Canik Sancağı'nda Rumlar ve Pontus meselesi (1912-1923)
Rums in Canik Sancagı and Pontus matter in that area (1912-1923)
- Tez No: 146498
- Danışmanlar: PROF. DR. MUSTAFA KESKİN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Canik Sancağı, Rumlar, Pontus Meselesi, Fener Rum Patrikhanesi, Merzifon Amerikan Koleji, Canik Sancağı, Rums, Pontus Matter, Fener-Rum Church, Merzifon American College
- Yıl: 2004
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Erciyes Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 123
Özet
Hakimiyeti altına aldığı topraklar da gayrimüslimlere son derece hoşgörü sergileyen Osmanlı Devleti, bu toplulukları kendi din ve mezhep esasına göre örgütlemiştir. Bu sistem içerisinde gayrimüslimler, dini, adli, idari ve eğitim alanlarında kendi liderleri başkanlığında kurumlarım ve yasalarını düzenleme ve kullanma hakkım sağlamışlardır. XIX. yüzyıla kadar Osmanlı sınırları dahilinde devlete gönülden bağlı bir tablo çizen bu topluluklar, özellikle milliyetçilik fikrinin dünyayı kasıp kavurduğu bu dönemde Avrupa devletlerinden aldıkları bu destekle devlete karşı bağımsızlık girişiminde bulunmuşlardır. Gerek içeride gerek dışarıda siyasi, ekonomik ve sosyal açılardan çöküntünün yaşandığı bu dönemde, sözde gayrimüslimlerin haklarını koruyan Avrupa devletlerinin Osmanlı Devleti üzerindeki baskıcı etkileri artmıştır. Bu durum Osmanlı vatandaşı olan gayrimüslim tebaanın devletten kopma ve bağımsızlık kazanma düşünce ve faaliyetlerini arttırmıştır. Osmanlı yönetim anlayışında Rumlar, diğer milletlere oranla daha fazla ayrıcalığa sahip olmalarına rağmen devlete karşı isyan eden grupların başında yer almışlardır. Doğu Karadeniz Bölgesi'nde ki Rumlar da bu grupların öncülerindendir. Karadeniz Rumlarının hareketlerinin temelinde tarihte bir dönem bölgede hüküm sürmüş Pontus Devleti'ni yeniden diriltme düşüncesi yer almıştır. Rumların bu hareketleri Pontusçuluk adı altında yürütülmüştür. Bu çalışmamızda Canik Sancağı'nda gayrimüslim Rumların demografik, sosyo ekonomik ve kültürel durumlarım, Pontusçuluk faaliyeti adı altında yürüttükleri çalışmaları ve bu çalışmaların bölge halkı üzerindeki etkileri, gerek Osmanlı Devleti'nin gerekse TBMM Hükümeti'nin Pontusçu faaliyetlere karşı aldığı tedbirler anlatılmaya çalışılmıştır. Doğu Karadeniz Bölgesi'nde ortaya çıkan Pontusçuluk faaliyetleri üzerinde birçok yerli ve yabancı araştırmacı yazarlar makale ve tetkik eserleriyle dönemin olaylarım aydınlatmaya çalışmışlardır. Ancak sadece Canik Sancağı'nı konu alan çalışmaların sayısı fazla değildir. Bu yönüyle çalışmamız, kurulması tasarlanan Pontus devletinin başkenti kabul edilen Samsun ve bağlı bulunduğu Canik Sancağı'ndaki Rumm faaliyetlerini, bu faaliyetlerin bölge halkı üzerindeki etkilerini İstanbul Hükümeti ve yeni kurulan TBMM Hükümeti'nin olaylara bakış açısını incelemeyi amaçlamıştır. Çalışmamızda araştırma hakkında veriler, tarama modeli ile toplanmıştır. Konu ile ilgili belgelerin tespit ve temininin ardından toplanan verilerin işlenmesi aşamasında bilgileri fişleme metodu kullanılmıştır. Fişlerin tasnifinin ardından ise, konunun ana başlıkları ve bu başlıklar arasındaki alt başlıklar belirtilmiştir. Başlıklar da ondalık sistem takip edilmiştir. Bu işlemin ardından, fişlenen bilgiler konu başlıklarına göre sırasıyla ele alınmıştır. Çalışmamızın sağlam kaynaklara dayandığım göstermek amacıyla dipnot kullanılmıştır. Yazım işleminin tamamlanmasının ardından araştırma sonucunda elde edilen bilgiler, sonuç ve değerlendirme bölümünde kaleme alınmıştır.
