleri şeklinde, bazen de mimari ve geometrik unsurlarla beraber kullanılmıştır. Nesneli bezemelerde değişik tipte vazolar, saksı, meyve kaseleri ve içinde yer alan meyveler, çiçekler, inci ve gerdanlık dizisi, geometrik süslemelerden çarkıfelek, burma, ışın çubuğu, hilal, saç örgüsü, zikzak, testere dişi, yıldız, yürek motifi diğer örneklerde olduğu gibi taşın tepeliğinde, alınlığında, alınlıkla kitabeyi çeviren yatay kuşak veya kitabeyi ters U şeklinde saran kuşak içerisinde, kitabenin üst yan köşelerinde ve ayak taşlarında karşımıza çıkmaktadır. Genellikle tabiattan alınan bitkisel süslemeler çoğunlukla naturalist bir yaklaşımla taşın yüzeyine işlenmiştir. Mimari kompozisyonlu mezar taşları taşın alınlık kısmında yer almaktadır. Kompozisyon içinde akantus, serviler, çiçekler, vazo, meyve kasesi ve diğer bitkisel unsurlarla birlikte tasvir edilmiştir. Cami, türbe ve evlerin yer aldığı mimari tasvirler 1709 ile 1877 tarihleri arasındaki 168 yıllık bir zaman dilimini kapsamaktadır. Yüzbir mezar taşında mimari tasvirler göze çarpmaktadır. On mezar taşında sadece alem ve cami kubbesinin küçük bir kısmı verilerek caminin bir ünitesiyle cami vurgulanmak istenmiştir. Taşçı işaretli mezar taşlan ondokuz örnekte bulunmaktadır. Üç tanesi Hüseyni Baba, attı tanesi Garipler, on tanesi Büyük Mezarlıkta yer almaktadır. Kitabesi bulunmayan mezar taşlarının yüzeyinde işlenen şekillerin insanı ve kadın cinsini akla getirmektedir. Diğer bölgelerdeki mezarlık alanlarında bu tür işaretlerle karşılaşılmamış olması dolayısıyla, Gördes'e özgü olabileceğini düşünülen işaretler mezar taşı alanında önem arz etmektedir.
Özet (Çeviri)
This concerns,“The Decorated Ottoman Gravestones from Manisa Gördes”. Among the cemeteries of Gördes Ağalar, Büyük, Garipler, Hüseyni Baba Cemeteries and municipality's five gravestones were observed and included in the catalogue. The dates of the gravestones are between 18.th-20.th centuries and 78 samples of 343 are from 18.th. century, 195 are from 19.th. century, 32 are from 19. are from 20.th. century. The dates of 40 samples are unknown but maybe from 18.th.-19.th. centuries. Seven of the gravestones were made of stone and the others were of marble. The lenghts of the stones are between 190 cm.-31 cm., their widths are between 54 cm.-15 cm., their thicknesses are between 38 cm.-3 cm. Most of the samples are in rectangular and shapes and some are rectangular- prizmal. 54 of them have Foot gravestones. 87 head gravestones have large wadded turban (kavuk), turban ( sank), fez (fes), cap (külah) and kerchief. All of the gravestones have inscriptions. 25 of them are without inscriptions. Inscriptions on 301 samples were laid diagonal, and 17 of them were laid in a linear system, 300 of head ve foot gravesones are in good condition and 52 of them are on the earth. 49 samples are broken. 85 of 343 gravestones are men's and 258 are of women's. While scarping was used for making gravestones are scarping, and painting were used as the main decoration tecnique is seen on foot stone with the painting technique, inscriptions of stones were coloured. Most of the inscriptions and decorations are relieved. Decoration subjects seen on gravestones are phytomorphic, geometric, objective and calligraphic. Most of the floral decorations are naturalistic. The gravestones with architectural compositions are on the facades. Acanthus, cypress, flowers, vases, fruit dishes and other floral compositions where used together. Architectural composition of the mosques, tombs and houses are datedbetween 1709-1877. On the ten of the gravestones only crescent and small part of the mosque dome were reflected. 19 samples include stone makers' marks. Three of them are from Hüseyni Baba, six of them are from Garipler, ten of them are in Büyük Mezarlık. We believe that stones without inscriptions remind us. We didn't see this signs other regions so this signs may be characteristic of Gördes. These marked as which we believe that characteristic of Gördes are very important.
Benzer Tezler
- Güneş enerjili akış borulu taşkın-akışkan yatak zeolit kurutucusunun enerji analizi
Energy analysis of a solar assisted draft tube spout-fluid zeolite dryer
VAHID NASIRIMAREKANI
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
EnerjiHacettepe ÜniversitesiTemiz Tükenmez Enerjiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MURAT KÖKSAL
- Yüklü nikel çözeltilerinin saflaştırılması: Sülfatlı ortamda seçimli demir giderimi
Purification of nickel loaded pls: Selective removal of iron content at sulfate media
SU DEMİRBOĞA
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Kimya MühendisliğiEge ÜniversitesiMalzeme Bilimi ve Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HAYATİ TÜRKMEN
- Gördes lateritik nikel cevherinden yüksek basınçta asit liçi sonrası ters akışlı dekantasyon proses atığından nikel ve kobaltın kazanımı
Recycling of nickel & cobalt from gordes lateritic nickel ore from high pressure acid leaching and counter current decantation process waste
RUHSAL KANGAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Kimya MühendisliğiSivas Cumhuriyet ÜniversitesiKimya Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SEMA SALGIN
- Gördes (Manisa) zeolit ocaklarının kimyasal bileşenlerinin xrf spektrometrik yöntem ile belirlenmesi
Determination of chemical components of zeolite quarries in gördes (Manisa) by xrf spectrometric method
SÜMEYYE TOKAT
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Fizik ve Fizik MühendisliğiKastamonu ÜniversitesiFizik Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ŞEREF TURHAN
- Asım Us'un milletvekilliği döneminde yakın tarihimizin önemli olaylarına bakışı (1927-1950)
Asim Us's wiew on important events in our recent history during his parliamentary term
SEVGİ SATI
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
TarihKaramanoğlu Mehmetbey ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ EROL YÜKSEL