Özet (Çeviri)
In the previous peiods of XVII. Century, that tiie Ottoman Empire had lost the most important part of the areas continiously promoted the emergence of the European countriess, ideas about deconstruction of Ottoman Empire. To reach to these aims they encouraged the minorities in Ottoman Empire. Rum Pontus organization against the Empire have been emerged after the Tanzimat revolution and this organization caused a big Turk suicide. Islahat revolution in 1856 claimed the equal rights to the all Ottoman citizens. After this equavelance, fanatics of Pontus were encouraged to be organized. Greece and USA support this kind of organizations. Religious companies were more effective in this case. In 1917, in Athen, during a congress for the Pontus fanatics living through the Blacksea side, independence idea firstly claimed. The main goal of this congress that in idea was talked was to collect the Rums in a planned state at the northside of Blacksea. On the other side, Greece Republic which became an independent state in 1829 had the imagination of reoccuing Bisantion Empire and to realize this idea, it gave the support to the collection of Pontus ideologists. The first protest became during the Balkan wars. Before the First World War, the challange of citizans for being soldier was not taken into account by Pontus ideologists. Then the organisation activities became faster in the Empire and the area of around the Blacksea and had also started to attact against the Turks in that area. These activities attracted the“ ittifak”countries to the occupation of that area according to 7 of Mondoros Agreement. Because, the Turkish citizens began to collect to their survive. To the occurance of Pontus deconstruction in Samsun,“ Samsun Muhacir Cemiyeti”,“Pontus idman Yurdu”,“İrfanperver Kulübü”,“Mûdafaa-i Meşrute Cemiyeti”,“Mukaddes Rum- Anadolu Cemiyeti”had an effective role.Also in that period there are some promotions to increase the Rum population in Samsun. In that respect, by the help of“ Rum Göçmenler Cemiyeti”, some Rums from different parts of Anatolia were prometed to migrate to that ragion. Because of the increasing of fight, Ottoman governments send the Mustafa Kemal to that area as“9. Ordu Müfettişi”. He had the overnghts. That event is the first step for the starting of independence war.“TMMM Hükümeti”, since the begining of 1920s, had tried to became effective Pontus activities. After the organization of army. The organized army's first attitute was to collect the arm in the hand of Rums and to deconstruct the governmental system of Pontus comitiees. Rums had to be migrated through the internal part of Anatolia. After that in 29th April 1920“ Hıyanet-i Vatanîye”laws wich means the law of action that the people who makes and act aganist the Turkish government was prepared. And also“istiklal Mahkemeleri”was compounded especially for the illegal soldier escapes and not obeying the rules. Criminals of Pontus ideas were punished. Decisions of the TBMM government Rums activities were excactly finished in 1923.
Benzer Tezler
- Maarif Salnamelerine göre Canik Sancağı'nın eğitim, sosyal ve kültürel yapısı: 1313 - 1319
Educational, social and cultural structuresin Janik Sanjak according to education yearbooks: 1313 - 1319
SEMA DOĞRU
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Eğitim ve ÖğretimOndokuz Mayıs ÜniversitesiTarih Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET KÖÇER
- 19. Yüzyılda Karadeniz Bölgesi'nde mısır tarımı ve ticareti
The corn agriculture and trade in The Black Sea Region in the 19th century
AYŞE BORAN
- 1915'te Doğu Karadeniz Bölgesi'nden yapılan Ermeni göçleri
Armenian migration from Eastern Blacksea Region occurred in 1915
DEMET ÖZTÜRK
- Şeriyye Sicillerine göre Osmanlı'nın son döneminde Beypazarı (1880-1913)
Beypazarı in the last period of the Ottoman Empire according to the Court Registers (1880-1913)
HİCRAN BAYRAKCI
Doktora
Türkçe
2024
TarihAnkara Yıldırım Beyazıt ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SIDDIK ÇALIK